του Νικόλα Κοσματόπουλου
Παραμονή Χριστουγέννων, στη Βηρυτό, βρέθηκα με φίλους από τα παλιά. Ο Maurice – Λιβανέζος Μαρωνίτης κάτοικος Μπρούκλυν, η Rasha – Παλαιστίνια άθεη Σουνίτισσα δεύτερη γενιά πρόσφυγας στον Λίβανο, ο Sami – Λιβανέζος μισός Συρορθόδοξος, μισός Μαρωνίτης expat στο Κατάρ, η Helena – Λιβανέζα Ρωμιά (ελληνορθόδοξη) αραβοσοσιαλίστρια, κι εγώ – ένας βαλκανοκεφαλονίτης στην καθ’ ήμάς Ανατολή.
Άθεες, αθεϊστές κι αγνωστικιστές, μιλάμε για την Ιερουσαλήμ, την ιερή πόλη των μονοθεϊστών και τον Τραμπ, τον κοσμικό εκπρόσωπο των απανταχού «χριστιανιστών», όπως προτείνω να ονομάσουμε τους Χριστιανούς πολιτικούς φονταμενταλιστές σήμερα. Ο Maurice μάς διηγείται πόσο διασκεδάζει με τους σοκαρισμένους φιλελεύθερους του Μπρούκλυν, που πέφτουν άδοξα στο κενό μεταξύ της πολιτικής ταυτοτήτων (identity politics) και της πολιτικής τους ταυτότητας. Η Rasha μεταφέρει τη χαρά του πατέρα της, πάλαι ποτέ μέλους του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, που αισιοδοξεί για μια ακόμα Ιντιφάντα, την «τρίτη και τελική». Όλοι μαζί συμφωνούμε ότι ο Τραμπ είναι η τέλεια ενσάρκωση του γυμνού βασιλιά, της χάρτινης υπερδύναμης που επιτέλους… λέει ό,τι κάνει. Πρώτη φορά (ειλικρινής) δεξιά!
***
Φέτος τα Χριστούγεννα ο γυμνός βασιλιάς ντύθηκε Άγιος Βασίλης κι έκανε ντελίβερι (I deliver, δήλωσε αυτολεξεί) την Ιερουσαλήμ –λες και είναι δική του– στα εγγόνια του Χέρτζλ, του πατέρα του σιωνισμού, του αντιδραστικού σμπάρου για τα δυο επαναστατικά τρυγόνια: εθνικιστικό ανάχωμα απέναντι στην κομμουνιστικοποίηση των Εβραίων της Ευρώπης και ιμπεριαλιστικό προμαχώνα στην καρδιά της αντι-αποικιακής αραβικής ανεξαρτησίας.
Ακριβώς εκατό χρόνια μετά, ο Τραμπ έπαθε… Μπαλφούρ. Τότε, ο χριστιανιστής υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας υπέγραψε την παράδοση της Παλαιστίνης στους Σιωνιστές, εμφορούμενος από ένα μείγμα θρησκευτικού φονταμενταλισμού κι αποικιοκρατίας. Τώρα ο Τραμπ παραδίδει την Ιερουσαλήμ επιστρέφοντας την… θεία χάρη στους βορειοαμερικάνους χριστιανιστές ψηφοφόρους και Σιωνιστές χρηματοδότες του. Κάθε προσπάθεια να συσκοτιστεί η χριστιανιστική αφετηρία της κίνησης είναι εκ του (ισλαμοφοβικού) πονηρού και πρέπει να εξοβελιστεί στο πυρ το εξώτερο.
Φέτος τα Χριστούγεννα, έναν αιώνα μετά τη συμφωνία που άνοιξε τον Ασκό του Αιόλου στη Μέση Ανατολή, οι τρεις μάγοι με τα δώρα δεν πήγαν στη Βηθλεέμ, αλλά στον Νετανιάχου, τον διεφθαρμένο μακελάρη, που γοργά αντιλήφθηκε την αναγνώριση της πρωτεύουσας ως θεόσταλτο δώρο στις παρυφές της πολλαπλά κλυδωνιζόμενης καρέκλας του. Στον αντιπερισπασμό, ελέω Τραμπ, ελπίζει κι ο προκαθήμενος του ελληνικού Πατριαρχείου, τον οποίο, επειδή ξεπουλάει την παλαιστινιακή γη σε Σιωνιστές εποίκους και μπλοκάρει τους Άραβες στην εκκλησιαστική ιεραρχία, το ποίμνιο ετοιμάζεται να αποκυρήξει δημόσια, ως εθνικό προδότη ανήμερα των Ιουλιανών Χριστουγέννων στην εκκλησία της Γέννησης στη Βηθλεέμ.
Οι τρεις μάγοι –ο Προτεστάντης, ο Σιωνιστής κι ο Ουαχαμπίτης– συμμάχησαν για άλλη μια φορά μέσα στον αιώνα (από το Μπαλφούρ ως τώρα) και πορεύτηκαν ακολουθώντας το αστέρι με τη φωτεινή επιγραφή «ακροδεξιοί όλων των θρησκειών ενωθείτε». Ισως ποτέ άλλοτε δεν είχε σχηματιστεί στον ουρανό της Παλαιστίνης τόσο καθαρά ο αστερισμός που φωτίζει κι ενώνει φονταμενταλιστές σε Ουάσιγκτον, Τελ Αβίβ και Ριάντ. Ουρά τους το Πατριαρχείο και η πρώτη φορά Αριστερά.
***
Κι όμως κάποιοι τυφλώνονται ακόμα. Σε πρόσφατα κείμενα, ο συγκεκριμένος φονταμενταλιστικός αστερισμός αναλύεται με γεωπολιτικούς όρους, ενώ οι αντίπαλοί του περιγράφονται με τον… ουρανοπολιτικό όρο «Ισλαμιστές». Δηλαδή, ενώ οι μέν πορεύονται με γνώμονα το συμφέρον επί της γης, οι δε πορώνονται για τις 70 παρθένες του παραδείσου.
Μα, είπε κάποιος φωτισμένος φίλος, η διαφορά ισλαμικός-ισλαμιστικός διακρίνει την ολότητα της θρησκείας από το πολιτικό κίνημα. Καλύτερα, αλλά και πάλι όχι ακριβώς. Πολιτικά κινήματα εμπνευσμένα από το Ισλάμ υπάρχουν εκατοντάδες, δεκάδες από τα οποία σφάζονται κυριολεκτικά μεταξύ τους στη Συρία, το Ιράκ και την Υεμένη. Πώς περιμένεις να κατανοήσεις τι συμβαίνει σε αυτή τη γωνιά του κόσμου, όταν σου περιγράφουν σωρηδόν ως Ισλαμιστές όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς με αναφορά στο Ισλάμ; Αν θες να καταλάβεις περισσότερο, κάνε χώρο για έννοιες που περιγράφουν τα πολιτικά κινήματα του Ισλάμ, με βάση πολιτικές και ιστορικές αναφορές κι όχι με βάση απλά τη θρησκεία ή το δόγμα (Σουνίτες – Σιίτες).
Γιατί δεν ορίζουμε ως «χριστιανιστές» τους διάφορους εγχώριους ιεράρχες με πολιτικές ονειρώξεις; Γιατί να μην αναφερόμαστε σε «κοινωνικούς χριστιανιστές» όταν αριστεροί ανήμερα των Χριστουγέννων αναφέρονται στον σύντροφο Ναζωραίο; Γιατί να μην είναι ο «Χριστιανισμός» αναλυτική γεωπολιτική κατηγορία όταν ο Μπους καταλαμβάνει το Ιράκ στο όνομα του Ιησού Χριστού (και όχι μόνο του μαύρου χρυσού) κι ο Τραμπ παραδίδει την Ιερουσαλήμ για να ανοίξει δρόμο για τη Δευτέρα Παρουσία;
Αυτό άλλωστε κάνουμε όταν αναφερόμαστε στα πολιτικά κινήματα εμπνευσμένα από τον Εβραϊσμό. Γι’ αυτό διαχωρίζουμε τον Σιωνισμό του Χέρτζλ από τον Μεσσιανισμό του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Αφετηρία τους είναι η ίδια θρησκεία αλλά ο τελικός προορισμός τους δεν θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετικός. Ο Σιωνισμός είναι μια δημιουργική μίξη εβραϊκού αλυτρωτισμού, γερμανικού εθνοτισμού (αίμα, γη, φυλή) και αγγλικής αποικιοκρατίας, ενώ ο Μπενγαμινιακός Μεσσιανισμός είναι πρόταγμα πανανθρώπινης χειραφέτησης με όραμα την αταξική κοινωνία. Φανταστείτε να τα βαφτίζαμε λοιπόν και τα δυο σωρηδόν «Εβραϊστικά κινήματα». Δεν το κάνουμε, γιατί θα ήταν αντισημιτισμός.
Ταυτόχρονα, έχουμε καλούς λόγους να κάνουμε λόγο για πολλά και ισχυρά ρεύματα χριστιανιστών, που ενώ συνδέουν πολιτικές επιδιώξεις με τη θρησκεία, δεν τους το αναγνωρίζουμε (και) λεκτικά. Ισως γιατί πιστεύουμε (όλως τυχαία επιλεγμένο ρήμα) ότι στον Χριστιανισμό δεν υπάρχει λόγος να υπάρξει διαχωρισμός μεταξύ «ολότητας της θρησκείας και πολιτικού κινήματος»; Αν ναι, αυτό θα ήταν «χριστιανο-κεντρισμός» (πόσους νεολογισμούς χρειαζόμαστε άραγε για να μιλήσουμε για τόσο αρχέγονα φαινόμενα;).
Συνεχίζω λεξιπλαστικά κι ερωτώ: γιατί να μην ονομάζουμε «χριστιανιστές» τους χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ κι έτσι να τους διαχωρίζουμε από τους «φανατικούς χριστιανιστές» του κινήματος PEGIDA και της AFD; Αντίστοιχα, γιατί δεν ονομάζουμε «ισλαμοδημοκράτες» τους Αδελφούς Μουσουλμάνους ή το κίνημα Νάχντα στην Τυνησία, οι οποίοι πιστεύουν στην αστική δημοκρατία; Γιατί δεν ορίζουμε ως «χριστιανιστές» τους διάφορους εγχώριους ιεράρχες με πολιτικές ονειρώξεις (ο φίλος πιο πάνω με φώτισε για τον όρο «ορθοδοξισμός» του Λιάκου, αλλά τότε γιατί όχι «ορθόδοξοι χριστιανιστές» όπως «σουνίτες ισλαμιστές»;). Γιατί να μην αναφερόμαστε σε «κοινωνικούς χριστιανιστές» όταν αριστεροί ανήμερα των Χριστουγέννων αναφέρονται στον σύντροφο Ναζωραίο; Γιατί να μην είναι ο «Χριστιανισμός» αναλυτική γεωπολιτική κατηγορία όταν ο Μπους καταλαμβάνει το Ιράκ στο όνομα του Ιησού Χριστού (και όχι μόνο του μαύρου χρυσού) κι ο Τραμπ παραδίδει την Ιερουσαλήμ για να ανοίξει δρόμο για τη Δευτέρα Παρουσία;
***
Από την άλλη, γιατί –πόσο λείπεις Βάλτερ!– δεν επιτρέπεται η παραδοχή ότι καμία ελπίδα για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας δεν μπορεί πια να είναι αποκλειστικά και μόνο κοσμική, ειδικά μετά τη συντριπτική ήττα της πτώσης του υπαρκτού; Στο ξημέρωμα της ήττας αυτής, ο Ντανιέλ Μπενσαϊντ, ο άθεος Εβραίος αντισιωνιστής κομμουνιστής έγραψε ότι η μεσσιανική πίστη θα είναι αναγκαίο συστατικό της επαναστατικής ελπίδας από δω κι εμπρός, όπως και της Αριστερής Μελαγχολίας, συμπληρώνει ο Εντσο Τραβέρσο.
Κι αν λοιπόν μετά την ήττα μπορούμε εμείς όλοι, «κοινωνικοί χριστιανιστές», «μεσσιανιστές Εβραίοι» και «μη κοσμικοί άθεοι» να βρίσκουμε χώρο στα επαναστατικά μας όνειρα για την (ανομολόγητη) πίστη, γιατί αφαιρούμε το ίδιο δικαίωμα από εκείνους των οποίων η «ήττα» (al Naksa) ήρθε τουλάχιστον δυο δεκαετίες πριν την δική μας, το 1967;
