Όταν η μακρινή Κίνα φιλοξένησε τις πρώτες επίσημες συνομιλίες μεταξύ δύο παραδοσιακών μεσανατολικών αντιπάλων, της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, ο κόσμος εξεπλάγη. Η καταρχήν συμφωνία εξομάλυνσης των μεταξύ τους σχέσεων πιστώθηκε –δικαίως– σε μεγάλο βαθμό στη διπλωματία του Πεκίνου. Και θεωρήθηκε πλήγμα για την Ουάσιγκτον, αφού η Σαουδική Αραβία, ο πιστότερος (και αντιδραστικότερος) σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή, φάνηκε να κάνει νερά. Η αίσθηση αυτή ενισχύθηκε από την πρόσφατη απόφαση της συνόδου κορυφής των BRICS, να συμπεριληφθεί η Σαουδική Αραβία στην πρώτη διεύρυνση του θεωρούμενου αντίπαλου δέους της Δύσης. Εκεί, όμως, εμφανίστηκαν τα πρώτα σύννεφα: οι Σαουδάραβες, αφού ευχαρίστησαν για την πρόσκληση, δήλωσαν ότι θα το σκεφτούν… Ο πρέσβης τους στη Νότια Αφρική είπε χαρακτηριστικά: «Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι η ένταξη δεν θα οδηγήσει σε ευθυγράμμιση εναντίον άλλων χωρών, ούτε θα επηρεάσει τις πολιτικές θέσεις του Βασιλείου».
Εφεξής οι εξελίξεις αιφνιδιάζουν, αλλά… από την ανάποδη: πολλαπλασιάζονται δηλαδή τα σημάδια ότι η σαουδαραβική μοναρχία, ξαναβρίσκοντας την αρμονία στις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον, ετοιμάζει το έδαφος για αποκατάσταση των σχέσεων όχι πλέον με το Ιράν, αλλά με το Ισραήλ! Πάει έτσι στην πράξη περίπατο ο «απαράβατος όρος» της (σαουδαραβικής έμπνευσης) Αραβικής Ειρηνευτικής Πρωτοβουλίας: η συγκρότηση κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους σε ένα κλάσμα της ιστορικής Παλαιστίνης. Μια «λύση» που τυπικά υποστηρίζεται από όλη τη λεγόμενη διεθνή κοινότητα, αλλά στην πραγματικότητα έχει εκπνεύσει προ πολλού. Διότι –παρά την ενδοτικότητα της Παλαιστινιακής Αρχής– απορρίπτεται αναφανδόν από την ισραηλινή ελίτ και την πολιτική τάξη του κατοχικού κράτους.
Ανέκδοτο: Ισραηλινός τουρίστας στη Σαουδική Αραβία
Τα σημάδια προσέγγισης Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ πολλαπλασιάζονται: αυτές τις μέρες, για πρώτη φορά στην ιστορία, ένας ισραηλινός υπουργός βρίσκεται σε σαουδαραβικό έδαφος με πρόσχημα την… Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού. Είναι ενδεικτική η αντίδραση της Χαμάς που, σε μια σπάνια εκδήλωση δημόσιας αντίθεσης με την πετρομοναρχία, δηλώνει ότι «η παρουσία των σιωνιστών κατακτητών σε σαουδαραβικό έδαφος ισοδυναμεί με αποδοχή της κατοχής της Παλαιστίνης». Θέλοντας να καθησυχάσουν τους Παλαιστίνιους, οι Σαουδάραβες έστειλαν οδικώς –με την άδεια των Ισραηλινών– τον πρέσβη τους στην Ιορδανία να συναντήσει τον δοτό πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής. Ο Αμπάς έβαλε τις μπάντες να παιανίζουν, αλλά όλοι κατάλαβαν ότι έτσι απλά τηρούνται τα προσχήματα.
Ίσως λοιπόν οι ξαφνικές φιλίες με τους Κινέζους να ήταν για τους Σαουδάραβες ένας μοχλός για να εκβιάσουν περισσότερες παραχωρήσεις από την Ουάσιγκτον – με αντάλλαγμα την αποκατάσταση των σχέσεων με το Ισραήλ, αρκεί αυτό να δώσει μια φραστική υπόσχεση ότι «βαδίζουμε προς τη λύση των δύο κρατών». Αυτό βέβαια δεν θα συμβεί, και δεν θα φταίει κάποιο βέτο των ακροδεξιών που συγκυβερνούν το κατοχικό κράτος. Η αδιαλλαξία είναι ενιαία ισραηλινή γραμμή. Γι’ αυτό και η βολιδοσκόπηση του Μπάιντεν προς τον «μετριοπαθή» Μπένι Γκαντζ και τον «κεντρώο» Γιαΐρ Λαπίντ (τις δύο σημαντικότερες ισραηλινές πολιτικές φιγούρες μετά τον Νετανιάχου), αν θα ήταν διατεθειμένοι να στηρίξουν μια «διαλλακτικότερη» κυβέρνηση, συνάντησε κάθετη άρνηση. Παρ’ όλα αυτά οι Σαουδάραβες επιμένουν, ζητώντας από τις ΗΠΑ μια συμφωνία «αμοιβαίας άμυνας», πρόσβαση σε καινοτόμα οπλικά συστήματα και υποστήριξη για την ανάπτυξη σαουδαραβικού πυρηνικού προγράμματος.
Αντιφάσεις μιας νέας πραγματικότητας
Το σχέδιο της σαουδαραβικής μοναρχίας, πέραν του ότι «αδειάζει» εντελώς πια τους Παλαιστίνιους, ίσως παραείναι φιλόδοξο. Όμως παίζει το παιχνίδι των εκβιασμών προς όλους, ελπίζοντας ότι έτσι θα εξασφαλίσει τη διαιώνιση του μεσαιωνικού καθεστώτος της. Η θερμή χειραψία του Αμερικανού προέδρου με τον αιματοβαμμένο Σαουδάραβα διάδοχο στην πρόσφατη σύνοδο του G20 στο Νέο Δελχί έδειξε εξάλλου πως οι ΗΠΑ έλαβαν το σαουδαραβικό μήνυμα, ότι «υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια» (έστω και… κινέζικα). Και βέβαια επιβεβαίωσε ότι κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι από τότε που ο Μπάιντεν απειλούσε να μετατρέψει τον πρίγκιπα Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν σε «παρία της διεθνούς κοινότητας»!
Οι Κινέζοι από την πλευρά τους δεν το βάζουν κάτω, επιχειρώντας να σταθεροποιήσουν τα βήματα που έχουν ήδη κάνει προς τη Ν.Α. Μεσόγειο – περιπλοκοποιώντας κι άλλο τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στην ευρύτερη περιοχή, κι ανησυχώντας περαιτέρω το Δυτικό μπλοκ. Έτσι την περασμένη Κυριακή, λίγο πριν πατήσει για πρώτη φορά πόδι ισραηλινού υπουργού σε σαουδαραβικό έδαφος, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ υποδεχόταν με φανφάρες τον Σύριο ομόλογό του Μπασάρ αλ-Άσαντ, με την επίσκεψη να καταλήγει στη σύναψη μιας «συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας» μεταξύ των δύο χωρών.
Τι συμπέρασμα μπορεί να βγει από αυτόν τον αντιφατικό και ρευστό κυκεώνα; (πέραν του ότι το Ισραήλ αναδεικνύεται ως ο μεγαλύτερος αποσταθεροποιητικός παράγοντας στη Μέση Ανατολή, αγνοώντας επιδεικτικά τη Δυτική επιθυμία για μια διευθέτηση που θα κλείνει τον δρόμο στους στρατηγικούς αντιπάλους τους…). Ένα βάσιμο συμπέρασμα θα ήταν ότι και τα δύο αντίπαλα διεθνή στρατόπεδα είναι υποχρεωμένα να πάρουν υπόψη μια νέα πραγματικότητα: ότι πλέον παγιώνεται η ύπαρξη ενδιάμεσων περιφερειακών δυνάμεων που η καθεμιά τους προωθεί όλο και πιο αποφασιστικά το δικό της «μενού». Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι οι αραβικές και παλαιστινιακές μάζες προορίζονται να γίνουν το κυρίως πιάτο. Κι αυτές όμως, όπως δείχνει η πεισματική αντίστασή τους, επιμένουν να μην φαγωθούν. Ιδού άλλος ένας «απρόβλεπτος» παράγοντας που χαλάει ολωνών τα σχέδια επί χάρτου…
