Οι Αμερικάνοι ήξεραν ότι επίκειται μετά από διεργασίες πολλών ετών μετ’ εμποδίων, η υπογραφή μιας βαρύνουσας συμφωνίας μεταξύ 15 χωρών με την ονομασία η «Συμφωνία Περιφερειακής Ολοκληρωμένης Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης» (RCEP). Το ξέρανε, αλλά ελπίζανε μέχρι την τελευταία στιγμή ότι κάτι θα πάει στραβά ή ότι θα καταφέρουν με τις παρασκηνιακές πιέσεις τους να τη ματαιώσουν. Ο Μάικ Πομπέο επισκέφτηκε μερικές χώρες απ’ αυτές που συμμετέχουν στη συμφωνία σε μια ύστατη προσπάθεια να τις αποτρέψει.
Κάτι κατάφερε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αλλά δεν ήταν αρκετό για να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων. Εξάλλου, οι Αμερικάνοι είχαν ήδη βοηθήσει άθελά τους στην επίτευξη της συμφωνίας όταν αποσύρθηκαν (επί Τραμπ) από ένα άλλο σύμφωνο, γνωστό ως ΤΡΡ το οποίο είχε συναφθεί επί Ομπάμα μεταξύ χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας και του Ειρηνικού, ακριβώς για να δυσχεράνει την επέκταση και ισχυροποίηση της κινεζικής παρουσίας σ’ αυτή την από πολλές πλευρές σημαντική περιοχή του κόσμου.
Η από καιρό προσπάθεια όξυνσης της έντασης μεταξύ Κίνας και Ταϊβάν δεν είναι άσχετη με το σύμφωνο RCEP. Ούτε οι προκλήσεις των ΗΠΑ με τα πολεμικά τους πλοία στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, με απειλές και πιέσεις προς τους συμμάχους τους να συνεισφέρουν στην ένταση ώστε να τρομάξουν και να αποθαρρύνουν τις χώρες της περιοχής να γίνουν εταίροι της νέας συμφωνίας. Ακόμα κι ο Καναδάς έστειλε πολεμικά πλοία να κάνουν περαντζάδα στα ανοιχτά της Κίνας για να διαφυλάξει τάχα μου την ελεύθερη διέλευση των εμπορικών πλοίων τα οποία κανένας και ποτέ δεν παρεμπόδισε. Όλο το προηγούμενο διάστημα οι ΗΠΑ έριχναν λάδι στη φωτιά επενδύοντας σε συνοριακές διαφορές που υφίστανται μεταξύ ορισμένων χωρών, ειδικά όσον αφορά την ανοιχτή θάλασσα όπου η οριοθέτηση των ζωνών άσκησης εξουσίας της κάθε χώρας έξω από τα χωρικά της ύδατα είναι πιο περίπλοκη.
Διαδραστική οικονομία
Τελικά, οι Αμερικάνοι υπέστησαν μια πολύ σοβαρή ήττα. Αντί να ανακόψουν την εφαρμογή των σχεδίων της Κίνας για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου δικτύου διαδραστικής οικονομίας, στην οποία η ίδια έχει πρωταγωνιστικό ρόλο λόγω των αυξημένων δυνατοτήτων που έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια, βρέθηκαν μπροστά σε μια συμφωνία η οποία, για τους Κινέζους, δεν είναι τίποτα λιγότερο από άλλο ένα σημαντικό βήμα για την εδραίωση και επέκταση του νέου δρόμου του μεταξιού, με τη σημερινή ονομασία «Μία ζώνη, ένας δρόμος» ή «Πρωτοβουλία ζώνης και δρόμου». Η «ζώνη» αναφέρεται στην «οικονομική ζώνη του μεταξιού» και ο «δρόμος» στο «θαλάσσιο δρόμο του 21ου αιώνα».
Η «πρωτοβουλία» αυτή αποτελεί μια παγκόσμια στρατηγική ανάπτυξης υποδομών στην οποία, από το 2013 που τέθηκε σε εφαρμογή από την Κίνα, έχουν ενταχθεί 70 χώρες και διεθνείς οργανισμοί, ενώ προκαταρκτικές ή επιμέρους συνεργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη και με πολλές άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο. Συνολικά εμπλέκονται σε κάποιο βαθμό 138 χώρες και 30 μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί. Μεταξύ άλλων «εργαλείων», η Κίνα, μαζί με άλλες χώρες, έχει ιδρύσει την «Ασιατική επενδυτική τράπεζα υποδομών» (AIIB) η οποία χρηματοδοτεί διάφορα πλάνα, όπως είναι η κατασκευή σιδηροδρομικών δικτύων, λιμανιών, μεταλλουργικών μονάδων, αυτοκινητοδρόμων, αεροδρομίων, παραγωγής ενέργειας κ.λπ. στις συμβεβλημένες χώρες.
Χώρες από την Ασία, την Αφρική, τη Νότια Αμερική, ακόμα και από την Ευρώπη συμμετέχουν, όπως η Ιταλία ή το διαπραγματεύονται όπως η Κροατία. Η Ρωσία έχει έτσι κι αλλιώς προχωρήσει σε 150 μεγάλα συνεργατικά εγχειρήματα με την Κίνα στον «Πολικό δρόμο του μεταξιού»! Αυτή η παγκόσμια «ζώνη», αυτό το πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα συνεργασίας, έχει ενσωματωθεί στο Σύνταγμα της Κίνας από το 2017 και έχει χρόνο ολοκλήρωσης το 2049 που η Κίνα θα γιορτάσει τα εκατό χρόνια από τη νίκη της επανάστασης και τη δημιουργία της σύγχρονης Κίνας.
Τρεις πόλοι
Η «Συμφωνία Περιφερειακής Ολοκληρωμένης Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης» (RCEP) που υπογράφτηκε στις 15 Νοεμβρίου με διαδικτυακή σύνδεση, λόγω κορωνοϊού, από τους υπουργούς Εμπορίου με την παρουσία των πρωθυπουργών των 15 χωρών που συμμετέχουν, είναι, σύμφωνα με το αμερικάνικο Ινστιτούτο Brookings, η μεγαλύτερη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου στην ιστορία.
Η κατάληξη σ’ αυτή τη συμφωνία είναι το αποτέλεσμα των πολύ σημαντικών αλλαγών που συντελούνται, άλλοτε αργά κι άλλοτε γρήγορα, στη Νοτιανατολική Ασία από τη δεκαετία του 1960. Στην επίτευξή της συνέβαλαν τρεις ισχυροί πόλοι:
Πρώτος πόλος είναι η νέα Κίνα που προέκυψε από τη μεγάλη κινέζικη επανάσταση και την ίδρυση της λαϊκής δημοκρατίας το 1949.
Δεύτερος πόλος, η «Ένωση των Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας» (ASEAN) που προέκυψε το 1967 από την προσπάθεια συσπείρωσης πέντε κρατών ενάντια στην Κίνα, το Βιετνάμ και τα επαναστατικά κινήματα της περιοχής. Οι Αμερικάνοι που διεξήγαγαν με τεράστιες δυνάμεις τον πόλεμο στην Ινδοκίνα ήθελαν έναν ισχυρό τοπικό αντικομμουνιστικό συνασπισμό. Έκτοτε, όλες αυτές οι χώρες (Ινδονησία, Ταϊλάνδη, Μαλαισία, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη) ισχυροποιήθηκαν οικονομικά και ανέπτυξαν την αυτονομία τους, χωρίς να έχουν πλήρως απαλλαγεί από την αμερικάνικη επιρροή, η οποία, όμως, δεν μπορεί πλέον να επιβάλλει τις επιλογές της αλά παλαιά, παρά μόνο να δημιουργεί προσκόμματα.
Σήμερα, είναι μέλη της ASEAN και άλλες πέντε χώρες: Μπρουνέι, Μιανμάρ, Καμπότζη, Λάος και το, υπό την ηγεσία του κομμουνιστικού κόμματος, Βιετνάμ. Όλες οι χώρες αυτές, και οι δέκα, έχουν εκτεταμένη οικονομική συνεργασία μεταξύ τους και με την Κίνα. Οι Αμερικάνοι προσπαθούν με καλοπιάσματα, απειλές και παρεμβάσεις να αποτρέψουν την περαιτέρω συνεργασία με την Κίνα. Δεν έχουν πλέον στρατιωτικές βάσεις, αν και συνεχίζεται κάποια στρατιωτική συνεργασία με μερικές απ’ αυτές τις χώρες. Διαθέτουν, όμως, βάσεις στον Ειρηνικό Ωκεανό και τον Ινδικό και τα πλοία και τα αεροπλάνα τους έχουν συνεχή παρουσία στις θάλασσες της ευρύτερης περιοχής. Η αποτυχία τους να εμποδίσουν τη σύναψη της RCEP δείχνει και το βαθμό επίδρασής τους σήμερα.
Επτά σημεία
Τρίτος πόλος είναι οι τέσσερις «δυτικές» χώρες του Ειρηνικού: Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία. Κι αυτό έχει δύο όψεις: αφενός δεν θέλουν να μείνουν έξω από μια υπερμεγέθη «αγορά», για οικονομικούς, πολιτικούς και γεωστρατηγικούς λόγους και αφετέρου δεν θέλουν ν’ αφήσουν να κάνει «παιχνίδι» μόνη της η Κίνα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τον τελευταίο καιρό η Αυστραλία έχει προβεί σε ενοχλητικές για την Κίνα ενέργειες, από την οποία ταυτόχρονα εξαρτιούνται σε καθοριστικό βαθμό οι εξαγωγές της ιδίως σε πρώτες ύλες που αφθονούν στις ερήμους της νησιωτικής ηπείρου και τις οποίες μόνο η Κίνα που είναι το βιομηχανικό εργαστήρι του κόσμου μπορεί να απορροφήσει γεμίζοντας τα ταμεία της αυστραλιανής ελίτ.
Είναι άλλη μια απόδειξη του πόσο διχασμένες είναι οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ των χωρών αυτών που στρατιωτικά εξαρτιούνται από τις ΗΠΑ και ορισμένες (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία) και ιδεολογικά, δεδομένων των βαθιών δεσμών τους με την Αγγλία.
Η Ιαπωνία, σε επίπεδο «φόρας» και επιρροής, δεν είναι η Ιαπωνία της δεκαετίας του 1980, αλλά παραμένει ισχυρή στην τεχνολογία και πειθαρχημένη σαν κοινωνία, με φιλοδοξίες πάντοτε έστω ψαλιδισμένες.Να σημειωθεί ότι σε αντίθεση μ’ αυτό που προσπαθούν να περάσουν στις χώρες αυτές οι Αμερικάνοι –οι άλλοι Δυτικοί, πρώην αποικιοκράτες στην περιοχή, δεν έχουν υπολογίσιμη επιρροή– είναι ότι η Κίνα αποτελεί απειλή για την ακεραιότητά τους. Αλλά, οι Αμερικάνοι δυσκολεύονται ακόμα να αντιληφθούν ότι η Κίνα ποτέ δεν έχει καταπατήσει ούτε διεκδικήσει εδάφη αυτών των χωρών, πέρα από μικροεπεισόδια που κατά καιρούς γίνονται και τα οποία τα δυτικά ΜΜΕ υπερδιογκώνουν. Επίσης, οι Αμερικάνοι δεν θέλουν να δουν ότι:
1. Σε πολλές απ’ αυτές τις χώρες υπάρχουν αξιόλογες κινέζικες μειονότητες ενσωματωμένες στις κοινωνίες, που σημαίνει ότι υπάρχουν παλιότεροι δεσμοί
2. Σε όλες αυτές τις χώρες αναπτύσσεται ραγδαία ένας μεγάλος θαυμασμός για το κινέζικο μοντέλο προόδου, το οποίο, αν δεν μπορούν να το μιμηθούν, θέλουν να το αξιοποιήσουν προς όφελός τους
3. Η προσκόλληση στο δυτικό μοντέλο, πρώτον, δεν έβγαλε από τη φτώχεια εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων και, δεύτερο, δεν είναι πλέον βιώσιμη, γιατί η Δύση δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ούτε τα δικά της προβλήματα στις μητροπόλεις
4. Οι μουσουλμάνοι δεν έχουν εμπιστοσύνη στους Δυτικούς για τους πολέμους εναντίον του Ισλάμ στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Επίσης, στις Φιλιππίνες, το 2018, οι ΗΠΑ συμμετείχαν στον άγριο βομβαρδισμό εναντίον των μουσουλμάνων στην πόλη Μαράουι που ισοπεδώθηκε εντελώς. Και ας ληφθεί υπόψη ότι στην Ινδονησία, σε πληθυσμό 270 εκατομμυρίων, οι μουσουλμάνοι ανέρχονται σε 230 εκατ. περίπου
5. Η αμερικάνικη παρουσία συνδέεται πάντοτε με πολέμους, πραξικοπήματα και παρεμβάσεις που διαδέχτηκαν τις ανάλογες συμπεριφορές των Άγγλων, Γάλλων, Ολλανδών, Πορτογάλων, Γερμανών, Ιαπώνων κ.λπ.
6. Οι όροι που θέτουν οι Δυτικοί για συνεργασίες, π.χ. αναγκαστικές ιδιωτικοποιήσεις δημόσιου τομέα, κατάργηση κρατικών επιδοτήσεων σε επιχειρήσεις, υψηλά επιτόκια δανεισμού κ.ά., δεν είναι πλέον αποδεκτοί
7. Πολλές τοπικές ελίτ προτιμούν την μη ανάμιξη της Κίνας στην εσωτερική πολιτική σκηνή των χωρών τους
Ασφαλώς, σε κάθε χώρα υπάρχουν ισχυρές ομάδες δυτικοθρεμμένες, των οποίων τα συμφέροντα ταυτίζονται με τη Δύση, αλλά η ισχύς τους σταδιακά χάνει αέρα.
Μεγέθη ασύλληπτα
Και, εξίσου σημαντικό, η Ιαπωνία που ενισχύθηκε σκανδαλωδώς από τις ΗΠΑ μετά τη λήξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου προκειμένου να επωμισθεί το ρόλο του ανώτερου μοντέλου στην περιοχή, αφενός έχει αποδυναμωθεί οικονομικά μέσα στα χρόνια και έχει ξεπεραστεί εξόφθαλμα από την Κίνα, αφετέρου η Ιαπωνία –στη συλλογική συνείδηση των λαών της Νοτιοανατολικής Ασίας– είναι όπως είναι η Τουρκία στην Αρμενία. Μπορεί στη Δύση για προφανείς λόγους πολιτικής σκοπιμότητας τα εγκλήματα των Ιαπώνων στην Ασία να μην έχουν αναδειχτεί, αλλά στη Ν.Α. Ασία είναι ακόμα νωπά γιατί αντιστοιχούν σε πάνω από είκοσι εκατομμύρια νεκρούς και τρομακτικές αγριότητες για τις οποίες η Ιαπωνία, σε αντίθεση με ό,τι έκανε η Γερμανία, δεν έχει καν ζητήσει συγγνώμη. Οπότε, η απαλλαγή των λαών της Ν.Α. Ασίας από το πρότυπο της Ιαπωνίας μάλλον με ικανοποίηση έχει γίνει δεκτό.
Συμπερασματικά, η «Συμφωνία Περιφερειακής Ολοκληρωμένης Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης» (RCEP) που υπογράφτηκε από 15 χώρες της Ν.Α. Ασίας, αποτελεί μια πάρα πολύ σημαντική εξέλιξη όχι μόνο για τα «εσωτερικά» των κρατών που συμμετέχουν, αλλά και για τη διαμόρφωση της κατάστασης παγκοσμίως.
Οι χώρες που συμμετέχουν στη συμφωνία RCEP έχουν περίπου δύο δισεκατομμύρια διακόσιες χιλιάδες άτομα πληθυσμό, δηλαδή το 30% του πληθυσμού της γης και αντιπροσωπεύουν το 30% του παγκόσμιου τζίρου! Μεγέθη ασύλληπτα. Και το βασικότερο: όχι στάσιμα, αλλά διαρκώς αυξανόμενα. Αν, βέβαια, συμμετείχε και η Ινδία που πήρε μέρος στις διαβουλεύσεις, το γεγονός θα ήταν ακόμα πιο εκρηκτικό. Αλλά τίποτα δεν αποκλείεται στο μέλλον…
Επανάσταση ειρήνης
Οι Δυτικοί έχουν μια αλλοπρόσαλλη πολιτική στο γεωπολιτικό πεδίο. Κι αυτό εκδηλώνεται πιο έντονα και καθαρά με τις πολιτικές τους απέναντι στην Κίνα και τη Ρωσία. Υποστηρίζουν τα καθεστώτα που θεωρούν ότι ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα τους ακόμα κι αν πρόκειται για τις πιο αιμοσταγείς δικτατορίες, με βουλευτικό επίχρισμα ή καθαρά φασιστικές. Αντιθέτως, προσπαθούν να υπονομεύσουν όσα καθεστώτα δεν τους «κάθονται».
Με την Κίνα και τη Ρωσία έχουν αποσυντονιστεί. Δεν τις έχουν στο χέρι, δεν μπορούν να ανατρέψουν τα καθεστώτα τους, ούτε τους συμφέρει να έρθουν σε ρήξη, αλλά επειδή δεν μπορούν να χωνέψουν τη νέα πραγματικότητα, συνεχίζουν αφενός να συνεργάζονται κι αφετέρου να τις παρενοχλούν με κάθε ευκαιρία.
Απέναντί τους η Κίνα και η Ρωσία κρατούν υπομονετική στάση, αφενός λόγω διαφορετικής πολιτικής αντίληψης, αφετέρου επειδή ο χρόνος δουλεύει υπέρ τους. Η Κίνα, και παράπλευρα η Ρωσία, έχει φέρει τα άνω-κάτω στην καθιερωμένη από τη Δύση ροή της ανθρώπινης ιστορίας. Χρειάστηκαν δύο επαναστάσεις ή -από μια άλλη σκοπιά- μία μεγάλη επανάσταση με πολλές φάσεις. Σ’ αυτή τη φάση, η επανάσταση δεν συνίσταται μόνο στην εκπληκτική οικονομική άνοδο της Κίνας, τόσο στο εσωτερικό της πολυπληθέστερης χώρας όσο και στο διεθνές πεδίο∙ άνοδος πρωτοφανής σε μέγεθος και σε ταχύτητα εξέλιξης, παγκοσμίως. Πάρα πολύ σημαντικό, σημαντικότατο στοιχείο της επανάστασης είναι ότι αυτή η άνοδος, αυτή η ανάπτυξη σε όλους τους τομείς, στην οικονομία, στην παιδεία, στην τεχνολογία, στις επικοινωνίες κ.λπ. και αυτή η επέκταση σε κάθε γωνιά της γης, γίνεται με ειρηνικά μέσα, με διαπραγματεύσεις, με συμφωνίες και αντιπαροχές. Δηλαδή, με δύο λέξεις, χωρίς πόλεμο. Χωρίς στρατό, χωρίς εκστρατείες, χωρίς αποικίες, χωρίς γενοκτονίες, χωρίς διάλυση κρατών, χωρίς δολοφονίες ηγετών, χωρίς βασανιστήρια, χωρίς χώρες υποτελείς και λαούς υπόδουλους ή εξαρτημένους από τις μητροπόλεις.
Αυτή η επανάσταση της ειρήνης μπορεί σε βάθος χρόνου να αποδειχτεί σπουδαιότερη από οποιαδήποτε άλλη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Εάν δεν υπονομευτεί επιτυχώς, εάν δεν καταπολεμηθεί με πόλεμο, εάν ευδοκιμήσει, θα φέρει μια πρωτόγνωρη ειρήνη σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό θα ακουγόταν πολύ αισιόδοξο, υπερβολικά αισιόδοξο εάν δεν το βλέπαμε να συμβαίνει ήδη, να βρίσκεται σε εξέλιξη.Αυτό δεν έχει εκτιμηθεί από τους λαούς στη Δύση. Είναι πολύ ενσωματωμένοι στο σύστημα και στον τρόπο σκέψης και ρύθμισης των πραγμάτων που το δυτικό μοντέλο συνεπάγεται. Το βλέπω και σε φίλους με τους οποίους είμαστε ομοϊδεάτες, πιστεύουμε στην ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την ισότητα. Αλλά δεν αξιολογούμε με τον ίδιο βαθμό σημασίας το θέμα της ειρήνης.
Καπιταλισμός χωρίς λάμψη
«Αν και το μοντέλο της Κίνας δεν είναι κάτι που εξάγεται, είναι κάτι που πρέπει να μελετήσουμε γιατί είναι το μοντέλο που μπορεί να φέρει ειρήνη σε όλο τον κόσμο.»
(Ollie Vargas, Βολιβιανός δημοσιογράφος, Διεθνές Φόρουμ Ειρήνης – No Cold War, 26 Σεπτεμβρίου 2020. Από Guernica.eu)
Κατά τη δική μου ταπεινή γνώμη, ίσως επειδή είμαστε θύματα, ως οικογένεια, των πολεμικών ανταγωνισμών, η προσπάθεια των αριστερών πρέπει να επικεντρώνεται τοπικά στην ανατροπή της αντιλαϊκής καθεστηκυίας τάξης και σε διεθνές επίπεδο στην επιδίωξη της ειρήνης μεταξύ των λαών και των κρατών. Για μένα αυτό είναι θεμελιώδες. Και μ’ αυτό το κριτήριο, θεωρώ ότι αν συνεχιστεί αυτή η κινέζικη επανάσταση, στην παγκόσμια συνεργασία με ειρηνικά μέσα, θα ευεργετηθούν όλοι οι λαοί που πληρώνουν τα σπασμένα των ανταγωνισμών ανάμεσα στις καπιταλιστικές χώρες που πολεμούν αδιάκοπα για μεγαλύτερα μερίδια από την εκμετάλλευση των λαών και τη λεηλασία των χωρών τους. Αλλά και, ως άμεση και έμμεση συνέπεια αυτής της ειρηνικής συνεργασίας , θα αμφισβητηθεί και θα κλονιστεί ολόκληρο το βάρβαρο σύστημα του επεκτατικού επιθετικού πολεμικού καπιταλισμού που έχει ρίξει τόσες φορές την ανθρωπότητα στον όλεθρο και τη δυστυχία.
Γιατί ο καπιταλισμός όπως εφαρμόστηκε από τα δυτικά καθεστώτα και επιβλήθηκε δια πυρός και σιδήρου σε όλη τη γη, δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς πόλεμο και καταστροφή, χωρίς διαμελισμούς κρατών, γενοκτονίες λαών, ισοπέδωση πολιτισμών, χωρίς καταστροφή της φύσης ολόκληρης. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί να αναπνεύσει χωρίς μίσος, ρατσισμό, ατομικισμό, επιθετικότητα, εκμετάλλευση και λεηλασία. Αυτό πια το βλέπει όποιος δεν φοράει παρωπίδες. Δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός αναλυτής σε δεξαμενή σκέψης. Ούτε να έχεις κερδίσει το Νόμπελ Ευφυΐας, αν υπήρχε. Το βλέπουν οι λαοί από την ίδια τους την εμπειρία. Η δημοτικότητα των ΗΠΑ έχει πέσει πάρα πολύ, κάτι που είναι πρωτοφανές μεταπολεμικά. Το καταπληκτικό είναι ότι έχει πέσει ακόμα και μέσα στην ίδια την Αμερική! Ο Τραμπ το έπιασε, άλλο πώς το εξέφρασε! Και δεν το αισθάνονται μόνο οι μισοί Αμερικάνοι που τον ψήφισαν για να κάνει την Αμερική «ξανά», όπως λέει το σλόγκαν στο καπέλο του, μεγάλη. Το αισθάνονται κι αυτοί που είναι εναντίον του, αλλά είναι εναντίον του γιατί θεωρούν ότι ο Τραμπ έκανε την κατάσταση ακόμα χειρότερη!
Και σ’ αυτό το σημείο, θα επισημάνω ότι η Ρωσία, αν και δεν έχει ένα κομμουνιστικό κόμμα σαν της Κίνας να σκέφτεται, να σχεδιάζει και να εφαρμόζει πολιτικές που απομακρύνουν από τον πόλεμο και την καταστροφή, βασικά ακολουθεί κι αυτή μια πολιτική ειρηνικής συνύπαρξης αντιμετωπίζοντας με περίσκεψη τις συνεχείς προκλήσεις και προβοκάτσιες των Δυτικών. Αλλά, αυτή η Ρωσία με τον Πούτιν και τους ολιγάρχες, έχει και ένα λαό σφυρηλατημένο στον αντιφασιστικό αγώνα, με πελώριες θυσίες που είναι πολύ ζωντανές μέσα στη συλλογική του μνήμη. Δεν είναι τυχαίο ότι –μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον που οι Δυτικοί διεξάγουν πολλούς πολέμους, τοπικούς, ταυτόχρονα, σε πολλά μέρη του κόσμου– η ρώσικη ηγεσία ακολουθεί συνειδητά και λελογισμένα μια πολιτική υπέρ της παγκόσμιας ειρήνης. Κι αυτό, έχω την υπόνοια, ότι είναι ένα από τα θετικά κατάλοιπα της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά και της κινέζικης επιρροής, όσο κι αν ενοχλεί κάποιους –που όλα τα βλέπουν μαύρα– να το ακούν.
