Κρίσιμα ρευστή παραμένει η κατάσταση στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Καθώς τα άρματα μάχης της Άγκυρας θερμαίνουν τις μηχανές και οι ιθύνοντες του τουρκικού καθεστώτος διαμηνύουν προς κάθε κατεύθυνση ότι «δεν θα ζητήσουμε την άδεια κανενός» προκείμενου να εισβάλουν στη γειτονική χώρα, φαίνεται ότι η «κατάλληλη ώρα» δεν έχει σημάνει ακόμα για τον Ερντογάν. Βασικός περιορισμός των πολεμικών σχεδιασμών της Τουρκίας είναι οι δημόσιες επιφυλάξεις που διατυπώνονται τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Ρωσία, και ένα άγνωστο υπόγειο παζάρι διαπραγματεύσεων – προκειμένου, αφενός, να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις της Άγκυρας και, αφετέρου, να μην διαταραχθεί η σημερινή ισορροπία δυνάμεων στη Συρία.
Επιφυλάξεις των ΗΠΑ
Σε τηλεφωνική επικοινωνία των υπουργών Άμυνας ΗΠΑ και Τουρκίας, η αμερικάνικη πλευρά συνέχισε να διατυπώνει επιφυλάξεις για τις συνέπειες από την «κλιμακούμενη στρατιωτική δράση στη βόρεια Συρία». Ο Λόιντ Όστιν εξέφρασε στον Τούρκο ομόλογο του Χουλουσί Ακάρ τη «σθεναρή αντίθεσή του» σε μια νέα χερσαία τουρκική επιχείρηση στο έδαφος της Συρίας, επισημαίνοντας τον κίνδυνο επανεμφάνισης του Ισλαμικού Κράτους. Κάλεσε τέλος την Τουρκία να επιλέξει την αποκλιμάκωση. Οι δηλώσεις αυτές, όπως και προηγούμενες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, προκάλεσαν την «οργή» του Τσαβούσογλου, που στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι δήλωσε: «Είναι ξεκάθαρο πως οι ΗΠΑ και κάποιοι σύμμαχοι δίνουν υποστήριξη στις τρομοκρατικές οργανώσεις. Λέμε ότι πρέπει να σταματήσουν αυτή τη στήριξη».
Η τουρκική διπλωματία γνωρίζει πολύ καλά ότι, αν και οι δηλώσεις των κυβερνητικών παραγόντων στην Ουάσιγκτον είναι χλιαρές, η δυσφορία τους είναι πραγματική, καθώς διακυβεύονται σοβαρά συμφέροντα των ΗΠΑ στη Συρία. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η Τουρκία ελπίζει να καμφθούν οι αντιδράσεις της Γερουσίας και ο Μπάιντεν να καταφέρει να τηρήσει τις υποσχέσεις του σχετικά με την προμήθεια αμερικάνικων μαχητικών στην Άγκυρα. Η Τουρκία δεν θα ήθελε σε αυτή τη φάση να ενισχύσει τη ρητορική εναντίον της, οπότε τηρεί στάση αναμονής και εκβιάζει ταυτόχρονα τόσο για «πράσινο φως» στο σχέδιο εισβολής στη Συρία, όσο και για το ξεπέρασμα των περιορισμών για την αγορά F16.
Η Τουρκία τηρεί στάση αναμονής και εκβιάζει ταυτόχρονα τόσο για «πράσινο φως» στο σχέδιο εισβολής στη Συρία, όσο και για το ξεπέρασμα των περιορισμών για την αγορά F16
Διπλωματική κινητικότητα και από τη Ρωσία
Κατ’ αντίστοιχο τρόπο, και η ρωσική διπλωματία διατυπώνει καθαρά επιφυλάξεις για τους τουρκικούς σχεδιασμούς, επιχειρώντας να δοθεί μια διέξοδος ικανή να διαφυλάξει και τις καλές σχέσεις που έχει με την Τουρκία και τα συμφέροντά της στη Συρία. Σε πρόσφατες δηλώσεις της εκπρόσωπου του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών Μ. Ζαχάροβα επισημάνθηκαν οι αρνητικές επιπτώσεις μιας νέας χερσαίας τουρκικής επιχείρησης στην ευρύτερη περιοχή.
Πέραν της διατύπωσης επιφυλάξεων, όμως, η Μόσχα αναπτύσσει πρωτοβουλίες διευθέτησης της κρίσης, εμπλέκοντας και την κυβέρνηση της Συρίας. Σύμφωνα με την Ζαχάροβα, η Ρωσία βρίσκεται σε «στενή συνεργασία με τους Σύριους και Τούρκους εταίρους της για την αποτροπή της όξυνσης στον βορρά της Συρίας». Υπενθύμισε μάλιστα ότι στο πλαίσιο των αποφάσεων της διαδικασίας της Αστάνα (όπου συμμετείχαν Ρωσία, Ιράν και Τουρκία) προβλεπόταν ότι «η επίτευξη μόνιμης ασφάλειας και σταθερότητας στη βορειοανατολική Συρία είναι εφικτή μόνο στη βάση της διατήρησης της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας αυτής».
Σχέδια διευθετήσεων και αντίρροποι παράγοντες
Η Ρωσία επιχειρεί, σύμφωνα με τις δηλώσεις της Ζαχάροβα, να ενθαρρύνει τον διάλογο μεταξύ των κουρδικών αυτοδιοικήσεων και της συριακής κυβέρνησης, ώστε να επιστραφούν τα εδάφη που ελέγχονται από τους Κούρδους μαχητές στη Συρία, απειλώντας τους ότι αλλιώς δεν μπορούν να εμποδίσουν μια νέα τουρκική εισβολή. Με αυτό τον τρόπο η ρωσική διπλωματία επιχειρεί να διαρραγεί η συμμαχία των Κούρδων της Συρίας με τις ΗΠΑ και να απομονωθούν οι ελάχιστες στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ από τις περιοχές που ελέγχουν στη Β.Α. Συρία. Ταυτόχρονα, να αποκατασταθεί η ενότητα του Συριακού κράτους και η κυβέρνηση Άσαντ να ικανοποιήσει τους τουρκικούς όρους για «ασφάλεια» στα νότια σύνορα.
Σύμφωνα με την Ζαχάροβα, βασικό εμπόδιο στη διαδικασία αυτή είναι «η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ, που υποστηρίζουν τις αυτονομιστικές διαθέσεις ορισμένων ηγετών των Κούρδων της Συρίας». Αυτό το σχήμα χωρίς αμφιβολία είναι βολικό για τους ρωσικούς σχεδιασμούς. Παραγνωρίζει όμως δύο σημαντικούς παράγοντες. Πρώτον, τη δηλωμένη επιθυμία της Τουρκίας να επεκτείνει την κυριαρχία της σε βάρος της Συρίας με πρόσχημα την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Και δεύτερον, παραγνωρίζει τους αγώνες δεκαετιών του κουρδικού λαού για απόκτηση εθνικής εστίας. Και οι δύο αυτοί παράγοντες δεν εγγυώνται την ευόδωση των επιχειρούμενων διευθετήσεων, παρά τον όποιο συμβιβασμό επιτευχθεί προσωρινά.
