του Γιάννη Σχίζα
Η ιστορία των δορυφόρων ταυτίζεται με την έναρξη της εποχής του διαστήματος. Ο πρώτος σοβιετικός δορυφόρος εκτοξεύτηκε στις 4 Οκτωβρίου του 1957, ήταν μια σφαίρα από αλουμίνιο διαμέτρου 58 εκατοστών και βάρους 83 κιλών – και προκάλεσε όπως ήταν επόμενο τις έντονες ανησυχίες στη Ουάσιγκτον. Η διάρκεια της ζωής του έφτασε μόλις μέχρι την 4η Ιανουαρίου του 1958, οπότε κατήλθε σταδιακά στο επίπεδο των 100 περίπου χιλιομέτρων για να καεί εισερχόμενος στην τροπόσφαιρα.
Οι σημερινοί δορυφόροι έχουν συγκεκριμένες λειτουργίες, είναι κυρίως τηλεπικοινωνιακοί. Η Ελλάδα ξεκίνησε τη δική της «διαστημική εποχή» μόλις το 2003, με μια κοινή πρωτοβουλία με την Κύπρο, η δε πρώτη εκτόξευση έγινε από το ακρωτήριο Κανάβεραλ (ΗΠΑ). Ο κύριος μέτοχος ήταν ο ΟΤΕ, με τα δυο θυγατρικά σχήματα που επιμελούντο την εμπορική αξιοποίηση να είναι η Hellas-Sat Consortium Ltd και η Hellas-Sat SA. Οι εφαρμογές που υποστηρίζονται από τη λειτουργία του δορυφόρου συμπεριλαμβάνουν την τηλεϊατρική, την τηλεκπαίδευση και την τηλεργασία, ενώ καθοριστικής σημασίας είναι η συμβολή του δορυφόρου στην ποιοτική και απρόσκοπτη επικοινωνία μεταξύ των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα (π.χ. υπουργείο Εξωτερικών με υπουργείο Εθνικής Άμυνας).
ΜΕΣΑ ΑΠΟ τη σύμπραξη πολλών και διαφόρων εταιρικών σχημάτων στην οργάνωση των δορυφορικών υπηρεσιών φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση, με την εκτόξευση ενός νέου δορυφόρου (του Hellas – Sat 4), που έγινε στις 5 Φεβρουαρίου του 2019. Τα σχόλια που συνόδεψαν αυτό το γεγονός, τόσο από τη πλευρά του υπουργού της «Ψηφιακής Πολιτικής» (Νίκος Παπάς) όσο και από τη πλευρά του υπουργείου Άμυνας (Ευάγγελος Αποστολάκης) επιχείρησαν σε τελευταία ανάλυση να διασκεδάσουν την τουρκική αμφισβήτηση στο Αιγαίο και στην Κύπρο, που εκδηλώνεται στον αέρα, στη θάλασσα και στο έδαφος. Και μάλιστα που εκδηλώνεται με έναν κατεξοχήν ποιοτικό τρόπο: Με τα προγράμματα ειδικών εξοπλισμών και ιδιαίτερα με τα προγράμματα μιας αυτεξούσιας εθνικής μηχανής, που αναλαμβάνει την υπόθεση των εξοπλισμών της Τουρκίας. Απέναντι σε αυτά τα προγράμματα φαντάζει εξαιρετικά δυσάρεστα η φτώχεια της ελληνικής στρατιωτικής μηχανής, παρόλο ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα κατανάλωνε συγκριτικά ένα μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ – δεύτερο στο κόσμο μετά το Ισραήλ.
Η Hellas Sat δεν είναι όμιλος ελληνικών συμφερόντων – κάποτε ανήκε στον ΟΤΕ αλλά μετά το 2013 πουλήθηκε σε αραβικά συμφέροντα. Παρά τα 65 άτομα που απασχολούνται σε Ελλάδα και Κύπρο για τους ιδιόκτητους δορυφορικούς σταθμούς που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της, η εταιρεία υπόκειται σε ξένο έλεγχο και στους κινδύνους μιας κατασκοπίας εκ των ένδον
Στην εποχή των δορυφόρων η παρακολούθηση μιας χώρας από μια άλλη γίνεται με ένα τρόπο σχετικά απροκάλυπτο: Απόδειξη οι φωτογραφίες του Ισθμού της Κορίνθου από τον τουρκικό δορυφόρο RASAT, μέσω των οποίων ο Ερντογάν θέλησε να διαφημίσει τα αδιάσειστα δεδομένα της στρατιωτικής του μηχανής. Ο τουρκικός δορυφόρος παρουσίασε φωτογραφίες τμήματος της Πελοποννήσου σε «υψηλή ανάλυση» –κατά πως αναφέρθηκε στον τουρκικό τύπο– ενώ ταυτόχρονα έπεισε τους πάντες για τη δυνατότητα των Τούρκων να παρακολουθούν τις κινήσεις των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων απανταχού της ελληνικής επικράτειας. Τη περίοδο αυτή ο τουρκικός στόλος ετοιμάζεται για τη διασύνδεση με τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους Turksat, ενώ στην τρέχουσα περίοδο το κύριο έργο αναφέρεται στη δορυφορική τηλεπικοινωνιακή διασύνδεση με τα γρήγορα πολεμικά πλοία τύπου Kilic.
Από την άλλη πλευρά ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης μίλησε για την κατάληψη από την Ελλάδα μιας «ισχυρής θέσης στον διεθνή διαστημικό χάρτη», τονίζοντας παράλληλα την σημερινή δορυφορική παροχή απολύτως αξιόπιστων επικοινωνιών στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις. Όμως το ελληνικό πρόβλημα στο Αιγαίο δεν αναφέρεται στις επικοινωνίες, που πράγματι διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στην επισήμανση των ξένων δυνάμεων, αλλά στον κατακερματισμό του ελληνικού μετώπου σε δεκάδες νησιά και νησίδες . Εάν φανταστούμε για μια στιγμή το σενάριο μιας μερικής σύγκρουσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τότε θα πρέπει να πούμε: Η κατάληψη μιας νήσου ή νησίδας μπορεί να έχει δυσμενή αποτελέσματα για τη χώρα μας, λαμβανομένου υπόψη ότι η Τουρκία έχει επιδείξει «αξιοσημείωτη» ικανότητα παρατεταμένης διαπραγμάτευσης και καθυστερημένης επιστροφής των «λαφύρων» μιας πολεμικής επιχείρησης. Η περίπτωση των δυο στρατιωτικών που παρέμειναν επί μήνες στις στρατιωτικές φυλακές της Τουρκίας, είναι αρκούντως χαρακτηριστική…
ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ αλλά το δυσάρεστο όλων: Η Hellas Sat δεν είναι όμιλος ελληνικών συμφερόντων – κάποτε ανήκε στον ΟΤΕ αλλά μετά το 2013 πουλήθηκε σε αραβικά συμφέροντα. Παρά τα 65 άτομα που απασχολούνται σε Ελλάδα και Κύπρο για τους ιδιόκτητους δορυφορικούς σταθμούς που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της, η εταιρεία υπόκειται σε ξένο έλεγχο και στους κινδύνους μιας κατασκοπίας εκ των ένδον. Την ίδια στιγμή η Τουρκία έφτασε στο σημείο να συζητά με τον Έλον Μασκ για ειδικά οχήματα και για τους επαναχρησιμοποιούμενους πυραύλους της Space Χ – που κατασκευάσθηκαν πρώτη φορά από τον Μασκ και περιόρισαν κατά πολύ τα κόστη των διαστημικών αποστολών κάθε είδους. Αυτοί οι πύραυλοι φαίνεται να αποτελούν πολύ ελκυστική επένδυση για την στρατιωτική τουρκική μηχανή…
