Από τη «συμφωνία – γέφυρα» που θα οδηγούσε σε έξοδο από τα Μνημόνια, στο πρόσφατο Eurogroup που… τελειώνει τη λιτότητα, διαιωνίζοντάς την
Κείμενα – επιμέλεια: Γιώργος Παπαϊωάννου
Είναι σε όλους γνωστή η ρήση του Μαρξ, η παρατήρησή του πάνω σε μια φράση του Χέγκελ, ότι γεγονότα και πρόσωπα εμφανίζονται πράγματι δυο φορές στην ιστορία, μόνο που την πρώτη φορά πρόκειται για τραγωδία και τη δεύτερη για φάρσα. Στην περίπτωσή μας, η δεύτερη φορά έχει όλα τα χαρακτηριστικά της φάρσας και της τραγωδίας ταυτόχρονα. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά.
Η συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου του 2015 θεωρείται σήμερα από όλους ως η πρώτη πράξη ενός μονομερούς συμβιβασμού που οδήγησε στο τρίτο Μνημόνιο λίγους μήνες αργότερα. Δεν ήταν αυτή η γενική εντύπωση, όμως, όταν τα γεγονότα συνέβαιναν, και κυρίως δεν ήταν αυτή η εικόνα που έδινε η πρώτη κυβέρνηση Τσίπρα.
Με επικοινωνιακά τρικ, που θυμίζουν όσα λέγονται σήμερα, η συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου 2015 παρουσιάστηκε τότε σαν επιτυχημένος ελιγμός που θα έβαζε τέλος στη λιτότητα, λειτουργώντας σαν μια «γέφυρα» ανάμεσα στα Μνημόνια και μια διαφορετική πολιτική. Στα φόρτε της τότε η «δημιουργική ασάφεια» του Γ. Βαρουφάκη, αποτέλεσε ένα ακόμα προπέτασμα καπνού για όσα συμφωνήθηκαν.
Στην πραγματικότητα, μόνο για ασάφεια δεν θα μπορούσε να κατηγορηθεί το κείμενο του Eurogroup, αφού τόνιζε πως μόνο η έγκριση των θεσμών θα επέτρεπε «την όποια εκταμίευση της δόσης του τρέχοντος προγράμματος», καθώς και ότι «το ΔΝΤ θα συνεχίζει να παίζει τον ρόλο του», ενώ δέσμευε τις ελληνικές Αρχές «για την τήρηση των οικονομικών τους υποχρεώσεων προς όλους τους πιστωτές τους στο ακέραιο και εγκαίρως». Τέλος, έκανε λόγο για «πρωτογενή πλεονάσματα», «βιωσιμότητα του χρέους» και βεβαίως δέσμευε την Ελλάδα να απέχει «από οποιαδήποτε κατάργηση των μέτρων και από μονομερείς αλλαγές στις πολιτικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις».
Η συνέχεια είναι γνωστή με όλο και πιο επώδυνους συμβιβασμούς και ολοένα και χειρότερους όρους. Το δημοψήφισμα του Ιουλίου αξιοποιήθηκε όχι για τον απεγκλωβισμό από αυτή την παγίδευση, αλλά σαν τελευταία κίνηση στη ναρκοθετημένη σκακιέρα μιας διαπραγμάτευσης που από την αρχή σχεδιάστηκε με τρόπο που θα οδηγούσε, αναπόφευκτα, σε ήττα και συνθηκολόγηση.
Παλιό έργο, νέα βερσιόν
Το έργο λοιπόν έχει ξαναπαιχτεί, σε εποχές που η κατάληξη δεν ήταν το ίδιο αναμενόμενη. Επαναλαμβάνεται σαν φάρσα, αφού σήμερα όλοι καταλαβαίνουν τη φαιδρότητα των κυβερνητικών ισχυρισμών περί «εξόδου από τη λιτότητα» και «ανάπτυξης». Αλλά και σαν τραγωδία, γιατί η χώρα –και αυτό είναι το σοβαρό της υπόθεσης– βρίσκεται σήμερα σε πολύ χειρότερη θέση από ό,τι δύο χρόνια πριν. Πιο γονατισμένη, έχοντας εξαντλήσει ανθρώπινα και οικονομικά αποθέματα, περισσότερο υποθηκευμένη από ό,τι στις αρχές του 2015. Αν σε αυτά προσθέσουμε την κατάσταση του λαϊκού παράγοντα που έχει υποστεί πλήγμα με τη διαιώνιση της TINA, αυτή τη φορά και με αριστερό μανδύα, το αποτέλεσμα είναι προφανές.
Οι «θεσμοί», λοιπόν, έρχονται και πάλι να πιάσουν δουλειά. Αυτό που το 2015 αποκάλυπτε την υποχώρηση, σήμερα γίνεται με πανηγυρισμούς και τυμπανοκρουσίες. Το περιεχόμενο της εργασίας τους είναι γνωστό σε όλους και φρόντισε να το αποσαφηνίσει ο επικεφαλής του Eurogroup κάνοντας λόγο για «μεταρρυθμίσεις σε συντάξεις, φόρους, εργασία».
Η φάρσα ολοκληρώνεται με τον Τσακαλώτο να δηλώνει λίγο πριν ότι θα παραιτηθεί αν μειωθεί το αφορολόγητο και τον ίδιο να ετοιμάζεται να παραμείνει στη θέση του μετά από νέα μείωση. Με τη δραστική μείωση των συντάξεων που υποτίθεται η κυβέρνηση θα απέφευγε. Με το κυβερνητικό επιτελείο να δηλώνει προς όλες τις κατευθύνσεις ότι δεν θα υπάρξουν μέτρα λιτότητας και στη συνέχεια να τα συμφωνεί όλα με τους εταίρους και μάλιστα με κανένα αντάλλαγμα στον ορίζοντα. Με τον ίδιο τον πρωθυπουργό (καλά, όχι ότι προσδίδει κάποιο ιδιαίτερο κύρος αυτός ο τίτλος μετά από μια επταετία Μνημονίων) να καταγγέλλει την προνομοθέτηση μέτρων ως αντισυνταγματική και τελικά να την αποδέχεται. Και με την κοροϊδία «αντισταθμιστικών μέτρων» (αυστηρά «αναπτυξιακών») που θα παρθούν με έγκριση των Δανειστών «εάν και εφόσον»…
Επικίνδυνοι καιροσκόποι
Πίσω από όλες τις κινήσεις της κυβέρνησης, δεν κρύβεται βεβαίως τίποτα άλλο πέρα από έναν απίστευτο τυχοδιωκτισμό και καιροσκοπισμό. Είναι πλέον φανερό σε όποιον θέλει να δει, ότι μοναδικό κριτήριο για τους κυβερνητικούς είναι η παραμονή στο Μαξίμου με κάθε κόστος. Μπορεί να πουληθεί ακόμα και η Ακρόπολη, αλλά το 2018, ώστε να μείνουν λίγο ακόμα στις καρέκλες τους οι σημερινοί τους κάτοχοι; Αν ναι, γιατί όχι; Κανένα σχέδιο για την οικονομία, την κοινωνία, τον λαό, τη χώρα, κανένα βάθος πολιτικής έστω και σε καθεστωτικά πλαίσια, τίποτα δεν υπάρχει πέρα από τη μικροπολιτική και την κομματική σκοπιμότητα.
Έτσι, το «σχέδιο» του Μαξίμου μοιάζει απλό. Ας νομοθετηθεί οτιδήποτε, μόνο ας είναι για λίγο μετά (που βεβαίως και αυτό τίθεται σε αμφισβήτηση). Το λιτό «τυράκι» φαίνεται να είναι κάποιες θέσεις προσωρινής απασχόλησης, ώστε να ανακυκλώνεται μια κομματική και εκλογική πελατεία. Κατά τα άλλα, ας κρατηθούμε όσο μπορούμε στην κυβέρνηση, και αν το σκοινί τεντωθεί πολύ, ηρωική έξοδος και ας αναλάβει το κόστος των μέτρων ο Κυρ. Μητσοτάκης. Στη συνέχεια, μόνοι ή με άλλους (ενδεικτικές οι δηλώσεις Φίλη για επιστροφή στις παραδοσιακές πολιτικές συγγένειες), ας κοιτάξουμε πως θα διατηρήσουμε δυνάμεις ή θα επανέλθουμε στο παιχνίδι. Ο κυνισμός στο τιμόνι με λίγα λόγια…
«Οποιαδήποτε ομοιότητα…»
Από το διάγγελμα του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα στις 21 Φεβρουαρίου 2015:
Η Ελλάδα χθες πέτυχε μια σημαντική διαπραγματευτική επιτυχία στην Ευρώπη. Σε μια σκληρή και δύσκολη, ίσως για πρώτη φορά, αληθινή διαπραγμάτευση. Θέσαμε στόχους, ήμασταν συγκροτημένοι, δείξαμε αποφασιστικότητα αλλά και ευελιξία, πετύχαμε στο τέλος τον βασικό μας σκοπό.
(…) Χθες ακυρώσαμε τα σχέδιά τους. Αποτρέψαμε το σχέδιο των τυφλών, συντηρητικών δυνάμεων, μέσα και έξω από τη χώρα, να προκαλέσουν ασφυξία στην Ελλάδα στις 28 Φεβρουαρίου.
Κρατήσαμε την Ελλάδα αξιοπρεπή και όρθια. Και αποδείξαμε ότι η Ευρώπη αποτελεί πεδίο διαπραγμάτευσης και αμοιβαία βιώσιμων συμβιβασμών και όχι πεδίο εξόντωσης, υποταγής και τυφλής τιμωρίας.
Και υπό αυτή την έννοια, ίσως η χθεσινή ημέρα να είναι πιο σημαντική για την Ευρώπη από ό,τι είναι για την ίδια την Ελλάδα. Το χθεσινό κοινό ανακοινωθέν του Eurogroup αποτελεί μια κατ’ αρχήν συμφωνία-πλαίσιο, η οποία γεφυρώνει τον χρόνο ανάμεσα στο Μνημόνιο και στο δικό μας σχέδιο για την ανάπτυξη.
Είναι μια συμφωνία που ακυρώνει στην πράξη τις δεσμεύσεις της προηγούμενης κυβέρνησης για περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, για απολύσεις εργαζομένων στο Δημόσιο, για αυξήσεις στον ΦΠΑ στα τρόφιμα, στα φάρμακα και στις τουριστικές υποδομές.
Ακυρώνει στην πράξη τη λιτότητα και τους μηχανισμούς που την επιβάλλουν, όπως είναι τα εξωπραγματικά και υφεσιακά πρωτογενή πλεονάσματα.
Δημιουργεί το θεσμικό πλαίσιο για την εφαρμογή των αναγκαίων, προοδευτικών μεταρρυθμίσεων και αφορούν την πάταξη της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, τη μεταρρύθμιση του κράτους, αλλά και την ανάσχεση της ανθρωπιστικής κρίσης, που αποτελεί πρώτιστο καθήκον.
(…) Χθες λοιπόν κάναμε ένα αποφασιστικό βήμα, αφήνοντας πίσω μας τη λιτότητα, τα Μνημόνια και την Τρόικα. Ένα αποφασιστικό βήμα για αλλαγή πορείας εντός της Ευρωζώνης.
Απορία αφελούς…
Αφού τελειώνει (ξανά) η λιτότητα, αφού η τελική συμφωνία θα είναι τόσο καλή και θα ανοίγει τον δρόμο στην ανάπτυξη, γιατί τόσο «ψηστήρι» στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ; Ότι οι κάτοχοι έδρας της «δεύτερης φοράς Αριστερά» ψηφίζουν τα πάντα με ευκολία είναι γνωστό σε όλους. Παρ’ όλα αυτά, Τζανακόπουλος, Ζαχαριάδης, διαβεβαιώνουν ότι θα ψηφιστεί η συμφωνία, ο Μπαλαούρας καλεί όποιον σκοπεύει να μην ψηφίσει, να παραιτηθεί, ο Φίλης παριστάνει τον αντιπολιτευόμενο αλλά και «κομματικό» και υπόσχεται κι αυτός ότι όλοι θα πειθαρχήσουν. Μα, χρειάζεται πειθαρχία για να υπογράψει κανείς την έξοδο από την κρίση και το τέλος της λιτότητας; Περίεργα πράγματα…
Πορτοφόλι στη γωνία
Κοινή λογική εναντίον κυβερνητικής προπαγάνδας.
Σχόλιο πολίτη στο διαδίκτυο:
Κατά τη Συριζέικη λογική: Ας υποθέσουμε ότι βγαίνοντας από την πόρτα του σπιτιού και έχοντας ένα κατοστάρικο στην τσέπη, έχεις 99% πιθανότητες στην επόμενη γωνιά να πέσεις σε έναν ληστή και να σε ληστέψει. Επίσης έχεις 1% πιθανότητα στην ίδια γωνιά να βρεις ένα πορτοφόλι με ένα κατοστάρικο. Ποια η λαθροχειρία της λογικής των Συριζαίων που συνεχίζουν να εξαπατούν τους πολίτες; Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα είναι ουδέτερο, 100 θα χάσεις εάν σε ληστέψουν, 100 θα κερδίσεις εάν βρεις πορτοφόλι. Φυσικά η απάτη έγκειται στις πιθανότητες να συμβεί το ένα ή το άλλο γεγονός. Ακόμα και να προνομοθετηθούν ταυτόχρονα ισόποσα αντισταθμιστικά μέτρα, εάν και τα θετικά μέτρα και τα αρνητικά ενταχθούν στη λογική επίτευξης του στόχου του πλεονάσματος 3,5%, τα μεν περιοριστικά μέτρα της μείωσης του αφορολογήτου και κοψίματος των συντάξεων έχουν 95% πιθανότητες να εφαρμοσθούν, αλλά η εφαρμογή των αντισταθμιστικών που έχει ως προϋπόθεση την επίτευξη πλεονάσματος 3,5%, μονό 5% πιθανότητες…
Ένας στους δύο κερδίζει
«Αν είναι πακέτο μέτρα 1 δισ. που περιορίζει τους πολίτες θα πάρουμε και ένα 1 δισ. μέτρα που αντισταθμίζουν. Κάποιοι μπορεί να χάσουν βεβαίως αλλά κάποιοι θα κερδίσουν». Ένας στους δύο κερδίζει δηλαδή. Μπορεί π.χ. να είσαι χαμηλόμισθος και να χάσεις από τη μείωση του αφορολόγητου, αλλά ένα υπερτυχερός θα κερδίσει από τη μείωση ενός φόρου! Οι «αριστεροί» μνημονιακοί ξεπερνούν σε φαντασία στην εξαπάτηση των πολιτών, όλους τους προηγούμενους
Η δυσκολία και… η ομορφιά
Δύο δηλώσεις αμέσως μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup στις 21/02/2015
«Θεωρώ πολύ δύσκολο να εξηγήσει αυτή η κυβέρνηση το πρόγραμμα που υπέγραψε στους ψηφοφόρους που την επέλεξαν» (Βόλφγκανγκ Σόιμπλε)
«Ουδείς πρόκειται να μας ζητήσει να επιβάλουμε στην οικονομία μας και την κοινωνία μέτρα με τα οποία δεν συμφωνούμε και αυτή είναι η ομορφιά αυτής της συμφωνίας. Τώρα έχουμε ένα νέο πλαίσιο αλλά σεβόμαστε το προηγούμενο. Τώρα επικεντρωνόμαστε στη συν-συγγραφή αυτών των μεταρρυθμίσεων και αυτές είναι οι μεταρρυθμίσεις από τις οποίες θα κριθούμε». (Γιάννης Βαρουφάκης)
