Ως τα σήμερα δεν έχει ανακαλυφθεί στον νέο κόσμο καμιά Μεσόγειος, όπως εκείνη που υπάρχει στην Ευρώπη, Ασία και Αφρική…
J. Acosta, «Φυσική Ιστορία των Ινδιών», 1558, σ. 94 (αναφέρεται στο βιβλίο του Fernand Braudel «Μεσόγειος», Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1993)
Μια φουρτούνα έχει τυλίξει τη Μεσόγειο, και τα νερά ταράζονται περισσότερο από την κούρσα στην οποία έχουν επιδοθεί ναυτικές και στεριανές δυνάμεις για τον έλεγχο του μαύρου χρυσού και των θαλάσσιων δρόμων.
22 χώρες βρέχονται από τη Μεσόγειο, αλλά…
Η Μεσόγειος είναι η μεγαλύτερη κλειστή θάλασσα στον κόσμο. Η συνολική έκτασή της είναι 970.000 τετραγωνικά μίλια, και βρίσκεται σε κεντρική τοποθεσία, ανάμεσα σε τρεις ηπείρους. Παράλια στην Μεσόγειο έχουν σήμερα 22 χώρες με πληθυσμό περίπου 510 εκατομμύρια ανθρώπων, διαφορετικών πολιτισμών, θρησκειών, ιστορικών εμπειριών και ρόλων στη σύγχρονη εποχή. Αυτές είναι:
► Από Αφρική: Αλγερία, Αίγυπτος, Λιβύη, Μαρόκο, Τυνησία.
► Από Ασία: Λίβανος, Ισραήλ, Συρία, Τουρκία, Παλαιστίνη.
► Από Ευρώπη: Γαλλία, Ισπανία, Ελλάδα, Ιταλία, Κύπρος, Μάλτα, Μονακό, Μαυροβούνιο, Σλοβενία, Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία.
Κι όμως, στη θάλασσα αυτή έχουν παρουσία αυτή τη στιγμή στρατιωτικές ναυτικές δυνάμεις από 44 χώρες! Όλες οι μεγάλες δυνάμεις έχουν παρουσία, όπως κι όλες οι ΝΑΤΟϊκές. Παρουσία έχουν και περιφερειακές δυνάμεις μέσω των συμμαχιών τους με διάφορες μεσογειακές χώρες – π.χ. το Πακιστάν.
Θάλασσα φορτωμένη ιστορία, πολιτισμούς, διαδρόμους, ορμητήρια και κρυψώνες. Θάλασσα που στο βυθό της, πέρα από τα ναυάγια, έχει και χιλιάδες κουφάρια ανθρώπων (μεταναστών και προσφύγων) που πρόσφατα προσπάθησαν να φθάσουν στην Ευρώπη…
Μεσόγειος: μια εύφλεκτη περιοχή, όπου οι σύγχρονες φλόγες άναψαν πρώτα στη Μέση Ανατολή, την Κύπρο, τη Γιουγκοσλαβία (που δεν υπάρχει πια), τη Συρία, τη Λιβύη, την Αλγερία. Θάλασσα με βάσεις των ΗΠΑ και αρχηγεία του ΝΑΤΟ, που τα νερά της τα αυλακώνουν στόλοι με πολλές σημαίες.
Η Μεσόγειος φιλοξενεί τρεις-τέσσερις ενεργούς πολέμους στους οποίους εμπλέκονται πολλές δυνάμεις: της περιοχής, της ευρύτερης περιοχής, αλλά και πολύ πιο μακρινών περιοχών. Με μεγάλη ευκολία μπορούν να ξεσπάσουν εδώ κι άλλες εχθροπραξίες, εμπάργκο, αποκλεισμοί, πόλεμοι. Προς το παρόν ομιλούν για «ατυχήματα». Σε λίγο καιρό θα καταλάβουμε πως δεν γίνονται μόνο στη Μέση Ανατολή πόλεμοι για το πετρέλαιο…
Η αντιπαράθεση εντείνεται για τον έλεγχο της Ν.Α. Μεσογείου αρχικά, και μέσω αυτής για τον έλεγχο όλων των δρόμων: υδρογονανθράκων αλλά και «μεταξιού». Άρα η Μεσόγειος είναι θέατρο γεωπολιτικών επιδιώξεων και συγκρούσεων, πεδίο εμπλοκής μεγαλοκρατικών σχεδιασμών και επεκτατικών δυνάμεων της περιοχής. Υπάρχουν «όγκοι» που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει. Τέτοιοι είναι η Αίγυπτος, το Ισραήλ και φυσικά η Τουρκία.
Ο εν εξελίξει αναδασμός της Μεσογείου
Τα ζητήματα που έχουν τεθεί λύνονται δια της ισχύος, και δη της στρατιωτικής. Οι επικλήσεις του διεθνούς δικαίου, η επίδειξη χαρτών, οι διπλωματικές νότες, τα κλαψουρίσματα και η μοιρολατρία δεν προσθέτουν κάτι ουσιώδες. Ο αναδασμός δεν θα γίνει δίκαια, δεν θα γίνει με ένα ενιαίο κριτήριο, δεν θα γίνει με βάση τις ανάγκες των χωρών της περιοχής. Ούτε κάποιο διεθνές δικαστήριο θα διασφαλίσει και θα κατοχυρώσει δικαιώματα (πιθανά να επικυρώσει ή να καταδικάσει τετελεσμένα). Όχι γιατί θεωρητικά δεν θα ήταν δυνατό κάτι τέτοιο, αλλά γιατί όλοι οι συντελεστές έχουν πέσει με τα μούτρα στην «αρπαγή της Μεσογείου», κυριαρχούμενοι από τη μανία του ιδίου συμφέροντος, καταπατώντας κυριαρχίες, πολιτισμούς, χώρες, λαούς.
Οι μεγάλες δυνάμεις δεν παρεμβαίνουν με ενιαίο τρόπο. Ξετυλίγεται μια βεντάλια παρεμβάσεων και στόχων που αφορούν κάθε μία δύναμη ξεχωριστά, και σε ειδικές περιοχές. Παράλληλα, στα κενά που δημιούργησε η μεγάλη υποχώρηση της Δύσης τα τελευταία χρόνια, αναδείχθηκαν περιφερειακές δυνάμεις που έχουν βάλει ειδικό στόχο να ελέγξουν περιοχές της Μεσογείου και να μην μείνουν έξω από τους αναδασμούς. Τέτοια δύναμη είναι η Τουρκία: ασκεί πολλαπλούς εκβιασμούς, έχει σαφείς επεκτατικούς στόχους, που εκτείνονται από τα παράλιά της έως την Αδριατική (μέσω εξάρτησης της Αλβανίας) και φθάνουν έως τη Βόρεια Αφρική (Τυνησία, Λιβύη και Αλγερία).
Το κύριο βάρος προς το παρόν δίνεται στο να καταστεί η παρουσία της ιδιαίτερα έντονη στη Ν.Α. Μεσόγειο. Κτίζει στόλο, σεισμογραφικά και γεωτρύπανα, κάνει πειρατικές επιδρομές και καταπατήσεις οικοπέδων και χωρικών υδάτων. Με τη συμφωνία με την «κυβέρνηση» της Λιβύης προσπαθεί να δημιουργήσει μια σφήνα που να περιορίζει Ελλάδα και Κύπρο, και να καταλύει την κυριαρχία της Ελλάδας σε σημαντικά τμήματα της επικράτειάς της. Η μετατροπή της Τουρκίας σε μεγάλη δύναμη περνά μέσα από την υποβάθμιση της Ελλάδας, την απώλεια της κυριαρχίας της, τη δορυφοροποίησή της, τη σμίκρυνσή της με όλα τα μέσα. Η Κύπρος ολόκληρη να απορροφηθεί από την Τουρκία, το Καστελόριζο να γίνει καρτ ποστάλ, και 6 μίλια νότια της Κρήτης να πλέουν τουρκικές φρεγάτες και να στήνονται γεωτρύπανα.
Τι θέλουν οι ΗΠΑ στη Μεσόγειο;
Το λένε καθαρά. Στο Φόρουμ των Δελφών πριν λίγες μέρες πήρε μέρος ο Μάθιου Πάλμερ, βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ανέφερε πως η Ν.Α. Μεσόγειος είναι «στρατηγικός χώρος όπου οι ΗΠΑ ανταγωνιζόμαστε για τη θετική επιρροή ενάντια σε άλλες μεγάλες δυνάμεις» και συνέχισε: «Οι περιφερειακές εντάσεις βοηθούν τη δράση κακόβουλων δρώντων στην περιοχή», συμπληρώνοντας ότι «ως ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοι, ΗΠΑ, Ελλάδα και Τουρκία έχουν κοινό συμφέρον το Αιγαίο και η Ανατ. Μεσόγειος να παραμείνουν περιοχές ευημερούσες, σταθερές, ειρηνικές και ασφαλείς»… Η κατάληξη ήταν σαφής: «Παροτρύνουμε Ελλάδα και Τουρκία να εμπλακούν σε διάλογο για να αντιμετωπίσουν και λύσουν αυτά τα ζητήματα, αφού είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ οι σύμμαχοί μας και η κρίσιμη για τη συμμαχία μας Νότια Πτέρυγά της να έχουν μια ειρηνική και αμοιβαία επωφελή σχέση».
Άλλη φόρμουλα που διακινούν οι ΗΠΑ και οι φίλοι τους είναι οι «διαβουλεύσεις με συμπερίληψη όλων των επηρεαζόμενων». Είναι φανερό πως οι ΗΠΑ κρίνουν με βάση τα δικά τους συμφέροντα. Η τελευταία φόρμουλα δείχνει έναν απώτερο σχεδιασμό: κάτω από τετελεσμένα να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να παζαρευτούν όλα. Φυσικά στο τραπέζι ή κάτω από αυτό θα υπάρχει και το πιστόλι…
Ο κίνδυνος από τα τετελεσμένα
Ένας οποιοσδήποτε σοβαρός αναλυτής μπορεί να εκτιμήσει ότι στην παρούσα φάση οι χαμένοι στον νέο αναδασμό της Ν.Α. Μεσογείου θα είναι η Ελλάδα και η Κύπρος, κι ότι με κάθε τρόπο η Τουρκία θα ενισχυθεί. Είναι αναπόφευκτη μια τέτοια εξέλιξη; Όχι, υπάρχουν και άλλες δυνατότητες. Αλλά είναι ασύμβατες με τις βασικές επιλογές του ελληνικού πολιτικού συστήματος…
Σε αυτά τα πλαίσια και με ανοικτές τις δύο πληγές (Συρία και Λιβύη) όπου η παρουσία της Τουρκίας είναι δεδομένη, έχει ανοίξει η πόρτα για πολυμερείς διαπραγματεύσεις και διευθετήσεις που θα αποφασίσουν οι Μεγάλοι και στις οποίες θα αναγκαστούν να συρθούν όσοι θίγονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Οι υποχωρήσεις και ο φόβος σε τέτοιες συνθήκες «μυρίζουν» από μακριά, και αυτό το γνωρίζουν όλοι. Ακόμα και η συμφωνία με την Ιταλία έχει τέτοια μυρωδιά, πράγμα που το «έπιασε» στον αέρα η τουρκική διπλωματία δείχνοντας χαρά – επειδή μια τέτοια συμφωνία της στρώνει τον δρόμο «νομιμοποιώντας» τις διεκδικήσεις της.
Ο τρόπος που κάνεις χρήση των κυριαρχικών σου δικαιωμάτων δίνει σήματα στην άλλη πλευρά. Για να μην μιλήσουμε τι σήμα στέλνεις όταν δεν κάνεις καν χρήση, όπως συμβαίνει στην περίπτωσή μας είτε με το ζήτημα των συντεταγμένων ή ακόμα και με τα 12 μίλια. Για να το πούμε καθαρότερα: στο βαθμό που η Τουρκία καταπατήσει χωρικά ύδατα και υφαλοκρηπίδα (π.χ. Κρήτη κ.λπ.), η Ελλάδα οφείλει να απαντήσει με επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 μίλια παντού. Και να προετοιμάζεται από τώρα για αυτό το πιθανότατο ενδεχόμενο. Να καταστήσει δε σαφές πως ούτε μπλοφάρει ούτε παίζει. Αυτό θα είναι ένα μήνυμα και σε όσους τη θεωρούν «παιχνιδάκι»…
ΥΓ: Το δεύτερο μέρος του κειμένου «Μαθήματα από την Αμερική» θα δημοσιευθεί στο επόμενο φύλλο.
