της Βαντάνα Σίβα
Τον Μάρτιο του 2015 ο Μπίλ Γκέιτς παρουσίασε μια εικόνα του τύπου της επιδημίας του κορωνοϊού στην διάρκεια μιας ομιλίας που έκανε στο πλαίσιο της σειράς TED Talk (1) και είπε στο ακροατήριο ότι η μεγαλύτερη καταστροφή της εποχής μας θα ήταν αυτού του είδους. Όπως είπε, η πραγματική απειλή για τη ζωή δεν είναι «οι πύραυλοι αλλά τα μικρόβια». Όταν η πανδημία του κορωνοϊού σάρωσε σαν τσουνάμι τον πλανήτη πέντε χρόνια αργότερα, επανήλθε με την ίδια γλώσσα με όρους πολέμου, περιγράφοντας την πανδημία ως «παγκόσμιο πόλεμο».
Όπως το έθεσε, «η πανδημία του κορωνοϊού αφήνει όλη την ανθρωπότητα εκτεθειμένη απέναντι στον ιό».
***
Στην πραγματικότητα δεν είναι η πανδημία, ο πόλεμος. Η πανδημία είναι οι συνέπειες του πολέμου. Ενός πολέμου ενάντια στη ζωή. Το πνεύμα μιας λογικής των μηχανών στη σύνδεσή του με την χρηματομηχανή που αποσπά πόρους, έχει δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι τα ανθρώπινα όντα μπορούν να υπάρχουν ξέχωρα από τη φύση και ότι η φύση δεν είναι παρά μια νεκρή, αδρανής πρώτη ύλη προς εκμετάλλευση. Όμως στην πραγματικότητα είμαστε μέρος του συνολικού οικοσυστήματος των έμβιων όντων (biome). Και επίσης είμαστε μέρος ενός συνολικού συστήματος ιών (ιώματος – virome). Αυτό το συνολικό οικοσύστημα των έμβιων όντων και το ίωμα είμαστε οι ίδιοι εμείς (Σ.τ.Μ.: Είναι η αναπόσταστη βάση της ύπαρξής μας). Όταν διεξάγουμε πόλεμο ενάντια στη βιοποικιλότητα των δασών μας, των αγρών μας, και της κοιλιάς μας, ανοίγουμε πόλεμο ενάντια στους εαυτούς μας.
Η πανδημία είναι οι συνέπειες του πολέμου. Ενός πολέμου ενάντια στη ζωή. Το πνεύμα μιας λογικής των μηχανών στη σύνδεσή του με την χρηματομηχανή που αποσπά πόρους, έχει δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι τα ανθρώπινα όντα μπορούν να υπάρχουν ξέχωρα από τη φύση και ότι η φύση δεν είναι παρά μια νεκρή, αδρανής πρώτη ύλη προς εκμετάλλευση
Η υγειονομική κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω του κορωνοϊού είναι αξεχώριστα συνδεδεμένη με τις υγειονομικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που προκαλεί ο αφανισμός των ειδών, η απώλεια της βιοποικιλότητας και η κλιματική κρίση. Όλες αυτές οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης είναι βαθιά ριζωμένες μέσα σε μια μηχανιστική, μιλιταριστική, ανθρωποκεντρική κοσμοαντίληψη που θεωρεί ότι τα ανθρώπινα όντα είναι ξεχωριστά –και ανώτερα– από τα άλλα όντα τα οποία μπορούμε να τα κατέχουμε, να τα χειριζόμαστε και να τα ελέγχουμε. Όλες αυτές οι καταστάσεις κρίσης είναι βαθιά ριζωμένες σε ένα οικονομικό μοντέλο που βασίζεται στην αυταπάτη μιας απεριόριστης μεγέθυνσης (ανάπτυξης), και μιας απληστίας χωρίς όρια που παραβιάζει τα όρια των δυνατοτήτων του πλανήτη καταστρέφοντας την υπόσταση των οικοσυστημάτων και των επιμέρους ειδών. Νέες ασθένειες εμφανίζονται εξαιτίας μιας παγκοσμιοποιημένης, βιομηχανοποιημένης, αναποτελεσματικής γεωργίας που εισβάλλει στους χώρους του φυσικού περιβάλλοντος, καταστρέφοντας τα οικοσυστήματα και κάνοντας αντικείμενο χειρισμού ζώα, φυτά και άλλους οργανισμούς, χωρίς να σέβεται την ακεραιότητά τους και την υγεία τους.
Η διάδοση ασθενειών όπως ο κορωνοϊός μας ενώνει τις τύχες μας συνδέοντάς τις σε παγκόσμια κλίμακα επειδή έχουμε εισβάλει στους χώρους όπου κατοικούν άλλα είδη, επειδή έχουμε κάνει τα φυτά και τα ζώα αντικείμενα χειρισμού για την απόσπαση εμπορικού κέρδους και την ικανοποίηση της απληστίας, και επιπλέον εξαιτίας της ευρείας χρήσης των μονοκαλλιεργειών. Με τον τρόπο που προχωράμε εκχερσώνοντας τα δάση, μετατρέποντας τους αγρούς σε βιομηχανικές μονοκαλλιέργειες που παράγουν τοξικά εμπορεύματα χωρίς διατροφική αξία, όπως βαθμιαία η δίαιτά μας υποβαθμίζεται μέσω των βιομηχανικών επεξεργασιών με τη χρήση τεχνητών χημικών ουσιών και της γεννετικής μηχανικής και όπως συνεχίζουμε αενάως να αναπαράγουμε την ψευδαίσθηση ότι η γη και η ζωή είναι πρώτες ύλες προς εκμετάλλευση για σκοπούς κέρδους, όλα αυτά πράγματι συνυφαίνουν τους μεταξύ μας δεσμούς. Αλλά αντί να αλληλοσυνδεόμαστε σε μια απρόσκοπτη βάση υγείας, προστατεύοντας τη βιοποικιλότητα, την ακεραιότητα και την αυτοοργάνωση όλων των έμβιων όντων, συμπεριλαμβανόμενων των ανθρώπινων, οι μεταξύ μας δεσμοί εμφανίζονται μέσω της ασθένειας.
Η πανδημία του κορωνοϊού και τα lockdown αποκάλυψαν ακόμα πιό καθαρά τον τρόπο με τον οποίο έχουμε καταλήξει να είμαστε αντικείμενα προς έλεγχο, με το σώμα και το πνεύμα μας να είναι οι χώροι που θα δεχθούν την νέα εισβολή για την αποικιοποίησή τους
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εργασίας (ILO) «1.6 δισ. εργάτες της άτυπης οικονομίας (που αποτελούν τον πιό ευάλωτο τμήμα της αγοράς εργασίας), έναντι ενός συνόλου 2 δισ. εργατών αυτής της κατηγορίας και ενός συνολικού παγκόσμιου εργατικού δυναμικού 3.3 δισ., έχουν υποστεί μαζική καταστροφή της δυνατότητάς τους να κερδίζουν τα προς το ζην. Αυτό έχει συμβεί ως συνέπεια των μέτρων lockdown ή/και επειδή εργάζονται στους τομείς που έχουν πληγεί περισσότερο». Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (World Food Programme), ένας επιπλέον πληθυσμός 250 εκατομμυρίων ανθρώπων θα εξωθηθεί προς την πείνα και θα μπορούσαν να φτάσουν να πεθαίνουν μέχρι και 300.000 ημερησίως. Και όλα αυτά επίσης είναι πανδημίες που σκοτώνουν ανθρώπους. Το να σκοτώνεις (καταδικάζοντας σε θάνατο) δεν μπορεί να είναι η συνταγή για να σώζεις ζωές.
***
Η υγεία αφορά τη ζωή και τα ζώντα συστήματα. Δεν υπάρχει «ζωή» στην αντίληψη που ο Μπίλ Γκέιτς και οι όμοιοί του προωθούν και επιβάλλουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Γκέιτς έχει οικοδομήσει συμμαχίες σε παγκόσμια κλίμακα για να επιβάλει από τα πάνω την ανάλυσή του και τις συνταγές του για τα προβλήματα της υγείας. Δίνει χρήματα για να καθορίσει το ποιά είναι τα προβλήματα και στη συνέχεια χρησιμοποιεί την επιρροή του και το χρήμα για επιβάλει τις λύσεις. Και σε αυτή την πορεία γίνεται όλο και πλουσιότερος. Η «χρηματοδότηση» που κάνει έχει ως αποτέλεσμα την εξάλειψη της δημοκρατίας και της βιοποικιλότητας, της φύσης και της κουλτούρας. Η «φιλανθρωπία» του δεν είναι απλά καπιταλισμός με φιλανθρωπικό προσωπείο, είναι φιλανθρωποϊμπεριαλισμός.
Η πανδημία του κορωνοϊού και τα lockdown αποκάλυψαν ακόμα πιό καθαρά τον τρόπο με τον οποίο έχουμε καταλήξει να είμαστε αντικείμενα προς έλεγχο, με το σώμα και το πνεύμα μας να είναι οι χώροι που θα δεχθούν την νέα εισβολή για την αποικιοποίησή τους. Οι αυτοκρατορίες δημιουργούν αποικίες, οι αποικίες περιφράσσουν τα κοινά αγαθά των ιθαγενικών κοινοτήτων που ζουν εκεί και τα μετατρέπουν σε πηγές πρώτων υλών προς απόσπαση κέρδους. Αυτή η γραμμική λογική της απόσπασης κέρδους είναι ανίκανη να δει τις εσώτερες σχέσεις που στηρίζουν τη ζωή στον φυσικό κόσμο. Είναι τυφλή μπροστά στην ποικιλομορφία, στους κύκλους της ανανέωσης, στις αξίες του να δίνεις και του να μοιράζεσαι και δεν βλέπει την ισχύ και το δυναμικό που διαθέτει η αυτοοργάνωση και η αμοιβαιότητα. Είναι τυφλή μπροστά στη σπατάλη που γεννά και στη βία που εξαπολύει. Το εκτεταμένο lockdown του κορωνοϊού έχει γίνει ήδη ένα εργαστηριακό πείραμα για ένα απανθρωποποιημένο μέλλον.
Στις 26 Μαρτίου του 2020 στην έξαρση της πανδημίας του κορωνοϊού και εν μέσω lockdown, η Micοrsoft κατοχύρωσε μια πατέντα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (World Intellectual Property Organization). Η πατέντα WO 060606 (2) δηλώνει ότι «η Δραστηριότητα του Ανθρώπινου Σώματος που συνδέεται με μια εργασία που ανατίθεται σε έναν χρήστη (Σ.τ.Μ.: Του οποίου φορέας είναι το εν λόγω σώμα) είναι δυνατόν να χρησιμοποιείται στο πλαίσιο μιας διαδικασίας άντλησης ενός συστήματος κρυπτονομίσματος» (Σ.τ.Μ.: Να σωρεύει χρηματική αξία εκφραζόμενη σε μονάδες κρυπτονομίσματος).
Η «σωματική δραστηριότητα» που θέλει να αποσπά η Microsoft περιλαμβάνει την ακτινοβολία που εκπέμπει το ανθρώπινο σώμα, την εγκεφαλική δραστηριότητα, τις ροές υγρών του σώματος, τη ροή του αίματος, τη δραστηριότητα των οργάνων, τις κινήσεις του σώματος, όπως την κίνηση των ματιών, τις κινήσεις του προσώπου, την κίνηση των μυών, όπως και κάθε άλλη δραστηριότητα που μπορεί να γίνει αντιληπτή από αισθητήρες και να παρασταθεί με εικόνες, κύματα, κείμενο, αριθμούς, διαβαθμίσεις ή άλλα είδη πληροφορίας και δεδομένων.
Η πατέντα αυτή αποτελεί απαίτηση πνευματικής ιδιοκτησίας επί του σώματος και του πνεύματός μας. Κατά τον αποικισμό, οι αποικιοκράτες παρέχουν στον εαυτό τους το δικαίωμα να παίρνουν τη γη και τους πόρους των αυτόχθονων πληθυσμών, να εξαλείφουν τις κουλτούρες και την κυριαρχία τους, και σε ακραίες περιπτώσεις να τους εξοντώνουν. Η πατέντα WO 060606 συνιστά μια δήλωση από πλευράς Microsoft ότι το σώμα και το πνεύμα μας αποτελούν τις νέες αποικίες της. Είμαστε πηγές προς εξόρυξη μιας νέας «πρώτης ύλης» – των δεδομένων που εξάγονται από τα σώματά μας. Αντί να θεωρούμαστε σαν κυρίαρχα, πνευματικά, ευφυή και έχοντα συνείδηση όντα που παίρνουμε αποφάσεις και κάνουμε επιλογές με φρόνηση στη βάση ηθικών αξιών σε ό,τι αφορά τις συνέπειες των πράξεών μας πάνω στον κόσμο της φύσης και της κοινωνίας του οποίου είμαστε μέρος, και με τον οποίο είμαστε αξεδιάλυτα συνδεδεμένοι, είμαστε «χρήστες». Ο «χρήστης» είναι ένας καταναλωτής χωρίς επιλογές μέσα στην ψηφιακή αυτοκρατορία.
Αλλά τα παραπάνω δεν συνιστούν το σύνολο του οράματος του Γκέιτς. Στην πραγματικότητα η πρόθεσή του είναι πιό καταχθόνια – ξεκινά από το πιό ευάλωτο τμήμα της κοινωνίας, προκειμένου να αποικίσει την διάνοια, το σώμα και τη ψυχή των παιδιών μας πριν καν αυτά να έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν συνείδηση του με τι μπορεί να μοιάζει η ελευθερία και η κυριότητα του εαυτού.
***
Τον Μάιο του 2020 ο κυβερνήτης Άντριου Κουόμο της Ν. Υόρκης ανακοίνωσε μια συνεργασία με το Ίδρυμα Γκέιτς (Gates Foundation) με σκοπό «την επανεφεύρεση της παιδείας». Ο Κουόμο αποκάλεσε τον Γκέιτς οραματιστή και ισχυρίστηκε ότι η πανδημία μας έφερε σε «μια στιγμή μέσα στην ιστορία όπου μπορούμε πραγματικά να υιοθετήσουμε και να προωθήσουμε τις ιδέες του Γκέιτς. Όλα αυτά τα κτίρια, όλες αυτές οι αίθουσες διδασκαλίας – τι χρειάζονται με όλη αυτή την τεχνολογία που έχουμε;».
Πραγματικά εδώ και δύο δεκαετίες, ο Γκέιτς προσπαθεί να ξηλώσει το σύστημα δημόσιας εκπαίδευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Γι’ αυτόν οι σπουδαστές είναι πηγές εξόρυξης δεδομένων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι δείκτες που προωθεί είναι η παρακολούθηση, η εγγραφή στο κολλέγιο, και οι βαθμοί σε μια εξέταση μαθηματικών και ανάγνωσης, επειδή αυτά μπορούν εύκολα να ποσοτικοποιηθούν και να αντληθούν. Στη νέα εικόνα για την εκπαίδευση, τα παιδιά θα παρακολουθούνται μέσα από συστήματα παρακολούθησης προκειμένου να ελέγχεται το κατά πόσο παρακολουθούν τα μαθήματα ενόσω υποχρεώνονται να προσέρχονται στο μάθημα με τηλεεκπαίδευση, βρισκόμενα κατά μόνας στο σπίτι. Στο περιβάλλον αυτής της δυστοπίας τα παιδιά δεν πρόκειται να επιστρέψουν ποτέ στα σχολεία, δεν θα έχουν την ευκαιρία να παίξουν και να κάνουν φίλους. Είναι ένας κόσμος χωρίς κοινωνία, χωρίς σχέσεις, χωρίς αγάπη και φιλία.
Ο Γκέιτς έχει οικοδομήσει συμμαχίες σε παγκόσμια κλίμακα για να επιβάλει από τα πάνω την ανάλυσή του και τις συνταγές του για τα προβλήματα της υγείας. Δίνει χρήματα για να καθορίσει το ποιά είναι τα προβλήματα και στη συνέχεια χρησιμοποιεί την επιρροή του και το χρήμα για επιβάλει τις λύσεις. Και σε αυτή την πορεία γίνεται όλο και πλουσιότερος. Η «χρηματοδότηση» που κάνει έχει ως αποτέλεσμα την εξάλειψη της δημοκρατίας και της βιοποικιλότητας, της φύσης και της κουλτούρας. Η «φιλανθρωπία» του δεν είναι απλά καπιταλισμός με φιλανθρωπικό προσωπείο, είναι φιλανθρωποϊμπεριαλισμός
Όταν συλλογίζομαι το μέλλον μέσα σε αυτό τον κόσμο του Γκέιτς και των Βαρόνων της Τεχνολογίας, βλέπω μια ανθρωπότητα που γίνεται όλο και πιό πολωμένη, με ανθρώπους που έχουν «εξωπεταχτεί» και δεν έχουν θέση στην νέα Αυτοκρατορία.
Αυτοί που θα περιλαμβάνονται στην νέα Αυτοκρατορία θα είναι κάτι λίγο περισότερο από ψηφιακούς σκλάβους.
Ή αντίθετα βέβαια μπορούμε να αντισταθούμε. Μπορούμε να ρίξουμε τον σπόρο για ένα άλλο μέλλον, να βαθύνουμε τις διαδικασίες εκδημοκρατισμού, να πάρουμε πίσω τα κοινά μας αγαθά, να αναγεννήσουμε τη Γη σαν ζώντα μέλη μιας Ενωμένης Οικογένειας της Γης (One Earth Family), φέροντας τον πλούτο της ποικιλομορφίας και της ελευθερίας μας, και διαμορφώνοντας ένα ενωμένο σύνολο με ισχυρούς εσωτερικούς δεσμούς. Ένα τέτοιο μέλλον είναι υγιέστερο. Είναι ένα μέλλον για το οποίο αξίζει να παλέψουμε και πρέπει να το διεκδικήσουμε.
Στεκόμαστε στο χείλος του αφανισμού. Θα επιτρέψουμε να αφανιστεί η ανθρωπότητα σαν κοινότητα ζώντων, συνειδητών, ευφυών, αυτόνομων όντων, από μια άπληστη μηχανή που δεν γνωρίζει όρια και είναι ανίκανη να βάλει φρένο στην αποικιοποίηση και την καταστροφή που προκαλεί; Ή θα σταματήσουμε αυτή τη μηχανή και θα υπερασπιστούμε τον ανθρώπινο χαρακτήρα της κοινότητας, την ελευθερία και την αυτονομία προστατεύοντας τη ζωή πάνω στη Γη;
1) Bill Gates, «The next outbreak? We’re not ready» TED2015 / March 2015
2) WIPO IP PORTAL: WO2020060606, «CRYPTOCURRENCY SYSTEM USING BODY ACTIVITY DATA»
* Απόσπασμα από το βιβλίο της Βαντάνα Σίβα (Vandana Shiva) «Oneness vs, the 1%: Shattering illusions, Seeding Freedom» – «Η ενωμένη κοινωνία απέναντι στο 1%: Διαλύοντας αυταπάτες και ρίχνοντας τον σπόρο της Ελευθερίας, Chelsea Green Publishing, August 2020. Μετάφραση για τον Δρόμο: Κώστας Δημητριάδης.
** Η Βαντάνα Σίβα (Vandana Shiva) είναι μια διεθνώς καταξιωμένη στοχάστρια και ακτιβίστρια επί περιβαλλοντικών θεμάτων, με ηγετικό ρόλο στο «Παγκόσμιο Φόρουμ για την Παγκοσμιοποίηση» και στο «Κίνημα για το Φαγητό με Βραδύ ρυθμό». Διευθύντρια του Navdanya και του Research Foundation for Science, Technology and Ecology, και ακούραστη υποστηρίκτρια των δικαιωμάτων των αγροτών, των χωρικών και των γυναικών, είναι συγγραφέας ή επιμελήτρια πλήθους σημαντικών βιβλίων με σημαντική επιρροή. Ανάμεσά τους: «Making Peace with the Earth», «Soil not Oil», «Globalisation’s New Wars», «Seed Sovereignty», «Who Really Feeds the World?».
