Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Πιθανώς το μόνο καλό νέο από τον σεισμό της Δευτέρας 6 Φεβρουαρίου, που συγκλόνισε την Τουρκία και τη Συρία, είναι ότι το πυρηνικό εργοστάσιο που κατασκευάζει ρωσική εταιρεία για λογαριασμό της πρώτης στο Ακούγιου πρώτον δεν έχει ολοκληρωθεί και δεύτερον δεν υπέστη ζημιές. Ένα πάρα πολύ καλό ερώτημα είναι γιατί οι άνθρωποι κατασκευάζουν πυρηνικά εργοστάσια κοντά ή και πάνω σε σεισμογενή ρήγματα, πρακτική που φαίνεται εντελώς αυτοκτονική και σε μερικές περιπτώσεις αποδείχθηκε ότι είναι;
Το 1995 τα πυρηνικά εργοστάσια στο Κόμπε της Ιαπωνίας δεν έπαθαν τίποτε από τον μεγάλο σεισμό στη γραμμή Κόμπε-Οσάκα. Το 2004 η καλή τύχη των Ιαπώνων τελείωσε. Τον ίδιο χρόνο, όπως και το 2005, το 2007, το 2009 και το 2011, οι αντιδραστήρες έκλεισαν αυτόματα μετά τη σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή. Το ίδιο συνέβη το 1999 με τρεις πυρηνικούς αντιδραστήρες στην Ταϊβάν. Το χειρότερο όμως ήταν όταν ο αντιδραστήρας δεν πρόλαβε να κλείσει και είχαμε «συμβάν» κατηγορίας 7, που είναι πολύ μεγάλη κατηγορία, στη Φουκουσίμα, όταν το εργοστάσιο χτυπήθηκε από τσουνάμι.
Η Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση εκτιμά ότι το 20% των πυρηνικών εργοστασίων του πλανήτη είναι χτισμένα πάνω ή δίπλα σε σεισμογενή ρήγματα. Και όχι μόνο στην Ιαπωνία που είναι σχεδόν ολόκληρη ένα ρήγμα, αλλά και στην Καλιφόρνια και ακόμη και στη Νέα Υόρκη. Η καταστροφή της Φουκουσίμα δεν ήταν ένα γεγονός μεγάλης πιθανής ζημιάς και χαμηλής πιθανότητας. Ήταν ένα γεγονός μεγάλης πιθανής ζημιάς και υψηλής πιθανότητας. Αυτό σε απλά λόγια σημαίνει ότι το εργοστάσιο δεν θα έπρεπε να έχει χτιστεί ποτέ και με καμία λογική επιχειρηματική, ηθική ή άλλη.
Η Tokyo Electric, όμως, κατασκεύασε τους αντιδραστήρες της όπως το έκανε και εκεί που το έκανε, διότι έτσι κι αλλιώς δεν θα πλήρωνε ολόκληρο το κόστος μιας πιθανής τήξης, απ’ ό,τι κι αν αυτή προερχόταν. Το δίκαιο που διέπει τη λειτουργία των εργοστασίων πυρηνικής ενέργειας αποδίδει στις κατόχους εταιρείες περιορισμένη ευθύνη. Στις περισσότερες βιομηχανίες, οι εταιρείες σπάνια διακινδυνεύουν αδικοπραξίες τόσο τεράστιες που δεν μπορούν να τις πληρώσουν. Στην πυρηνική ενέργεια, όμως, η «μη πληρωτέα» πιθανή ζημιά είναι ο κανόνας. Οι ιδιωτικές εταιρείες επωμίζονται το κόστος ενός ατυχήματος μόνο μέχρι την αξία του καθαρού ενεργητικού τους. Πέρα από αυτό το σημείο, δεν πληρώνουν τίποτα. Και φυσικά οι ζημιές από μια πυρηνική καταστροφή ξεπερνούν με τεράστια ευκολία αυτό το σημείο. Έχει μια λογική αυτό, με εντελώς καπιταλιστικούς όρους τουλάχιστον, εάν υπήρχε ευθύνη για την πλήρη πιθανή ζημιά κανένας δεν θα έφτιαχνε πυρηνικά εργοστάσια. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά ότι «αφού δεν θα πληρώσω έτσι κι αλλιώς, ας έρθει και το τσουνάμι».
Η κρατική ιδιοκτησία θα μπορούσε να εξαλείψει αυτόν τον κίνδυνο, αλλά θα τον αντικαθιστούσε με δικά της ανάλογα προβλήματα και χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα κράτη θα το έκαναν απαραίτητα καλύτερα. Τον Απρίλιο του 2013, ένας σεισμός εντάσεως 7,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ χτύπησε το Ιράν και προκάλεσε ρήγματα στο τσιμεντένιο περίβλημα ενός πυρηνικού αντιδραστήρα. Το Ιράν ανέφερε το περιστατικό στη Διεθνή Επιτροπή Πυρηνικής Ενέργειας, όπως ήταν υποχρεωμένο να κάνει.
Μαζί με το γεγονός ότι ο αντιδραστήρας δεν πειράχτηκε από τον σεισμό, ο κόσμος έμαθε και ότι είναι κατασκευασμένος για να αντέχει σεισμούς έως 8 Ρίχτερ. Και κατάλαβε ότι τον χώρισαν μόλις 0,3 Ρίχτερ από άλλη μια πιθανή καταστροφή.
Μαρία Δεδούση, Αυγή
Πολύχρωμο σέλας στα φεγγάρια του Δία
Η Γη δεν προσφέρει το μοναδικό προνόμιο στο ηλιακό μας σύστημα να μπορεί κάποιος να θαυμάσει ένα πολύχρωμο σέλας. Αμερικανοί αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι υπάρχει ορατό σέλας και στους τέσσερις μεγάλους δορυφόρους του Δία: Ιώ, Ευρώπη, Γανυμήδη και Καλλιστώ. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτεται σέλας στους δύο τελευταίους, ενώ νέα χαρακτηριστικά του εντυπωσιακού ατμοσφαιρικού φαινομένου ανιχνεύθηκαν στα δύο πρώτα φεγγάρια. Σέλας υπάρχει και σε άλλα ουράνια σώματα, αλλά συνήθως σε μήκη κύματος που το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να δει.
Χρησιμοποιώντας το διαμέτρου δέκα μέτρων οπτικό/υπέρυθρο τηλεσκόπιο Κεκ στο όρος Μαουνακέα της Χαβάης, οι επιστήμονες που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό πλανητικής επιστήμης Planetary Science Journal, με επικεφαλής την καθηγήτρια του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) Κάθριν ντε Κλέερ, ανέφεραν ότι σε όλες τις περιπτώσεις το σέλας προκαλείται από το ισχυρό γιγάντιο μαγνητικό πεδίο του γιγάντιου πλανήτη Δία.
Το σέλας στα τέσσερα μεγάλα φεγγάρια έχει ομοιότητες με εκείνο στους πόλους της Γης, αλλά τα αέρια στους δορυφόρους του Δία είναι πολύ πιο αραιά, με αποτέλεσμα να επικρατεί στο σέλας τους ένα βαθύ κόκκινο χρώμα που λάμπει σχεδόν 12 φορές περισσότερο από το πράσινο που επικρατεί στον δικό μας πλανήτη.
Στην Ιώ ηφαιστειακής προέλευσης στήλες αερίων και σκόνης, τεράστιες σε μέγεθος, φθάνουν σε ύψος εκατοντάδων χιλιομέτρων και επειδή περιέχουν διάφορα άλατα, προσδίδουν στο σέλας εκεί επιπρόσθετα χρώματα, ιδίως μια κιτρινωπή-πορτοκαλόχρωμη ανταύγεια που θυμίζει τον νυχτερινό φωτισμό στις πόλεις της Γης.
«Η φωτεινότητα των διαφορετικών χρωμάτων σε ένα σέλας μάς λέει από τι πιθανώς αποτελούνται οι ατμόσφαιρες αυτών των φεγγαριών. Βρήκαμε ότι το μοριακό οξυγόνο, όπως αυτό που αναπνέουμε εδώ στη Γη, είναι ίσως το βασικό συστατικό στις ατμόσφαιρες αυτών των παγωμένων δορυφόρων», δήλωσε η ντε Κλέερ. Από την άλλη, μηδαμινές είναι οι ενδείξεις για υδρατμούς, παρόλο που εκτιμάται ότι τρεις μεγάλοι δορυφόροι του Δία περιέχουν ωκεανούς υγρού νερού κάτω από την παχιά παγωμένη επιφάνειά τους.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Οι Χετταίοι υπέκυψαν στην κλιματική αλλαγή
Ήταν γύρω στο 1200 π.Χ. όταν ο ανθρώπινος πολιτισμός πέρασε από ένα κύμα κοινωνικής κατάρρευσης που σήμανε το τέλος των Μυκηναίων, των Μινωιτών και άλλων αυτοκρατοριών της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής – μια περίοδος που ενίοτε ονομάζεται «κατάρρευση της Εποχής του Χαλκού».
Μια από τις ισχυρότερες αυτοκρατορίες που κατέρρευσαν μυστηριωδώς εκείνη την εποχή ήταν οι Χετταίοι, οι οποίοι καταλάμβαναν μεγάλο μέρος του ασιατικού τμήματος της σημερινής Τουρκίας και τμήμα της Συρίας και του Ιράκ.
Μελέτη στο περιοδικό Nature υποδεικνύει ότι οι Χετταίοι και η πρωτεύουσά τους Χαττούσα, περίπου 150 χιλιόμετρα ανατολικά της σημερινής Άγκυρας, ίσως έπεσαν θύματα σφοδρής τριετούς ξηρασίας που κατέστρεψε τις σοδειές και την οικονομία.
Οι ερευνητές εξέτασαν τους δακτυλίους στους κορμούς κωνοφόρων δέντρων που μεγάλωναν το διάστημα 1775 π.Χ.-748 π.Χ., ορισμένοι από τους οποίους χρησιμοποιήθηκαν σε ξύλινη κατασκευή που φτιάχτηκε το γύρω 748 π.Χ. Ήταν πιθανώς ο ταφικός θάλαμος για συγγενή του Βασιλιά Μίδα της Φρυγίας, ο οποίος σύμφωνα με τον θρύλο μετέτρεπε ό,τι άγγιζε σε χρυσό.
Διαδοχικοί λεπτοί δακτύλιοι που εντοπίστηκαν υποδεικνύουν ότι η περιοχή πέρασε τρία χρόνια σοβαρής ανομβρίας από το 1998 έως το 1196 π.Χ., έτη που συμπίπτουν με την κατάρρευση της αυτοκρατορίας.
«Ο πληθυσμός πιθανότατα είχε αποθέματα τροφίμων που θα κρατούσαν για μια χρονιά ξηρασίας. Όταν όμως χτυπήθηκαν για τρεις διαδοχικές χρονιές, δεν υπήρχαν τρόφιμα να τους συντηρήσουν» λέει η Μπρότα Λόρεντζεν, ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου της Τζόρτζια και μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Η Χαττούσα, περίκλειστη από ένα μνημειώδες τείχος με λέοντες και σφίγγες, κάηκε και εγκαταλείφθηκε.
Ήταν ένα απότομο τέλος για μια αυτοκρατορία που ανταγωνιζόταν την Αίγυπτο του Νέου Βασιλείου, πολιτισμός που επίσης κατέρρευσε περίπου την ίδια εποχή. Η κλιματική αλλαγή είναι μια από τις θεωρίες που έχουν προταθεί για την ευρύτερη κατάρρευση των πολιτισμών της Εποχής του Χαλκού, μαζί με εισβολές άλλων φυλών και τεχνολογικών εξελίξεων στη μεταλλουργία.
Πηγή: in.gr
