Εργαλείο για τη βαθιά συστημική κρίση ή υπερμεγέθυνση της παγκόσμια φούσκας; Του Γιώργου Τσίπρα
Η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας θα αγοράζει ομόλογα με ρυθμό που θα αντιστοιχεί περίπου στο 70% των ομολόγων που θα εκδίδει κάθε μήνα η κυβέρνηση. Μέχρι το 2014 η ΚΤΙ σκοπεύει να “κόψει χρήμα” 140 τρισ. γεν ή 1,4 τρισ. δολ. Συγκριτικά, η ποσοτική χαλάρωση στις ΗΠΑ έχει αποδώσει από το 2008 2 τρισ. δολάρια από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, σε μια οικονομία όμως που είναι τριπλάσια σε μέγεθος από την ιαπωνική.
Από τον περασμένο Νοέμβριο όταν έγινε φανερό πως ο Άμπε θα ήταν ο νικητής των εκλογών, το γεν ξεκίνησε μια καθοδική πορεία υποτίμησης και έχει απολέσει μέχρι σήμερα το ένα πέμπτο της ισοτιμίας του έναντι των νομισμάτων των χωρών του G10, και ειδικότερα έχει πέσει κατά 30% από τον περασμένο Οκτώβριο έναντι του ευρώ. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι δυο μεγαλύτερες εξαγωγικές οικονομίες του πλανήτη, η Κίνα και η Γερμανία, «προειδοποιούν» περισσότερο από κάθε άλλον για τους κινδύνους πυροδότησης ενός νομισματικού πολέμου, ενώ από κοντά διαμαρτύρονται Ν. Κορέα, Βραζιλία, Ρωσία και άλλοι.
Ωστόσο, στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του G20, η Ιαπωνία έπεσε στα μαλακά υπό την προστασία των ΗΠΑ. Δεν είναι μόνο η επιθυμία των ΗΠΑ να συνεργαστούν με την Ιαπωνία στο πλαίσιο του Υπερ-ειρηνικού Συνεταιρισμού, για τον οποίο το Τόκιο ανακοίνωσε πρόσφατα διαπραγματεύσεις με την Ουάσιγκτον. Συγκριτικά με τη Γερμανία και την Ε.Ε., οι ΗΠΑ εφαρμόζουν μια πολιτική πλησιέστερα στην πολιτική της Ιαπωνίας. Σύμφωνα, με τον Χάρι Κάμπελ στους New York Times, «Οι μεγάλες ισχυρές χώρες αντιμετωπίζουν την ύφεσή τους υιοθετώντας πολιτικές ποσοτικής χαλάρωσης. Το πρόβλημα είναι ότι οι αναδυόμενες οικονομίες δεν μπορούν να απαντήσουν με αντίστοιχη αποτελεσματικότητα εξαιτίας των ιδιαίτερων οικονομικών ή πολιτικών τους ζητημάτων» (Currency War Is Less a Battle Than a Debate on Economic, 19/02). Σύμφωνα με τον Peter Lee στους Asia Times, «ΗΠΑ και Ιαπωνία, πλημμυρίζοντας την προσφορά χρήματος, καταφέρνουν ένα ισχυρό στρες τεστ πάνω στην παγκόσμια οικονομία, ιδιαίτερα πάνω στις αναδυόμενες αγορές» (Japan’s Abe raises ghost of glories past, 27/02/2013). Απαντώντας στις γερμανικές ανησυχίες, ο συνεργάτης του Άμπε, Κόζο Γιαμαμότο, δήλωσε πως «… Αν νομίζουν πως η Ιαπωνία το παρατραβάει, μπορούν να το δοκιμάσουν και αυτοί. Γι’ αυτό υπάρχει το σύστημα των κυμαινόμενων ισοτιμιών»…
Αν και στο εσωτερικό της Ιαπωνίας το “κόψιμο χρήματος” δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη μεγέθυνση της χρηματοπιστωτικής φούσκας, σε διεθνές επίπεδο ένα γαϊτανάκι «ποσοτικής χαλάρωσης», πρακτικά, θα ενισχύσει το καρκίνωμα του σύγχρονου καπιταλισμού, την υπερμεγέθυνση του άυλου. Η ίδια η «ποσοτική χαλάρωση» ως πρακτική δεν κάνει τίποτα άλλο από το να διατηρεί στη ζωή και να αποτρέπει την κατάρρευση των χρηματοπιστωτικών κολοσσών που συνδέονται με την παγκόσμια φούσκα. Από αυτή την άποψη, η «νέα» πολιτική της Ιαπωνίας εγγράφεται όπως και η ίδια η δημιουργία του χρηματοπιστωτικού τέρατος, στις πολιτικές αντιμετώπισης μιας βαθιάς συστημικής κρίσης, αλλά σωρεύοντας όρους που, μεσοπρόθεσμα, επιτείνουν την ευθραυστότητα αυτού του συστήματος, όπως με παταγώδη τρόπο διαπιστώσαμε το 2008.
Ο προσωρινός «κεϊνσιανισμός»
Κατά τα άλλα, είναι ακατανίκητος ο πειρασμός να διαπιστώσουμε ακόμη κάτι. Οι πολιτικές Άμπε στην Ιαπωνία, οι κατά κάποιο τρόπο μόνες «κεϊνσιανές» πολιτικές σήμερα στo επίπεδο των χωρών του G7, επιβεβαιώνουν ότι ακόμη και μέσα στο πλαίσιο του καπιταλισμού, όσο βαθιά άρρωστος και καταστροφικός κι αν έχει καταστεί από τη φύση του, μπορούν εντούτοις να υπάρξουν έστω προσωρινά πολιτικές πολύ διαφορετικές από τις μονότονες επιθέσεις στους εργαζόμενους και τα δικαιώματά τους που έχουμε συνηθίσει στην Ευρώπη. Το ότι οι πολιτικές μιας πιο «ντροπαλής» ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμόζονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στην Ευρώπη, απλώς και μόνο για να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες, έχουν συνδεθεί με την επιβολή μνημονίων και μνημονιακού τύπου πολιτικών, είναι μόνον μια συγκεκριμένη πολιτική και όχι αναπόδραστη επιλογή, ακόμη και στο πλαίσιο του καπιταλισμού.
