Από τις 25 έως τις 29 Ιανουαρίου διεξήχθη στο Νταβός της Ελβετίας η καθιερωμένη ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Εκεί συναντήθηκε πλήθος από σημαντικούς ηγέτες του σύγχρονου κόσμου με τους επικεφαλής παγκόσμιων οικονομικών κολοσσών για να ανταλλάξουν γνώμες και να «ζυμωθούν» σχετικά με τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα (τα οποία οφείλονται κυρίως στην πολιτική που υιοθετούν όσοι συνέρχονται κάθε χρόνο στο χιονισμένο θέρετρο…).
Η φετινή σύνοδος ήταν η πρώτη που γίνεται στις συνθήκες της πανδημίας, και ήταν φυσικό το ζήτημα αυτό να κυριαρχήσει σε πολλές πλευρές των συζητήσεων. Το κύριο εξαγόμενο από τις βασικές παρεμβάσεις είναι η ανησυχία που υπάρχει για τη συνέχιση της πολυ-κρίσης και για το βάθεμα του ρήγματος ανάμεσα σε διάφορες περιοχές του κόσμου, λόγω της τεχνολογικής ανισότητας που αναπτύσσεται και του εντεινόμενου κοινωνικού κατακερματισμού. Εκφράστηκε λοιπόν ανησυχία για το ενδεχόμενο μιας παγκόσμιας κρίσης συναίνεσης και αποδοχής, για ένα μεγάλο κύμα ανυπακοής που ήδη εμφανίζεται, και για την έλλειψη συνεννόησης και κοινών εργαλείων για την τιθάσευση των παραπάνω προβλημάτων.
Τρεις παρεμβάσεις και μία απουσία
Μια μικρή γεύση του κλίματος στο Νταβός δίνουν οι παρεμβάσεις των Βλαντιμίρ Πούτιν, Εμανουέλ Μακρόν και Σι Τζινπίνγκ. Η πανδημία, τόνισε ο Ρώσος πρόεδρος, «έχει επιταχύνει τις ήδη προϋπάρχουσες διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική σφαίρα όλου του κόσμου», προσθέτοντας ότι ο κόσμος «κινδυνεύει να γλιστρήσει σε δυστοπία» εκτός εάν απαντηθούν «οι πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές πτυχές που θέτει η τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα».
Ο Γάλλος ομόλογός του εξέπληξε πολλούς λέγοντας ότι «το καπιταλιστικό μοντέλο δεν μπορεί πλέον να λειτουργήσει», εξηγώντας: «Δημιουργήσαμε ένα σύστημα δύο πυλώνων, παραγωγούς και καταναλωτές, το οποίο ωστόσο συνέτριψε τους εργαζόμενους. Αυτό έχει δημιουργήσει πολύ σοβαρές ζημιές στο περιβάλλον και πυροδότησε την κρίση της δημοκρατίας».
Από την πλευρά του ο Κινέζος πρόεδρος τόνισε πως σε μια εποχή που η πανδημία του Covid-19 «δεν έχει τελειώσει ακόμη», η διέξοδος από τα τρέχοντα προβλήματα «είναι η ενίσχυση της πολυμέρειας». Πρόσθεσε ότι «ο παγκόσμιος μακροοικονομικός συντονισμός πρέπει να ενισχυθεί», υπογράμμισε ότι «η παγκόσμια ανάκαμψη παραμένει ασταθής» και τόνισε: «Η διακυβέρνηση της παγκόσμιας ασφάλειας της δημόσιας υγείας πρέπει να ενισχυθεί. Κανένα παγκόσμιο πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί μόνο από μία χώρα. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να διακυβερνιέται σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες, και με τη συναίνεση όλων των χωρών – όχι από μία ή περισσότερες χώρες που δίνουν εντολές στις υπόλοιπες». Συνεχίζοντας στο ίδιο μοτίβο, προειδοποίησε: «Εκείνοι που ξεκινούν έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, εκείνοι που απορρίπτουν, απειλούν ή εκφοβίζουν άλλους, εκείνοι που επιβάλλουν αποστάσεις μεταξύ των λαών ή σπάζουν τις αλυσίδες προμηθειών με κυρώσεις προκειμένου να προκαλέσουν απομόνωση, ωθούν τον κόσμο μόνο σε διαχωρισμό, ακόμη και αντιπαράθεση».
Ας σημειωθεί ότι η βορειοαμερικανική πλευρά δεν αντιπροσωπεύτηκε επαρκώς, λόγω της αλλαγής φρουράς.
Σε αυτό το πλαίσιο διεξάγονται οι «αναζητήσεις» και οι συγκρούσεις. Σε αυτό το πλαίσιο θα κινηθούν οι επόμενοι βηματισμοί του μπλοκ της παγκοσμιοποίησης.
Η πανδημία ως επιταχυντής εξελίξεων και μοντελοποιήσεων οδηγεί σε ένα περιβάλλον που η Δημοκρατία και ο πολίτης έχουν εξοστρακιστεί, όπου ο δημόσιος χώρος δεν υπάρχει καθόλου ή είναι ελάχιστος
Πίσω από τις βιτρίνες του Φόρουμ
Η γλώσσα που μιλούν όλοι στο Νταβός είναι κόσμια, εντός πλαισίων και άκρως διπλωματική. Ανησυχούν αλλά όχι για την υγεία, ούτε για την προκοπή και την ασφάλεια των ανθρώπων. Ανησυχούν για την έκταση που μπορεί να πάρουν οι τεράστιες φούσκες στην οικονομία, για το τι προβλήματα μπορούν να δημιουργήσουν αναταραχές και εξεγέρσεις σε όλο τον κόσμο. Αναρωτιούνται αν είναι αποτελεσματικό ή όχι το παγκόσμιο πείραμα του λοκντάουν, και πόσο μπορεί να διαρκέσει χωρίς μεγάλα τραντάγματα. Προβληματίζονται αν θα γίνει αποδεκτό και σε ποιο βαθμό το μοντέλο που εισάγουν στην κοινωνική μηχανική.
Επομένως υπάρχει το ερώτημα, μέχρι ποίου βαθμού μπορεί να εξαφανιστεί ο δημόσιος χώρος και η δημοκρατία, ή η τυπική έστω συναίνεση; Και ως πού μπορεί να φθάσει η επιβολή ενός βιοπολιτικού ελέγχου όλων των πλευρών της ζωής των πολιτών; Ας ονομάσουμε το ερώτημα αυτό ως το σύγχρονο πρόβλημα της Δημοκρατίας. Ποιοι αποφασίζουν, πώς αποφασίζουν, τι γίνεται γνωστό από όλα αυτά; Πώς απλώνεται ένα παγκόσμιο καθεστώς έκτακτης ανάγκης, πως καταργούνται θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες και, κυρίως, προς τα πού προσανατολίζονται όλες αυτές οι «ασκήσεις»; Τι έπεται;
Η πανδημία ως επιταχυντής εξελίξεων και μοντελοποιήσεων οδηγεί σε ένα περιβάλλον που η Δημοκρατία και ο πολίτης έχουν εξοστρακιστεί, όπου ο δημόσιος χώρος δεν υπάρχει καθόλου ή είναι ελάχιστος. Βιώνουμε μια μεγάλη πρόβα ενός δικτατορικού καθεστώτος, στο οποίο ο κοινωνικός έλεγχος θα είναι ανύπαρκτος και ο δημόσιος χώρος κατειλημμένος από ΜΜΕ και αστυνομίες κάθε είδους. Το Διαδίκτυο έδειξε τη θέση του και τις δυνατότητές του στην περίπτωση των ΗΠΑ (και όχι μόνο), επιβάλλοντας μια εκτεταμένη λογοκρισία και αποκλεισμό.
Δημοκρατία και πανδημία
Το ποιος παίρνει τις αποφάσεις και πώς είναι κρίσιμο θέμα. Για παράδειγμα, δεν είναι φανερό πού λαμβάνονται οι αποφάσεις για την πανδημία. Τις εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις, αλλά δεν τις παίρνουν αυτές. Ποιος αποφασίζει για τα εμβόλια; Ποια εμβόλια, πόσα εμβόλια, ποια σύμβαση, με ποιες εταιρείες; Και ούτω καθεξής. Όλα γίνονται σε συνθήκες απόλυτης μυστικότητας. Ακόμα και οι ευρωβουλευτές προσέρχονται για να «ενημερωθούν» σε κλειστά δωμάτια, χωρίς τηλέφωνα και στυλό, και αφού έχουν υπογράψει δήλωση εμπιστευτικότητας. Ότι δεν θα δημοσιοποιήσουν δηλαδή ότι είδαν και διάβασαν (βλ. και τις σχετικές καταγγελίες Κούλογλου), κι ας πρόκειται για τις ζωές μας!
Τα «απαγορεύονται οι συναθροίσεις», τριών ή εκατό ατόμων, το «απαγορεύεται η κυκλοφορία» από τις 10 ή τις 9 μ.μ. μέχρι πρωίας, πώς αποφασίζονται και πώς επιβάλλονται; Ή ακόμα: Ποιος αποφάσισε τις Πρέσπες; Ποιον ρώτησε; Τι είπε ο λαός για αυτό; Τον κορόιδεψε ο Τσίπρας, και συνέχισε την κοροϊδία και ο Μητσοτάκης. Τι συζητιέται στις «διερευνητικές»; Άγνωστο! Καμία ενημέρωση! Κάποτε, πριν λίγους μήνες, κάτι ψέλλιζε ο Α. Συρίγος. Τώρα υπουργοποιήθηκε και θυμήθηκε ότι υπήρχαν αστυνομικά τμήματα στα ΑΕΙ το… 1969!
Ευθυγραμμισμένα ΜΜΕ, πεισματάρικα ερωτήματα
Γίνεται πολύς λόγος για τις εξοργιστικές καταστάσεις στο χώρο του αθλητισμού (καταγγελίες Μπεκατώρου) και του θεάματος (καταγγελίες σε βάρος του κ. Κιμούλη). Την ίδια στιγμή, υπάρχει σιωπή για τον χώρο των ΜΜΕ και των πραξικοπημάτων που γίνονται εκεί, όπως και για τις πιέσεις της κυβέρνησης προς αυτά με στόχο την πλήρη ευθυγράμμισή τους. Τα ΜΜΕ δεν ασκούν κανέναν έλεγχο, καμία κριτική. Απλά μετέχουν στο «θίασο και στο γλέντι επί Δημοκρατίας». Ο βιασμός της Δημοκρατίας δεν ενοχλεί κανέναν. Η παντελής έλλειψη ενημέρωσης το ίδιο. Τέλος, κανείς δεν κόπτεται για την Ελευθερία. Αλήθεια, τι παράξενη λέξη! Τι να σημαίνει άραγε Ελευθερία; Μήπως δεν μπορώ να αναπνεύσω; Δεν έχω κανέναν δικαίωμα; Δεν ορίζω τίποτα; Μήπως είμαι ένα τίποτα; Ελευθερία, από πού σε γνωρίζω; Ελευθερία, πώς αποκτιέσαι;
Άκουσα πως στη στρατιωτική παρέλαση της 25ης Μαρτίου θα παραβρίσκονται οι Πούτιν, Μακρόν και Τζόνσον (εκπρόσωποι των 3 Μεγάλων Δυνάμεων της τότε εποχής). Δεν γνωρίζουμε κάτι για την Μέρκελ (που έχει δικαιώματα επί της Ελλάδας μέσω μνημονίων), αλλά σίγουρα ο Πάιατ θα έχει μέγα ρόλο. Δεν διευκρινίστηκε αν θα κληθεί και ο Ερντογάν (δεν αστειευόμαστε: εδώ τον ήθελε η κυρία Αγγελοπούλου για την «Επιτροπή 21»!).
Άρα, πάλι αναφύεται το πεισματάρικο ερώτημα: Πού και πώς γνωρίσαμε την Ελευθερία; Υπάρχει Ελευθερία χωρίς Δημοκρατία και Ανεξαρτησία; Υπάρχει Ελευθερία χωρίς Κοινωνική Δικαιοσύνη;
Κι όμως, η φωνή του εκφωνητή ακόμα συγκινεί: «Σε γνωρίζω από την κόψη…». Η Δημοκρατία και η Ελευθερία είναι σημαίες του λαού ενάντια στον νέο ολοκληρωτισμό και τις απειλές κατά της υπόστασης της χώρας μας!
