του Κώστα Βενιζέλου
Το άνοιγμα της περίκλειστης κατεχόμενης περιοχής της Αμμοχώστου, για βαθμηδόν εποικισμό τμήματος της πόλης, η επιμονή της Τουρκίας για λύση δύο κρατών, αλλά και η απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας να ανακαλέσει τα διαβατήρια από αξιωματούχους του κατοχικού καθεστώτος συνθέτουν το παζλ των εξελίξεων στο Κυπριακό. Την ίδια ώρα, στην ευρύτερη περιοχή, τα όσα διαδραματίζονται στο Αφγανιστάν, την αποχώρηση των ΗΠΑ, οδηγούν σε μια νέα ανακατανομή ισχύος. Δημιουργούν νέα δεδομένα, τα οποία προφανώς και θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από Αθήνα και Λευκωσία, εάν δεν θέλουν ρόλο κομπάρσου.
Είναι προφανές πως η προσοχή της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας είναι, εκ των πραγμάτων, στραμμένη στο Αφγανιστάν ενώ σε σχέση με την Κύπρο τα Ηνωμένα Έθνη επικαλούνται και το αρνητικό, τεταμένο, κλίμα που επικρατεί. Για αυτό και φαίνεται να «παγώνουν» έστω και προσωρινά οι πρωτοβουλίες του ΟΗΕ. Πολλά θα εξαρτηθούν από το κατά πόσο το τελευταίο δεκαήμερο Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, ο γ.γ. Αντόνιο Γκουτέρες αποφασίσει να πραγματοποιήσει κοινή συνάντηση με τον πρόεδρο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ.
Η Άγκυρα έχει «οριοθετήσει» τις επιδιώξεις της προ πολλού και τις υλοποιεί βήμα προς βήμα.
Πρώτο, η κατοχική Τουρκία προχωρεί με την τακτική της σαλαμοποίησης στον εποικισμό της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου. Αυτή η κίνηση εξουδετερώνει τις όποιες προοπτικές υπάρχουν στο Κυπριακό ενώ είναι πρόδηλο ότι συνδέεται με την πολιτική επιβολής λύσης δύο κρατών. Σημειώνεται συναφώς ότι μέσα στα πλαίσια της τακτικής της, η Άγκυρα, έχει δημιουργήσει μια πιλοτική περιοχή στην περίκλειστη, έκτασης 3% και έχει καλέσει Ελληνοκύπριους ιδιοκτήτες περιουσιών να τις… διεκδικήσουν μέσω της Επιτροπής που έχει συσταθεί στο ψευδοκράτος.
Δεύτερον, έχει ξεκαθαριστεί από τουρκικής πλευράς πως για να επανέλθει σε διαδικασία διαπραγματεύσεων θα πρέπει εκ προοιμίου να αναγνωριστεί η κυριαρχική ισότητα, το ίσο διεθνές καθεστώς. Κοντολογίς, πριν αρχίσουν συνομιλίες να αναγνωριστεί το ψευδοκράτος. Και αυτό –σύμφωνα με την τουρκική απαίτηση– θα πρέπει να γίνει και με απόφαση των Ηνωμένων Εθνών. Είναι προφανές πως το σενάριο των δύο κρατών αποτελεί πλέον την επίσημη γραμμή της Άγκυρας. Πάντα αποτελούσε τη θέση της, αλλά δημόσια επέλεγε μια άλλη ρητορική και «βολευόταν» με άλλα μοντέλα, που μέσα από τις υποχωρήσεις της ελληνικής πλευράς δεν απείχαν πολύ από τις σημερινές αξιώσεις της.
Τρίτον, στην ατζέντα είναι και το θέμα της προσάρτησης των κατεχομένων και προς αυτή την κατεύθυνση γίνονται κινήσεις πλήρους εναρμόνισης του ψευδοκράτους με τις δομές λειτουργίας του τουρκικού κράτους. Υπάρχουν μάλιστα και σενάρια για το πώς θα προχωρήσουν. Θα αποτελεί, πάντα, ένα ενδεχόμενο, μια επιλογή, που αν και θεωρείται ακραία περιλαμβάνεται στην ατζέντα της κατοχικής δύναμης. Σύμφωνα με τα τουρκικά σενάρια, έχουν τύχει επεξεργασίας τα εξής ενδεχόμενα: 1) Να προχωρήσει η Τουρκία με δική της απόφαση να προσαρτήσει το κατεχόμενο μέρος. Αυτό θα προκαλέσει τις περισσότερες αντιδράσεις, που –όπως αποδείχθηκε– δεν λαμβάνονται και πολύ υπόψη από την κατοχική δύναμη. 2) Να το ζητήσει το κατοχικό καθεστώς. Να ζητήσει, δηλαδή, να αποτελέσει μέρος της Τουρκίας με απόφαση, ενδεχομένως, της λεγόμενης Βουλής. Ή να περάσει μέσα από δημοψήφισμα στα κατεχόμενα, γνωρίζοντας εκ προοιμίου το αποτέλεσμα και να εγκριθεί από τη Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση. 3) Να υπάρξει μια συμφωνία «στενότερης» συνεργασίας, με μια μορφή συνομοσπονδίας. Συνομοσπονδία, δηλαδή, Τουρκίας και ψευδοκράτους!
Είναι σαφές πως η Άγκυρα οδηγεί το Κυπριακό σε ένα παρατεταμένο αδιέξοδο ώστε να εξαναγκάσει την ελληνική πλευρά να αποδεχθεί τις αξιώσεις της. Δηλαδή, να αποδεχθεί μια συνομοσπονδία δύο κρατών, που θα προσφέρει στην κατοχική δύναμη τη δυνατότητα να ελέγξει ολόκληρη την Κύπρο. Σε αυτή την προσπάθεια η Άγκυρα βρίσκει σύμμαχο το Λονδίνο, που προωθεί φόρμουλες προς αυτή την κατεύθυνση αλλά και την ανοχή των Ηνωμένων Εθνών
Και η Λευκωσία;
Η Λευκωσία από την πλευρά της, παρόλο που δεν αιφνιδιάστηκε από τις τουρκικές ενέργειες, φάνηκε να μην είχε πολλές επιλογές ενώπιόν της ή επέλεξε να μην έχει. Πέραν από τις καταγγελίες σε Ηνωμένα Έθνη και Ευρωπαϊκή Ένωση, που δεν αποδίδουν, η κυπριακή κυβέρνηση προχώρησε σε μια συμβολικού χαρακτήρα ενέργεια με την ανάκληση των διαβατηρίων από αξιωματούχους του κατοχικού καθεστώτος, που υπονομεύουν την Κυπριακή Δημοκρατία, εργάζονται για κατάργησή της και την χαρακτηρίζουν «εκλιπούσα». Η απόφαση αυτή της κυβέρνησης έχει προκαλέσει συζητήσεις στο εσωτερικό όπως και αντιδράσεις εκτός. Έτυχε εκμετάλλευσης και από τουρκικής πλευράς. Ως αποτέλεσμα τούτου, γίναμε μάρτυρες ενός πολέμου ανακοινώσεων του προέδρου Αναστασιάδη και του κατοχικού ηγέτη, Ερσίν Τατάρ. Ο τελευταίος έσπευσε να υποστηρίξει πως η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί «κοινή Δημοκρατία των δύο λαών» και ότι τα διαβατήρια εξασφαλίζονται σαν φυσικό δικαίωμα που απορρέει από τις Συμφωνίες Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και πως αυτό το δικαίωμα θα πρέπει να τυγχάνει σεβασμού. Το ερώτημα το οποίο τίθεται προς την τουρκική πλευρά είναι το εξής: Πώς μπορεί να αξιώνει δύο κράτη, να θεωρεί «εκλιπούσα» την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και να θέλει το διαβατήριό της;
Ως αποτέλεσμα της αντιπαράθεσης αυτής προέκυψε και η αναφορά από τον πρόεδρο Αναστασιάδη για επάνοδο στο Σύνταγμα του 1960. Αυτό σημαίνει, εάν γίνει –που δεν είναι εφικτό– να γίνουν δεκτά και το ζήτημα των εγγυήσεων και των βέτο. Άλλωστε οι στρεβλώσεις που υιοθετήθηκαν τότε οδήγησαν στην κατάρρευση τρία χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας. Υπενθυμίζεται πως από το 1963 και εντεύθεν –με την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από το κράτος– το Σύνταγμα λειτούργησε με βάση το δίκαιο της ανάγκης. Το θέμα τούτο απασχόλησε την περασμένη Τετάρτη και το Εθνικό Συμβούλιο και όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, οι συζητήσεις έγιναν σε τεταμένο κλίμα. Το όλο θέμα συνιστά μια ακόμη προχειρότητα του Αναστασιάδη και επιβεβαίωση ότι στην αντίπερα όχθη, το ΑΚΕΛ, παραμένει αιχμάλωτο των αγκυλώσεων του στο Κυπριακό. Ειδικά στο θέμα της απόφασης για την ανάκληση των διαβατηρίων από τον Τατάρ και την παρέα του, δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο παρουσίασε την πλειοψηφία των προερχόμενων από το ΑΚΕΛ (58%), να είναι υπέρ σε αντίθεση με το τι υποστηρίζει το κόμμα τους.
Είναι σαφές πως η Άγκυρα οδηγεί το Κυπριακό σε ένα παρατεταμένο αδιέξοδο ώστε να εξαναγκάσει την ελληνική πλευρά να αποδεχθεί τις αξιώσεις της. Δηλαδή, να αποδεχθεί μια συνομοσπονδία δύο κρατών, που θα προσφέρει στην κατοχική δύναμη τη δυνατότητα να ελέγξει ολόκληρη την Κύπρο. Σε αυτή την προσπάθεια η Άγκυρα βρίσκει σύμμαχο το Λονδίνο, που προωθεί φόρμουλες προς αυτή την κατεύθυνση αλλά και την ανοχή των Ηνωμένων Εθνών.
Και η μακρά προεκλογική περίοδος άρχισε
Και ενώ η κατοχική δύναμη προελαύνει σε διάφορα πεδία, στις ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας άρχισαν οι παρασκηνιακές διεργασίες για τις προεδρικές εκλογές, που χρονικά τοποθετούνται τον Φεβρουάριο του 2023. Είναι νωρίς για να διαμορφωθεί το τοπίο ως προς τους διεκδικητές, αν και κάποια ονόματα «κυκλοφορούν». Το θέμα είναι πως έχει αρχίσει η (μακρά) προεκλογική περίοδος και όλα τα θέματα, τα οποία συζητούνται στη δημόσια σφαίρα, περνούν μέσα από το προεκλογικό φίλτρο.
