επιμέλεια: Χριστόδουλος Δολαψάκης
…από το ταξίδι του βαρόνου Θεοχάρη
Ο Θεοχάρης Ολύμπιος ήταν πλούσιος προεστός της Θεσσαλίας και καθώς καταγόταν από παλαιοβυζαντινή οικογένεια, αυτοαποκαλούνταν «βαρόνος». Με την έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821 ο Άρειος Πάγος ψήφισε τη σύναψη δανείου κι ανέθεσε στο βαρόνο να πάει στην Ευρώπη να το διαπραγματευτεί. Ήταν το πρώτο δάνειο της ανεξαρτησίας. «Δεν πρόλαβε όμως να πατήσει ποδάρι στο Λονδίνο και ξοπίσω του άρχισαν να φτάνουν κι άλλοι. Το τι έγινε τότε δεν περιγράφεται. Περικυκλώθηκε από λεφούσια τυχοδιώκτες, ξετσίπωτους τοκογλύφους, ύποπτους επιχειρηματίες και κάθε καρυδιάς καρύδι» (*).
200 χρόνια μετά ένας άλλος Θεοχάρης, όχι βαρόνος, αλλά Χάρης, υπουργός τουρισμού, σπουδαγμένος στη Γηραιά Αλβιώνα, πήγε στο Λονδίνο με αποστολή να παρακαλέσει τη βρετανική κυβέρνηση να βγάλει την Ελλάδα από τη λίστα των επικίνδυνων χωρών για ταξίδι ώστε να μην απαιτείται καραντίνα άμα τη επιστροφή των ταξιδιωτών. Ο Θεοχάρης ο νεώτερος είχε την ατυχή έμπνευση να δώσει συνέντευξη στην εκπομπή «Hard Talk» του BBC ώστε να διαλαλήσει το «ανοίγουμε και σας περιμένουμε» της 14ης Μαΐου. Για να συνέλθει από αυτό που του συνέβη θα χρειαστούν μάλλον πολλές «συνεντεύξεις» με τα ντόπια, πρόθυμα ΜΜΕ. Οι απαντήσεις του στις πιεστικές ερωτήσεις του Βρετανού δημοσιογράφου αντιμετωπίζονταν με ειρωνεία μέχρι και γέλιο και ο εξευτελισμός του όταν ο Βρετανός «προβοκατόρικα» τον ρωτούσε για το μεταναστευτικό και τα μάρμαρα του Παρθενώνα μας διδάσκει μέχρι που είν αι ικανοί να φτάσουν οι Θεοχάρηδες αυτής της έρμης χώρας προκειμένου να ζητιανέψουν φλωρίνια ή τουρίστες. Δυστυχώς δεν έχουμε τα πρακτικά των συζητήσεων του βαρόνου αλλά μπορούμε να ακούσουμε τη συνέντευξη του υπουργού (**).
Ακούσαμε κενολογίες για «στρατηγικό σύστημα εμβολιασμών» που φυσικά «περιορίζεται από τη συνολική ευρωπαϊκή πολιτική» ως απάντηση στο ότι η Ελλάδα έχει από τους πιο αργούς ρυθμούς εμβολιασμών στην Ευρώπη. Μάθαμε ότι για το δεύτερο κύμα της πανδημίας το φθινόπωρο δεν έφταιγε ο τουρισμός καθώς «αυτό το λέει και μια γερμανική έρευνα» και «αποτελεί συχνή τάση των πολιτών να κατηγορούν τους ξένους και να θεωρούν το κάθε πρόβλημα εισαγόμενο». Όταν ο δημοσιογράφος του υπενθύμισε τις υποσχέσεις περί COVID-free νησιών τονίζοντάς του ότι στην Κάλυμνο υπάρχει lockdown, o υπουργός δήλωσε πως «ποτέ δεν είπαμε πως θα εμβολιάσουμε ΟΛΑ τα νησιά». Όταν τόλμησε ο Θεοχάρης ο νεώτερος να ψελλίσει ότι η βρετανική κυβέρνηση δε διαθέτει τα σωστά δεδομένα για την Ελλάδα, ο πιστωτής τον διέκοψε: «Πιστεύετε δηλαδή ότι η βρετανική κυβέρνηση έκανε ΛΑΘΟΣ;». O υπουργός ίδρωσε απαντώντας πως «θα μπορούσε να ακολουθήσει μία πολιτική ανά περιοχές και όχι βάζοντας ολόκληρη τη χώρα εκτός πράσινης λίστας». Ο βρετανός συνέχισε: «Βάζετε τα οικονομικά πάνω από τη δημόσια υγεία;» για να απαντήσει ο υπουργός μας «ακολουθούμε μία ισορροπημένη πολιτική». «Δεν γίνεται ισορροπημένη πολιτική σε μία μη ισορροπημένη οικονομία που εξαρτάται από τον τουρισμό» σχολίασε χαιρέκακα ο δημοσιογράφος. 200 χρόνια ιστορίας Θεοχάρηδων συμπυκνώθηκαν στο επόμενο σχόλιο του υπουργού μας: «Δεν ξέρω αν η εξάρτηση είναι η κατάλληλη λέξη». «Δεν μπορώ να σκεφτώ κάποια άλλη» είπε ήρεμα ο Βρετανός δημοσιογράφος, πιστωτής, χρηματιστής, τουρίστας. Στο βαρόνο Θεοχάρη απονεμήθηκε τιμής ένεκεν ο βαθμός του στρατηγού. Προς το παρόν ο νεώτερος Θεοχάρης αρκέστηκε σε ομιλία στο Σούνιο.
…από τη γέννηση του Virchow
O Rudolf Virchow (1821-1902) είναι γνωστός στην ιστορία της ιατρικής ως αυτός που περιέγραψε τον παθοφυσιολογικό μηχανισμό της θρομβοεμβολής. Η συμβολή του στην κοινωνική ιατρική είναι λιγότερο γνωστή. Στο 190 σελίδων έργο του «Έκθεση για την επιδημία τύφου στην Άνω Σιλεσία» του 1848 που έγραψε ως απεσταλμένος της πρωσικής κυβέρνησης, περιγράφει με πρωτοποριακό τρόπο για το ιατρικό κατεστημένο της εποχής τις κοινωνικές και οικονομικές αιτίες της επιδημίας. Ακολουθούν αποσπάσματα από τις τελευταίες 30 σελίδες του κειμένου. (***)
Κανείς δεν περίμενε μια τέτοια εξέλιξη των πραγμάτων σε ένα κράτος όπως η Πρωσία που υπερηφανεύεται για το επίπεδο των ιδρυμάτων της. Αυτές οι εικόνες δυστυχίας δεν πρέπει να κρυφτούν και δεν πρέπει να διστάσουμε να εξάγουμε τα συμπεράσματα που πρέπει να εξαχθούν. Εγώ μετά την επιστροφή μου έβγαλα τα απαραίτητα συμπεράσματα τα οποία μπορούν να συμπυκνωθούν σε αυτές τις λέξεις: πλήρης και χωρίς όρια δημοκρατία. Η Πρωσία είναι υπερήφανη για τους νόμους και τους δημόσιους υπαλλήλους της. Οι νόμοι είναι παρόντες, όπως και οι δημόσιοι υπάλληλοι, όμως ο κόσμος πεθαίνει κατά χιλιάδες από πείνα και αρρώστια. Οι νόμοι δε βοήθησαν καθώς ήταν απλές λέξεις γραμμένες σε χαρτί. Οι δημόσιοι υπάλληλοι δε βοήθησαν καθώς το αποτέλεσμα της δουλειάς τους ήταν και πάλι απλά γραμμένο σε χαρτί. Ολόκληρη η χώρα μετατράπηκε σε μία χάρτινη δομή που καταρρέει όταν ο λαός την αγγίζει. Η πλουτοκρατία, που αντλεί κέρδη από τα ορυχεία της Άνω Σιλεσίας, δεν αναγνωρίζει τους κατοίκους της ως ανθρώπινα όντα παρά μόνο ως εργαλεία, ως «χέρια». Ο λαός, συνηθισμένος από αιώνες στη διανοητική και σωματική εξασθένηση, φτωχός και αμαθής, έχασε όλη του την ενέργεια και αυτοπεποίθηση και αδιαφορεί μπροστά στον ίδιο του το θάνατο. Ο πληθυσμός δε συνειδητοποιεί πως η πνευματική και υλική εξαθλίωση στην οποία κάποιοι επέτρεψαν να βουλιάξει αποτελεί εν πολλοίς την αιτία της πείνας και της ασθένειας. Δεν πρέπει να μένει αμφιβολία πως η επιδημική μετάδοση του τύφου έγινε δυνατή μόνο χάρις στις συνθήκες ζωής που δημιούργησε η φτώχεια και η έλλειψη μόρφωσης. Έτσι η απάντηση στην ερώτηση πώς θα προληφθούν στο μέλλον ανάλογες επιδημίες είναι εύκολη και απλή: μόρφωση, ελευθερία και ευημερία. Ας γίνει ξεκάθαρο: το ζήτημα δεν είναι πλέον να θεραπεύσουμε τον τάδε ασθενή με τύφο με το τάδε φάρμακο ή με τη ρύθμιση του φαγητού και των ρούχων του. Σήμερα το καθήκον μας είναι η διαπαιδαγώγηση ενάμιση εκατομμυρίου συμπολιτών μας που βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο ψυχικά και σωματικά. Ο πλανήτης παράγει πολύ περισσότερη τροφή από αυτήν που καταναλώνουν οι άνθρωποι. Τα συμφέροντα των ανθρώπων δεν εξυπηρετούνται όταν εξαιτίας της παράλογης συγκέντρωσης κεφαλαίου και γης στα χέρια συγκεκριμένων ατόμων, η παραγωγή κατευθύνεται σε διόδους που πάντα επιστρέφουν τα κέρδη στα ίδια χέρια. Αυτά είναι τα ριζοσπαστικά μέτρα που προτείνω ενάντια στην επανεμφάνιση του λιμού και του τύφου στην Άνω Σιλεσία. Ας αφήσουμε όσους είναι ανίκανοι να ανυψωθούν σε ανώτερα επίπεδα της ιστορίας του πολιτισμού να χαμογελάνε…. Οι σοβαροί και ψύχραιμα σκεπτόμενοι άνθρωποι, ικανοί να αντιληφθούν τους καιρούς που ζούμε, θα συμφωνήσουν μαζί μου.
Παραπομπές
(*) Ν.Μπελογιάννης «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα», Σύγχρονη Εποχή, σελ.32
(**) Ολόκληρη η συνέντευξη: www.bbc.co.uk/sounds/play/w3ct1nb5
(***) Report on the Typhus Epidemic in Upper Silesia, American Journal of Public Health, December 2016, Vol 96, No. 12
