Το βράδυ της περασμένης Παρασκευής πέθανε ο Χοσέ Μαρία Σισόν, συνιδρυτής το 1968 και πρώτος πρόεδρος του Κ.Κ. Φιλιππίνων, σημαντική μορφή του διεθνούς επαναστατικού κινήματος. Ήταν ένας από τους τελευταίους εν ζωή ιστορικούς ηγέτες των μαζικών κινημάτων της εποχής των ανολοκλήρωτων θυελλών, στις δεκαετίες 1960 και 1970. Τότε πρωτοστάτησε στην ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού και του εθνικού-δημοκρατικού κινήματος της πατρίδας του, και βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της πάλης ενάντια στην αμερικανοκίνητη δικτατορία του Μάρκος.
Πέρα όμως από τον ρόλο του στους αγώνες εκείνης της εποχής, ο Σισόν ήταν και ένας από τους λίγους ηγέτες που δεν συμβιβάστηκαν στις πολύ δυσκολότερες δεκαετίες που ακολούθησαν, της υποχώρησης ή και διάλυσης των επαναστατικών κινημάτων. Έτσι το μαζικό κίνημα και το αντάρτικο των Φιλιππίνων ανήκαν, μαζί με τους Περουβιάνους και λίγες ακόμη δυνάμεις, στις λιγοστές εξαιρέσεις που κράτησαν ψηλά τη σημαία του αγώνα ως την επανεμφάνιση ριζοσπαστικών κινημάτων στα τέλη του 20ού αιώνα. Αυτό το γεγονός, μαζί με τα σημαντικά κείμενα που έγραψε ο Σισόν από την εποχή της φυλάκισής του στις Φιλιππίνες μέχρι και πρόσφατα, είναι συμβολές τουλάχιστον ισάξιες με τα όσα έπραξε στη δεκαετία των ανολοκλήρωτων θυελλών. Το ίδιο σημαντικός ήταν ο ρόλος του στις απόπειρες διεθνούς συσπείρωσης και συντονισμού επαναστατικών και δημοκρατικών δυνάμεων.
Η πολιτική ομάδα Α/συνεχεια παλιότερα, και μετέπειτα η ΚΟΕ είχαν, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, στενές σχέσεις με το φιλιππινέζικο κίνημα και με τον ίδιο τον Σισόν – ή Τζόμα, όπως τον αποκαλούσαν «χαϊδευτικά» οι σύντροφοί του. Συνεργαστήκαμε μαζί του σε μια σειρά πρωτοβουλίες, όπως ήταν η ιδρυτική συνέλευση της Διεθνούς Ένωσης Λαϊκού Αγώνα το 2000, και πήραμε ενεργητικά μέρος σε όλες τις καμπάνιες αλληλεγγύης στα χρόνια της ακραίας στοχοποίησής του από τις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους υποτακτικούς τους. Νιώσαμε την αγάπη με την οποία τον περιέβαλλαν οι σύντροφοί του και το σεβασμό που ενέπνεε σε κινήματα και κόμματα απ’ όλο τον κόσμο. Από τις εκδόσεις Α/συνεχεια κυκλοφόρησε το κείμενό του «Σοσιαλισμός και νέα τάξη πραγμάτων», με πρόλογο που έγραψε ειδικά για την ελληνική έκδοση, ενώ άρθρα του δημοσιεύθηκαν και στον Δρόμο*.
Ο θάνατος του Χοσέ Μαρία Σισόν είναι σημαντική απώλεια για το φιλιππινέζικο αλλά και για το διεθνές κίνημα απελευθέρωσης και χειραφέτησης. Κληροδοτεί όμως στους επιγόνους του το παράδειγμα μιας αγωνιστικής κοσμοαντίληψης, και μιας επιμονής στην αναζήτηση δρόμων που θα επιτρέπουν όχι μόνο την επιβίωση αλλά και την ανάπτυξη των επαναστατικών δυνάμεων.
Ε.Φ.
* Βλ. ενδεικτικά Προς αναβίωση μαζικών αντιιμπεριαλιστικών αγώνων (φύλλο 501) και Διεθνές Μέτωπο των Λαών (Φύλλο 610).
Πατριώτης, διεθνιστής, επαναστάτης
Ο Χοσέ Μαρία Σισόν γεννήθηκε το 1939 στη Λουζόν, το μεγαλύτερο από τα νησιά που απαρτίζουν τις Φιλιππίνες. Αν και ήταν γόνος οικογένειας μεγαλογαιοκτημόνων, ήδη από εφηβική ηλικία ένιωσε συμπάθεια για το επαναστατικό κίνημα. Σπούδασε αγγλική φιλολογία κι έπειτα πήγε στην Ινδονησία, όπου ήρθε σε επαφή με το πανίσχυρο τότε Κ.Κ. Ινδονησίας και στράφηκε οριστικά στον μαρξισμό. Επιστρέφοντας στις Φιλιππίνες άρχισε να διδάσκει στο Πανεπιστήμιο και εντάχθηκε στο παλιό Κ.Κ. (ΡΚΡ). Το 1964 συνίδρυσε την Πατριωτική Νεολαία (Kabataang Makabayan), η οποία πρωτοστάτησε στους αντιιμπεριαλιστικούς και δημοκρατικούς αγώνες της εποχής.
Ο ριζοσπαστισμός της Πατριωτικής Νεολαίας και η συμπάθεια που εκδήλωνε προς την μαοϊκή Κίνα έφεραν τον Σισόν και τους συντρόφους του σε ρήξη με τη φιλοσοβιετική κομματική ηγεσία (η οποία αργότερα συνεργάστηκε με τον δικτάτορα Μάρκος…). Έτσι ιδρύθηκε το 1968, εν μέσω της δεκαετίας των ανολοκλήρωτων θυελλών, το νέο Κ.Κ. Φιλιππίνων (CPP) και λίγο αργότερα ο Νέος Λαϊκός Στρατός, μέσα από τις γραμμές του οποίου πολέμησε και ο Σισόν το φιλοαμερικάνικο καθεστώς του δικτάτορα Μάρκος [βλ. φωτογραφία 1]. Το 1973 συγκροτήθηκε το Εθνικό Δημοκρατικό Μέτωπο (NDF), που συσπείρωσε δεκάδες ακόμη πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις.
Το 1977 ο Σισόν συνελήφθη και μεταφέρθηκε ως τρόπαιο στο παλάτι του Μάρκος, που τον υποδέχθηκε «φιλικά», καλώντας τον να «συμμορφωθεί». Ο Σισόν του απάντησε: «Εάν μελετήσετε την ιστορία των Φιλιππίνων, θα καταλάβετε γιατί είμαστε υποχρεωμένοι να πολεμάμε ο ένας τον άλλον. Η ιστορία θα σας πει επίσης γιατί εμείς θα κερδίσουμε και εσείς θα χάσετε» [βλ. φωτογραφία 2: αριστερά ο Μάρκος, δεξιά του ο Σισόν, και στο δεξί άκρο ο στρατηγός Φάμπιαν Βερ]. Ακολούθησαν 9 χρόνια φυλάκισης σε πλήρη απομόνωση…
Το 1986 ξέσπασε μια τεράστια λαϊκή εξέγερση, και ο δικτάτορας Μάρκος αναγκάστηκε να διαφύγει στις ΗΠΑ. Η μεταβατική κυβέρνηση της Κοραζόν Ακίνο απελευθέρωσε όλους τους πολιτικούς κρατούμενους [βλ. φωτογραφία 3: πρώτη μέρα ελευθερίας για τον Σισόν]. Το εθνικό-δημοκρατικό και κομμουνιστικό κίνημα έζησε μια βραχύβια περίοδο ντε φάκτο νομιμότητας, και ο Σισόν επέστρεψε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο. Σύντομα άρχισε να οργώνει τις Φιλιππίνες, την Ασία και την Ευρώπη μιλώντας σε συγκεντρώσεις και συνέδρια.
Το 1988, ενώ βρισκόταν στην Ολλανδία, το μεταπολιτευτικό καθεστώς διέταξε την εκ νέου σύλληψή του – έτσι ζήτησε εκεί πολιτικό άσυλο. Με βάση την Ουτρέχτη, ο Σισόν δραστηριοποιήθηκε σε πρωτοβουλίες συντονισμού επαναστατικών κινημάτων και συμμετείχε σε μεγάλες διεθνείς συναντήσεις και εκδηλώσεις [βλ. φωτογραφία 4: ομιλητής στο Διεθνές Σεμινάριο για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μάο, 1993]. Πήρε μέρος επίσης, ως επικεφαλής σύμβουλος του NDF, στις πολύχρονες ειρηνευτικές συνομιλίες με τη φιλιππινέζικη κυβέρνηση, που διεξάγονταν υπό την αιγίδα της Νορβηγίας.
Από τα τέλη του περασμένου αιώνα οι ΗΠΑ απαιτούσαν από τις ολλανδικές αρχές την έκδοσή του στις Φιλιππίνες ως «τρομοκράτη». Τελικά τo 2007 η ολλανδική Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία τον συνέλαβε, και προφυλακίστηκε σε πλήρη απομόνωση επί εβδομάδες. Μετά από μια διεθνή καμπάνια αλληλεγγύης, κι αφού δεν προσκομίστηκε κανένα στοιχείο εναντίον του, αφέθηκε ελεύθερος [βλ. φωτογραφία 5: μόλις έχει βγει από την ολλανδική φυλακή] και συνέχισε την πολιτική δράση του.
Συνέγραψε δεκάδες μελέτες και βιβλία, μεταξύ των οποίων: «Αγώνας για Εθνική Δημοκρατία» (1967), «Φιλιππινέζικη κοινωνία και επανάσταση» (1971), «Τα ειδικά χαρακτηριστικά του δικού μας Λαϊκού Πολέμου» (1979), «Φυλακή, και πέρα από αυτήν: Επιλεγμένα ποιήματα» (1983, Βραβείο Write Ν.Α. Ασίας), «Φιλιππινέζικη οικονομία και πολιτική» (1989), «Για δημοκρατία και σοσιαλισμό, ενάντια στην ιμπεριαλιστική παγκοσμιοποίηση» (2001), «Τρομοκρατία των ΗΠΑ και πόλεμος στις Φιλιππίνες» (2003), «Αγώνας ενάντια στην τρομοκρατία και την τυραννία» (2018), «Σκέψεις για την Επανάσταση και προοπτικές» (2019) [βλ. φωτογραφία 6], κ.ά.
Έχουν γραφτεί δύο βιογραφίες του και έχουν γυριστεί δύο ταινίες μεγάλου μήκους για τη ζωή του («Ο αντάρτης είναι ένας ποιητής», 2013, και «Tibak», 2016). Ο Σισόν ήταν παντρεμένος από το 1959 με την τότε συμφοιτήτριά του Τζούλι ντε Λίμα.
