Θυμάμαι, χωρίς να έχω γίνει ακόμα «παλαιός των ημερών»,
αλλά κι επειδή ο άνθρωπος είναι ό,τι θυμάται,
την εποχή, εκεί γύρω στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, όταν οι άνθρωποι «παραθέριζαν» («διακοπές» άρχισαν να πηγαίνουν από το ’80 και μετά).
Οικογένειες ολόκληρες λοιπόν που ζούσαν στα τότε άστεα, έπαιρναν το λεωφορείο ή ανέβαιναν στην καρότσα του φορτηγού που διέθετε ο τυχόν φορτηγατζής της γειτονιάς
και κατέπλεαν παρά θίν’ αλός, μαμάδες, παιδιά, κεφτεδάκια, φωνές, καρό τραπεζομάντηλα, αιθέριες υπάρξεις, νεαροί με φιλοδοξίες, η μπουκάλα με το κοκκινέλι – κι όλοι μαζί έξω ντέρτια και καημοί
από Δευτέρα πάλι
στη σκληρή τη βιοπάλη.
Νοσταλγία;
Εν πρώτοις, δεν είναι κακόν τι η νοσταλγία, παρ’ ό,τι κατασυκοφαντημένη από την κυρίαρχη ιδεολογία που θέλει τους ανθρώπους να μην θυμούνται,
να γίνονται δηλαδή όλο και πιο ρηχοί, συνεπώς χειρίσιμοι.
Όμως, επί του προκειμένου, δεν πρόκειται περί νοσταλγίας, ούτε περί κάποιου φολκλόρ που αποτυπώθηκε τότε στις κινηματογραφικές ταινίες και το βλέπουμε σήμερα στην τηλεόραση,
πρόκειται περί ανάμνησης.
Κι όπως όλες οι αναμνήσεις, έχει κι αυτή κάτι να πει – η συγκεκριμένη, για την εποχή που οι άνθρωποι είχαν αίσθημα κοινότητας! Είχαν δηλαδή το αίσθημα ότι κάπου ανήκουν – μάλιστα ότι συνανήκουν.
***
«Μην πας στα βαθιά, Νικολάκη» – όταν μια ολόκληρη ενότητα ανθρώπων πρόσεχε τον Νικολάκη, όταν ένα πιάτο φαγητό έφθανε με το κούριερ της φροντίδας στο σπίτι της γειτόνισσας που αρρώστησε, ή εκείνης που ο άντρας της έμεινε λίγες μέρες δίχως μεροκάματο.
Η κοινότητα.
Και ο πολιτισμός της κοινότητας.
Πολιτισμός λαϊκός.
Με μακραίωνη παράδοση.
Ξέρω. Καθόλου πολιτικώς ορθά όλα αυτά! Ιδιαιτέρως για τους ρηχόκαρδους της Αριστεράς (που προσκύνησε στ’ αλώνια και τρώει ψίχουλα απ’ τα σαλόνια).
Ας σκεφτούν όμως αυτοί οι «σύντροφοι» (αν σκέφτονται ακόμα): γιατί η λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού σάρωσε πρώτα απ’ όλα ό,τι προέρχεται από τον λαϊκό πολιτισμό κι από την κοινοτική παράδοση;
Ο καθένας μόνος του, που μάλιστα εν μέσω σόσιαλ μίντια νομίζει ότι τα ξέρει όλα, γίνεται μια μπουκίτσα – του παίρνουν τον μισθό, του στερούν την ασφάλιση, του διαλύουν το σύστημα υγείας, του υποβαθμίζουν την παιδεία, τον ταΐζουν πολιτιστικά σκουπίδια
κι αυτός νιώθει μια χαρά, διότι ξέρει πλέον ότι κρυφό σχολειό δεν υπήρξε και ότι ο Χορός του Ζαλόγγου δεν έγινε ποτέ.
Σπουδαία πρόοδος!
Μπήκε στα βαθιά ο Νικολάκης και δεν βγήκε.
***
Κοινότητες σήμερα;
Κοινότητες στις μαζικές κοινωνίες και στους μεγάλους πληθυσμούς;
Οι κοινότητες υπάρχουν παντού! Στις γειτονιές των μικρών και των μεγάλων πόλεων, γύρω απ’ τα σχολεία, εκεί που δουλεύουμε, στους συλλόγους, παντού όπου υπάρχει δημόσιος χώρος και δημόσιος βίος. Ο νεοφιλελευθερισμός θέλει τις κοινότητες εχθρικές μεταξύ τους, δικαιωματίστικες – ο καθένας για την πάρτη του. Ατομικισμοί υπό τη δορά συλλογικοτήτων. Κράτησε πολύ αυτή η κολόνια και βρώμισε.
Νομίζω (επιτρέψτε μου) ότι, στους σκληρούς καιρούς που έρχονται, οι ταυτότητες, δηλαδή τα πρόσωπα και η οργάνωσή τους γύρω απ’ το δίκιο τους αντλώντας απ’ τον πολιτισμό τους, θα είναι η πρώτη ύλη οποιασδήποτε πολιτικής θα μπορούσε να είναι φιλολαϊκή.
Το εύκολο σε αυτήν τη διαδικασία είναι ότι συντελείται από μόνη της – αν υπάρξουν οι καταλύτες. Το δύσκολο είναι να το καταλάβουμε…
ΣΤΑΘΗΣ Σ.
27•VII•2023
