Ισορροπία τρόμου επικρατεί στο πεδίο των γεωπολιτικών αναμετρήσεων καθώς ΗΠΑ και Ρωσία βάζουν στο τραπέζι και την απειλή πυρηνικού χτυπήματος
Του Απ. Αποστολόπουλου
Μια στο καρφί και μια στο πέταλο το πάνε οι εμπλεκόμενες δυνάμεις στη Μ. Ανατολή, με επίκεντρο τη Συρία. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία, Κέρι και Λαβρόφ, φάνηκε ότι συμφώνησαν, αλλά πριν αλέκτωρ λαλήσει τρις ξανάρχισαν οι εχθροπραξίες. Η ρωσική πολιτική είναι μάλλον συνεκτική, στις ΗΠΑ, όμως, οι αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις διάφορων κέντρων εξουσίας δίνουν και παίρνουν. Αποκαλυπτική είναι η οξύτητα (και η χαμηλή ποιότητα) της αντιπαράθεσης Χίλαρι – Τραμπ. Εύλογο συμπέρασμα είναι ότι η συμφωνία Κέρι – Λαβρόφ υπονομεύθηκε από κέντρα εξουσίας που θεωρούν ότι μοναδική αποδεκτή λύση είναι η στρατιωτική νίκη των ΗΠΑ. Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Κάρτερ, ενθάρρυνε την Τουρκία να εισβάλει στη Μοσούλη και ο Ερντογάν άρπαξε την ευκαιρία.
Ο πόλεμος ευνοεί τη στρατηγική του Ερντογάν για εδαφικές διεκδικήσεις στην περιοχή, συμπίπτει με τους αμερικανικούς σχεδιασμούς αναδιάταξης της ευρείας Μ. Ανατολής, όχι, όμως, στην τελική μοιρασιά και το τουρκικό μερίδιο. Η ειρήνη, αυτή τη στιγμή, είναι αδύνατη γιατί κανένας από τους εμπολέμους δεν έχει πετύχει κανένα στόχο του και, το χειρότερο, η πλευρά που επιτυγχάνει επιμέρους νίκες, Ρωσία/Άσαντ, απειλείται από τις ΗΠΑ ότι αν καταφέρει έστω μια επιμέρους αλλά ολοκληρωμένη νίκη θα γίνει παγκόσμια πυρηνική σύγκρουση. Η Ρωσία και στην Ουκρανία και στη Μ. Ανατολή βρέθηκε ενώπιον της ίδιας απειλής και αυτοσυγκρατήθηκε αλλά, ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ φθείρονται σε κάθε πεδίο που δίνουν μάχη. Η Ρωσία ωστόσο έχει και αυτή, με δηλώσεις Πούτιν, απειλήσει με πυρηνικό πόλεμο αν πιεστεί «υπερβολικά».
Τελευταία στη σειρά που αναφέρθηκε σε ένα επικείμενο πυρηνικό Αρμαγεδδώνα ήταν, προ ημερών, η Βασίλισσα Ελισάβετ, μετά από τη συνάντησή της με τον Ρώσο Πατριάρχη Κύριλλο και τον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι, σύμφωνα με διαρροές από το Μπάκιγχαμ. Οι απειλές πυρηνικού πολέμου χρησιμεύουν προσώρας ως παράγων μιας ρευστής ισορροπίας τρόμου, μόνο που η συχνή επανάληψή τους θυμίζει την παροιμία για τη στάμνα που πάει πολλές φορές στη βρύση αλλά χρειάζεται μόνο μία για να σπάσει. Οι ΗΠΑ, καθώς δεν μπορούν να κερδίσουν, επιδιώκουν να μην αποκτήσει η «Ρωσία/Άσαντ» σταθερά ερείσματα/εφαλτήρια για περαιτέρω σταθεροποίησή τους.
Στο ασταθές αυτό πλαίσιο κινείται ο Ερντογάν με πολλά ρίσκα αλλά με επιτυχία ώς τώρα. Αποκατέστησε αστραπιαία σχέσεις με τον Πούτιν και κέρδισε την ανοχή του. Ο καβγάς με τις ΗΠΑ (για το πραξικόπημα και τον Γκιουλέν) έπεσε αιφνιδίως στη λήθη, αν και οι βλέψεις της κάθε πλευράς δεν συμπίπτουν ως προς τον τελικό στόχο. Η Τουρκία εξυπηρετεί τις ΗΠΑ διευκολύνοντας τη διάσωση/ διαφυγή των (φιλοαμερικανών) Τζιχαντιστών, όταν τους περικυκλώνουν ο στρατός και οι σύμμαχοι του Άσαντ. Ταυτόχρονα η Ρωσία ανέχεται την τουρκική δράση στην περιοχή επειδή εκτιμά ότι ο Ερντογάν δουλεύει για λογαριασμό του και όχι για τα αμερικανικά συμφέροντα αν αυτά συγκρούονται με τα τουρκικά. Η Μόσχα μπορεί, επομένως, να ανέχεται τις τουρκικές πιέσεις… προς τους Αμερικανούς.
Η Τουρκία προσφέρει στη Ρωσία διέξοδο για το φυσικό αέριο/πετρέλαιο προς την Ε.Ε. και κυρίως μπορεί να διαβεβαιώσει τη Μόσχα ότι το έδαφός της δεν θα γίνει εφαλτήριο επίθεσης των Δυτικών εναντίον της. Αν παρασπονδήσει διακινδυνεύει να δεχθεί πυρηνική ρωσική απάντηση.
Στις ΗΠΑ η Τουρκία προσφέρει το έδαφός της για εξορμήσεις προς τη Συρία/Μ. Ανατολή, ενώ η τουρκική στρατηγική δεν αμφισβήτησε τις θέσεις και τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ παίζουν το κουρδικό χαρτί επειδή είναι ο μόνος ικανός αντίπαλος των Τζιχαντιστών, αλλά και επειδή θέλουν ένα αντίβαρο στην ήδη μεγάλη και ισχυρή Τουρκία – πολύ περισσότερο δεν θέλουν να αποκτήσει επιπλέον ισχύ. Ο Ερντογάν εμφανίζεται να ζητάει επιτακτικά αναθεώρηση της Λωζάννης επειδή θέλει, με τη σειρά του, να ενισχύσει τη θέση της χώρας του έναντι των ΗΠΑ, να εγκαταλείψουν τους Κούρδους και μοναδικό τους στήριγμα στην περιοχή να είναι η Τουρκία. Αν συνέβαινε αυτό, τότε οι ΗΠΑ θα ήταν εξαρτώμενες από την Τουρκία.
Ο Πούτιν δίνει τράτο στον Ερντογάν να κάνει το παιχνίδι του στη Συρία, εφόσον δεν απειλεί τον Άσαντ, επειδή είναι αγκάθι μέσο-μακροπρόθεσμα για τις ΗΠΑ. Η Ρωσία θα μπορούσε να αλλάξει πολιτική αν οι ΗΠΑ προσφερθούν για μια συνολική λύση μεταξύ των δυο μεγάλων δυνάμεων, οπότε ο Ερντογάν ίσως πληρώσει το μάρμαρο. Ο Ερντογάν το ξέρει αυτό και επωφελήθηκε από το πραξικόπημα, ώστε να εκκαθαρίσει το εσωτερικό μέτωπο για να έχει το κεφάλι του στη θέση του, όσο μπορεί βεβαίως.
Οι ΗΠΑ θέλουν την Τουρκία τοποτηρητή των συμφερόντων τους στη Μ. Ανατολή αλλά ο Ερντογάν δεν τους δίνει, ως τώρα, τα απαραίτητα εχέγγυα. Συμπλέει με τα αμερικανικά συμφέροντα αλλά δεν θέλει να είναι υποτελής. Αν δεν υπάρξει συμβιβασμός, πιθανό αλλά όχι εύκολο, τότε οι εντάσεις Τουρκίας-ΗΠΑ θα συνεχιστούν.
Το ερώτημα αν η Ελλάδα θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις δυσκολίες στις σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ είναι ζήτημα φαντασίας ή μάλλον φαντασιοπληξίας. Ούτε οι προηγούμενες ούτε η σημερινή κυβέρνηση επεζήτησαν να επωφεληθούν και δεν αναζήτησαν μελετημένα και επίμονα έναν ξεχωριστό ρόλο για τη χώρα, αντίστοιχο με τα συμφέροντά της. Ο αντιπρόεδρος Δραγασάκης επανέλαβε το «ευχαριστώ» του Σημίτη στους Αμερικανούς χωρίς καν να υπάρχει ανάγκη, όπως τότε με τα Ίμια. Είναι κι αυτός ένας λόγος που η «πρώτη φορά Αριστερά» μπορεί να είναι και η τελευταία.
