Καμιά χώρα και καμιά περιοχή δεν θα ξεφύγει από την οικονομική κατρακύλα. Της Αλίκης Βεγίρη
Πριν από λίγες μέρες η Παγκόσμια Τράπεζα έδωσε στη δημοσιότητα, σαν καλωσόρισμα ας πούμε για τη νέα χρονιά, την τακτική εξαμηνιαία της έκθεση με προγνώσεις για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας το 2012. Κι αυτές, κάθε άλλο παρά χαρμόσυνες ήταν, αναθεωρημένες μάλιστα προς το χειρότερο σε σύγκριση με τις προηγούμενες του Ιουνίου. Εν ολίγοις, η ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο θα κινηθεί γύρω στο 2,5%, η Ευρώπη θα παρουσιάσει στο σύνολό της μια ελαφριά ύφεση, κοντά στο 0,3%, με αποτελέσματα όμως πιο κοντά στο κρυολόγημα, παρά στο απλό συναχάκι, η Αμερική θα συνεχίσει να παραπαίει, μια να πέφτει και μια να σηκώνεται, ενώ οι χώρες που θα χτυπηθούν πιο βαριά θα είναι οι αναπτυσσόμενες, και όχι μόνο τα γνωστά BRICS, που θα υποστούν επιβράδυνση του ΑΕΠ τους στο 5,4% για το 2012 και στο 6% για το 2013, αλλά και κάποιες πολύ φτωχότερες, οι οποίες θα δουν τα κόστη του δανεισμού τους να αυξάνονται και τις επενδύσεις ή την οικονομική βοήθεια από τη Δύση να έρχονται με το σταγονόμετρο.
«Καμιά χώρα και καμιά περιοχή του πλανήτη δεν πρόκειται να ξεφύγει από την οικονομική κατρακύλα», ήταν η μακάβρια κατακλείδα της έκθεσης για φέτος.
Ακόμα και η Κίνα; Ακόμα και η Κίνα! Μετά από τριάντα περίπου χρόνια ξέφρενης ανάπτυξης, στο 9% κατά μέσο όρο, η φετινή χρονιά έκλεισε με εμφανή τα σημάδια της κόπωσης. Το ΑΕΠ το τελευταίο τρίμηνο… έπεσε στο 8,9%, από 9,1% που ήταν στο προηγούμενο, επιβεβαιώνοντας τη σταθερά πτωτική πορεία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, και κάνοντας πολλούς ν’ αναρριγήσουν στην πιθανότητα η τάση αυτή να συνεχιστεί με πιο γοργούς ρυθμούς και στα επόμενα έτη. Διότι, άλλο κύμα σηκώνει το πετραδάκι που πέφτει στη λίμνη κι άλλο ο βράχος, της δεύτερης πιο μεγάλης οικονομίας που πέφτει στον ωκεανό. Για να πάρουμε μια ιδέα για το μέγεθος της ανάπτυξης στην Κίνα, μόνο κατά τα έτη 2007-2011 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 42%, το αντίστοιχο των ΗΠΑ κατά 0,6%, ενώ στην Ευρώπη η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,3% και στην Ιαπωνία κατά 5,2%.
Πέρα από το ΑΕΠ, όμως, υπάρχουν κι άλλα σημάδια που δείχνουν ότι η «ατμομηχανή» Κίνα αρχίζει να αγκομαχά. Κι αυτό πάνω στην ώρα που, τουλάχιστον εδώ στην Ευρώπη, είχαν αρχίσει να τη βλέπουν σαν τον αλλοτινό «θείο απ’ την Αμερική», που θα ερχόταν με γεμάτες τις τσέπες να τις αδειάσει στο EFSF και να ξελασπώσει λιγάκι την παραπαίουσα ήπειρο. Παρά τα σούρτα-φέρτα όμως ηγετών και κομισάριων προς το Πεκίνο, με τελευταίους τους υπουργούς οικονομικών των ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου, Γκάιτνερ και Όσμπορν αντίστοιχα, κάτι τέτοιο δεν συνέβη.
Το ότι η Κίνα επιβραδύνεται είναι πια γεγονός. Η ανησυχία, όμως, όλων είναι ως προς το ρυθμό της επιβράδυνσης, αν δηλαδή η Κίνα θα πέσει στα μαλακά ή αν θα σωριαστεί με κρότο, με όλες τις συνέπειες, φυσικά για το παγκόσμιο γίγνεσθαι, το εμπόριο, την παραγωγή και την απασχόληση.
Η επιβράδυνση της Κίνας μπορεί να οφείλεται σε δυο παράγοντες, είτε στην εξασθένιση της εσωτερικής ζήτησης, είτε στη μείωση των εξαγωγών της, ως συνέπεια της εξασθένισης της ζήτησης στον υπόλοιπο κόσμο, δηλαδή, στην Ευρώπη και ΗΠΑ, αλλά και στον αναπτυσσόμενο, προς τον οποίον κατευθύνεται και το μεγαλύτερο κομμάτι.
Φρέσκα στοιχεία δείχνουν ότι οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ έπεσαν στο τέλος του χρόνου κατά 2,7%, από τη Γερμανία αυξήθηκαν μεν, αλλά με μικρότερο ρυθμό, ενώ το συνολικό εμπορικό της πλεόνασμα βρέθηκε στο χαμηλότερο σημείο της τριετίας, σημάδια της αρχής του τέλους της αθρόας εισροής εμπορευμάτων απ’ όλο τον κόσμο και της απρόσκοπτης ανάπτυξης μέσω του εξαγωγικού θαύματος. Παρόμοια μείωση των εισαγωγών παρατηρήθηκε και από άλλες χώρες όπως Αυστραλία, Ταϊβάν, Βραζιλία, Μαλαισία, Ν. Κορέα κ.ά.
Ο μεγάλος κίνδυνος, όμως, προέρχεται από το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων. Οι επενδύσεις στις κατασκευές από το 2000 σχεδόν διπλασιάστηκαν, έχοντας φτάσει να αποτελούν σήμερα το 10% του ΑΕΠ. Για παράδειγμα οι κατασκευές στις ΗΠΑ, στα καλύτερά τους, κατελάμβαναν μόνο το 6% του αμερικανικού ΑΕΠ. Η κλιμάκωση των τιμών πυροδοτήθηκε αφενός από την αυξανόμενη αστικοποίηση-στην πραγματικότητα ο αστικός πληθυσμός έχει μόλις ξεπεράσει τον αγροτικό- και τη διεύρυνση της μεσαίας τάξης στις πόλεις, και αφετέρου από την έλλειψη άλλων επενδυτικών ευκαιριών σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα και μετοχές (τα επιτόκια παραμένουν χαμηλά και το χρηματιστήριο αναξιόπιστο). Αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του ότι το 40% της παραγωγής σιδήρου στην Κίνα απορροφάται μόνο από τις κατασκευές και ότι ο κλάδος οικεία, αν συνυπολογιστούν τα υλικά, τα έπιπλα κ.λπ., συμβάλλει κατά 20%-25% στο ΑΕΠ, τότε μπορεί κανείς να προβλέψει την επίδραση που θα έχει στην απασχόληση μια κατάρρευση στην αγορά κατοικιών.
Υπάρχουν όμως τέτοια σημάδια; Υπάρχουν! Αν και δεν μπορεί κανείς, για διάφορους λόγους, να βασιστεί σε στοιχεία σχετικά με τις εκδόσεις νέων αδειών ανοικοδόμησης, εντούτοις υπάρχουν πλάγιοι τρόποι να το διαπιστώσει, όπως για παράδειγμα η παραγωγή σιδήρου και τσιμέντου, η οποία και σημείωσε πτώση τον τελευταίο χρόνο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αν η ζήτηση κατοικιών το 2012 παρέμενε στα ίδια επίπεδα με το 2011, τότε το ΑΕΠ της Κίνας θα έπεφτε στο 5,5%, πτώση που θα ήταν ιδιαίτερα οδυνηρή.
Φυσικά, υπάρχουν και οι αισιόδοξοι, οι οποίοι πιστεύουν πως ό,τι και να συμβεί, η Κίνα θα πέσει στα μαλακά, για το λόγο ότι το κράτος, εφόσον αυτό ελέγχει το τραπεζικό σύστημα και μεγάλο μέρος της βιομηχανικής παραγωγής, θα βάλει το χεράκι του να προλάβει δυσάρεστες εκπλήξεις. Ίσως το ορατό χέρι του κράτους να τα καταφέρει καλύτερα από το αόρατο χέρι της αγοράς. Ίδωμεν!
«Καμιά χώρα και καμιά περιοχή του πλανήτη δεν πρόκειται να ξεφύγει από την οικονομική κατρακύλα», ήταν η μακάβρια κατακλείδα της έκθεσης για φέτος.
Ακόμα και η Κίνα; Ακόμα και η Κίνα! Μετά από τριάντα περίπου χρόνια ξέφρενης ανάπτυξης, στο 9% κατά μέσο όρο, η φετινή χρονιά έκλεισε με εμφανή τα σημάδια της κόπωσης. Το ΑΕΠ το τελευταίο τρίμηνο… έπεσε στο 8,9%, από 9,1% που ήταν στο προηγούμενο, επιβεβαιώνοντας τη σταθερά πτωτική πορεία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, και κάνοντας πολλούς ν’ αναρριγήσουν στην πιθανότητα η τάση αυτή να συνεχιστεί με πιο γοργούς ρυθμούς και στα επόμενα έτη. Διότι, άλλο κύμα σηκώνει το πετραδάκι που πέφτει στη λίμνη κι άλλο ο βράχος, της δεύτερης πιο μεγάλης οικονομίας που πέφτει στον ωκεανό. Για να πάρουμε μια ιδέα για το μέγεθος της ανάπτυξης στην Κίνα, μόνο κατά τα έτη 2007-2011 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 42%, το αντίστοιχο των ΗΠΑ κατά 0,6%, ενώ στην Ευρώπη η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,3% και στην Ιαπωνία κατά 5,2%.
Πέρα από το ΑΕΠ, όμως, υπάρχουν κι άλλα σημάδια που δείχνουν ότι η «ατμομηχανή» Κίνα αρχίζει να αγκομαχά. Κι αυτό πάνω στην ώρα που, τουλάχιστον εδώ στην Ευρώπη, είχαν αρχίσει να τη βλέπουν σαν τον αλλοτινό «θείο απ’ την Αμερική», που θα ερχόταν με γεμάτες τις τσέπες να τις αδειάσει στο EFSF και να ξελασπώσει λιγάκι την παραπαίουσα ήπειρο. Παρά τα σούρτα-φέρτα όμως ηγετών και κομισάριων προς το Πεκίνο, με τελευταίους τους υπουργούς οικονομικών των ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου, Γκάιτνερ και Όσμπορν αντίστοιχα, κάτι τέτοιο δεν συνέβη.
Το ότι η Κίνα επιβραδύνεται είναι πια γεγονός. Η ανησυχία, όμως, όλων είναι ως προς το ρυθμό της επιβράδυνσης, αν δηλαδή η Κίνα θα πέσει στα μαλακά ή αν θα σωριαστεί με κρότο, με όλες τις συνέπειες, φυσικά για το παγκόσμιο γίγνεσθαι, το εμπόριο, την παραγωγή και την απασχόληση.
Η επιβράδυνση της Κίνας μπορεί να οφείλεται σε δυο παράγοντες, είτε στην εξασθένιση της εσωτερικής ζήτησης, είτε στη μείωση των εξαγωγών της, ως συνέπεια της εξασθένισης της ζήτησης στον υπόλοιπο κόσμο, δηλαδή, στην Ευρώπη και ΗΠΑ, αλλά και στον αναπτυσσόμενο, προς τον οποίον κατευθύνεται και το μεγαλύτερο κομμάτι.
Φρέσκα στοιχεία δείχνουν ότι οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ έπεσαν στο τέλος του χρόνου κατά 2,7%, από τη Γερμανία αυξήθηκαν μεν, αλλά με μικρότερο ρυθμό, ενώ το συνολικό εμπορικό της πλεόνασμα βρέθηκε στο χαμηλότερο σημείο της τριετίας, σημάδια της αρχής του τέλους της αθρόας εισροής εμπορευμάτων απ’ όλο τον κόσμο και της απρόσκοπτης ανάπτυξης μέσω του εξαγωγικού θαύματος. Παρόμοια μείωση των εισαγωγών παρατηρήθηκε και από άλλες χώρες όπως Αυστραλία, Ταϊβάν, Βραζιλία, Μαλαισία, Ν. Κορέα κ.ά.
Ο μεγάλος κίνδυνος, όμως, προέρχεται από το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων. Οι επενδύσεις στις κατασκευές από το 2000 σχεδόν διπλασιάστηκαν, έχοντας φτάσει να αποτελούν σήμερα το 10% του ΑΕΠ. Για παράδειγμα οι κατασκευές στις ΗΠΑ, στα καλύτερά τους, κατελάμβαναν μόνο το 6% του αμερικανικού ΑΕΠ. Η κλιμάκωση των τιμών πυροδοτήθηκε αφενός από την αυξανόμενη αστικοποίηση-στην πραγματικότητα ο αστικός πληθυσμός έχει μόλις ξεπεράσει τον αγροτικό- και τη διεύρυνση της μεσαίας τάξης στις πόλεις, και αφετέρου από την έλλειψη άλλων επενδυτικών ευκαιριών σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα και μετοχές (τα επιτόκια παραμένουν χαμηλά και το χρηματιστήριο αναξιόπιστο). Αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του ότι το 40% της παραγωγής σιδήρου στην Κίνα απορροφάται μόνο από τις κατασκευές και ότι ο κλάδος οικεία, αν συνυπολογιστούν τα υλικά, τα έπιπλα κ.λπ., συμβάλλει κατά 20%-25% στο ΑΕΠ, τότε μπορεί κανείς να προβλέψει την επίδραση που θα έχει στην απασχόληση μια κατάρρευση στην αγορά κατοικιών.
Υπάρχουν όμως τέτοια σημάδια; Υπάρχουν! Αν και δεν μπορεί κανείς, για διάφορους λόγους, να βασιστεί σε στοιχεία σχετικά με τις εκδόσεις νέων αδειών ανοικοδόμησης, εντούτοις υπάρχουν πλάγιοι τρόποι να το διαπιστώσει, όπως για παράδειγμα η παραγωγή σιδήρου και τσιμέντου, η οποία και σημείωσε πτώση τον τελευταίο χρόνο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αν η ζήτηση κατοικιών το 2012 παρέμενε στα ίδια επίπεδα με το 2011, τότε το ΑΕΠ της Κίνας θα έπεφτε στο 5,5%, πτώση που θα ήταν ιδιαίτερα οδυνηρή.
Φυσικά, υπάρχουν και οι αισιόδοξοι, οι οποίοι πιστεύουν πως ό,τι και να συμβεί, η Κίνα θα πέσει στα μαλακά, για το λόγο ότι το κράτος, εφόσον αυτό ελέγχει το τραπεζικό σύστημα και μεγάλο μέρος της βιομηχανικής παραγωγής, θα βάλει το χεράκι του να προλάβει δυσάρεστες εκπλήξεις. Ίσως το ορατό χέρι του κράτους να τα καταφέρει καλύτερα από το αόρατο χέρι της αγοράς. Ίδωμεν!
Σχόλια
