Συνέντευξη στη Σοφία Παπασπυρίδωνος
Το σκίτσο του Πορτογάλου σκιτσογράφου Vasco Gargalo με τον Τραμπ και τον Τσίπρα, που δημοσιεύτηκε αποκλειστικά στον Δρόμο πριν δυο βδομάδες, προξένησε εντύπωση σε αρκετούς. Στους περισσότερους γιατί ήταν ένα εξαιρετικό σκίτσο. Σε όσους γνωρίζουν καλύτερα τον συγκεκριμένο χώρο, γιατί ο 40χρονος καρτουνίστας είναι αρκετά γνωστός, όχι μόνο στη χώρα του αλλά και διεθνώς. Τακτικός συνεργάτης του «Cartoon Movement», έχει συμμετάσχει σε πολλές εκθέσεις και έχει βραβευθεί αρκετές φορές από το 2005. Μιλήσαμε μαζί του για τη δουλειά του και την οπτική που έχει για το σκίτσο, για το όπλο της σάτιρας απέναντι στην πολιτική τάξη και την ελευθερία.
Αγαπητέ Vasco, πότε ξεκινήσατε να σχεδιάζετε;
Ξεκίνησα να σχεδιάζω όταν ήμουν μικρός, ήταν πάντα το πάθος μου, περνούσα ώρες σχεδιάζοντας. Κατά τη διάρκεια της ζωής μου, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει, αλλά το πάθος μου για το σχέδιο, κυρίως για την καρικατούρα και το σατιρικό σκίτσο, με συνοδεύει μέχρι σήμερα και θα με ακολουθεί έως την τελευταία μέρα της ζωής μου. Στα παιδικά μου χρόνια, ο πατέρας μου αγόραζε εφημερίδα κι έτρεχα να δω τις «κούκλες», όπως λέγαμε στα πορτογαλικά, δηλαδή τα σκίτσα. Ούτε που φανταζόμουν βέβαια πως μια μέρα θα ήταν το επάγγελμα μου.
Και η σχέση σας με το πολιτικό σκίτσο; Ξέρουμε ότι ήρθε πολύ αργότερα.
Το πρώτα μου πολιτικά σκίτσα ξεκίνησαν να δημοσιεύονται συστηματικά μετά από το χτύπημα της σατιρικής εφημερίδας Charlie Hebdo. Όταν έμαθα την είδηση, ένιωσα πως έπρεπε να κάνω κάτι. Έτσι, έφτιαξα κάτι που δημοσιεύτηκε στον Τύπο προς τιμήν των σκιτσογράφων. Πάντα ψάχνω νέους τρόπους να επικοινωνήσω με τον κόσμο μέσα από τα σκίτσα μου κι έχω ένα πρωταρχικό χαρακτηριστικό, δεν χρησιμοποιώ λέξεις αλλά επικοινωνώ μέσω της εικόνας. Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα και σύνθετη άσκηση.
Ποια είναι τα πολιτικά θέματα που «σχολιάζετε» συνήθως;
Τα τρομοκρατικά χτυπήματα, οι μετανάστες και πρόσφυγες στην Ευρώπη, οι πόλεμοι, η πείνα, η κλιματική αλλαγή, γεγονότα με έντονη πολιτική διάσταση που κυριαρχούν στον πλανήτη μας. Αυτά είναι κυρίως στο στόχαστρο της δουλειάς μου. Πιστεύω πως το σατιρικό σχέδιο χρησιμεύει στην αφύπνιση «κοιμώμενων» μυαλών, βοηθά να φαίνεται η άλλη πλευρά των γεγονότων μέσα από χιούμορ, μιας και η πραγματικότητα είναι ήδη βάναυση και σκληρή.
Ποια είναι η οπτική σας στο πολιτικό σκίτσο, τι προσπαθείτε να δείξετε μέσα από αυτό;
Ζώντας στην εποχή της εικόνας, με ενδιαφέρει το σκίτσο μου να δημοσιεύεται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο για να μεταφέρει το μήνυμα χωρίς μεταφράσεις, γκρεμίζοντας σύνορα. Καθώς δεν αντιμετωπιζόμαστε καλά από την πολιτική τάξη, το μολύβι είναι το ισχυρό μας όπλο. Στην δουλειά μου δεν μπορώ να είμαι πολιτικά ορθός –political correct– αλλά επιδιώκω να αναζητώ και να δείχνω την αλήθεια. Στους καιρούς μας, σχεδιάζει κανείς για να επικοινωνήσει, να δείξει εκείνο που συνήθως ξεφεύγει. Δουλεύοντας πάντα για την ελευθερία της έκφρασης και την ειρήνη, δεν είναι εύκολο. Μέσα από τα σκίτσα μου, προσπαθώ να σας κάνω να σκεφτείτε, να γελάσετε, να είστε σε ετοιμότητα, και μερικές φορές να κλάψετε. Δεν φοβάμαι να σχεδιάζω κανέναν πολιτικό ή δικτάτορα, θρησκευτικές, εξτρεμιστικές ομάδες, όλοι τους είναι οι καλύτεροι λόγοι που έχω για να ζωγραφίσω.
Όπως έχουμε δει, δημιουργείτε σκίτσα όχι μόνο για την χώρα σας, αλλά και για διεθνή θέματα.
Όντας πολίτης του κόσμου, ενδιαφέρομαι για τα τοπικά και διεθνή ζητήματα και νιώθω μέσα μου το καθήκον να ασκώ κριτική μέσα από τα σκίτσα μου για όλα τα σημαντικά θέματα. Το σκίτσο είναι μια μορφή παρέμβασης και ακτιβισμού, είναι η σκέψη μας για το παρόν κι είμαστε στην πρώτη γραμμή. Στη διεθνή μου δουλειά, πάντα υπερασπίζομαι την ελευθερία της έκφρασης και τη δημοκρατία. Αυτή η ελευθερία έχει ρίσκο, αλλά χωρίς αυτό το κουράγιο δεν θα ασκούσαμε αυτό το επάγγελμα. Με ενδιαφέρει η διεθνής πολιτική, μου αρέσει να παρακολουθώ και να είμαι ενήμερος κι ελπίζω ότι τα σκίτσα μου κάποια μέρα θα έχουν κάτι να πουν για την ιστορία στις αρχές του 21ου αιώνα.
Υπάρχουν δυσκολίες σήμερα για έναν σκιτσογράφο που θεωρεί σημαντική την ελευθερία του λόγου; Μπορεί να είναι ανεξάρτητος;
Είναι πολύ σημαντικό στην δουλειά μου να σχεδιάζω ελεύθερα κι αν δεν είχα αυτή την ελευθερία δεν θα το έκανα. Στις συνεργασίες μου με τον Τύπο έχω απόλυτη ελευθερία. Πρόσφατα έφτιαξα ένα προκλητικό σκίτσο για έναν πρώην Πορτογάλο πρωθυπουργό που κατηγορείται για 31 εγκλήματα για ξέπλυμα χρήματος. Ο εκδότης του περιοδικού για το οποίο σχεδίασα και που θα μπορούσε να μηνυθεί από τον πρώην πρωθυπουργό με ρώτησε αν ήθελα να προχωρήσει στη δημοσίευση και απάντησα «φυσικά!». Σκοπός μου θα είναι πάντα να αγγίζω το τραύμα και να κάνω τους ανθρώπους να σκέφτονται. Το σατιρικό σκίτσο έχει αυτή την δύναμη και χωρίς κάποια συστατικά δεν επιβιώνει. Δεν μπορώ να είμαι πολιτικά ορθός, αυτή είναι η δουλειά μου!
