Μέχρι πρόσφατα, όταν ετίθετο θέμα επιλογής, η Ινδία ήταν πάντα στο πλευρό των ΗΠΑ. Πρόσφατα, όμως, αγνοώντας την Ουάσιγκτον, η Ινδία υπέγραψε αρκετές συμφωνίες με το Ιράν, κατά τη διάρκεια της 16ης συνάντησης της επιτροπής οικονομικής συνεργασίας, στο Νέο Δελχί, στις αρχές Ιουλίου, μεταξύ των οποίων μία που αφορά αεροπορικές υπηρεσίες και ένα μνημόνιο συνεννόησης για νέα και ανανεώσιμη ενέργεια, με στόχο την αύξηση του εμπορίου από 15 σε 30 δισ. δολάρια. Η οικονομική συνεργασία στους τομείς του πετρελαίου, του αερίου, των πετροχημικών, των φαρμακευτικών και των υφαντουργικών προϊόντων αποτελεί το βασικό στοιχείο αυτών των συμφωνιών. Υπάρχουν, δε, σχεδιασμοί για ευρύτερη ναυτική συνεργασία, ενώ οι δύο πλευρές αποφάσισαν να διατηρούν «δομημένες και τακτικές διαβουλεύσεις» στο θέμα του Αφγανιστάν.
Διάσταση συμφερόντων
Η αμερικανική πολιτική στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν είναι το ζήτημα που προκαλεί ανησυχία στην κυρίαρχη ινδική πολιτική τάξη, η οποία διαπιστώνει μια θεμελιώδη διάσταση ανάμεσα στα αμερικανικά και τα ινδικά συμφέροντα. «Η κυβέρνηση Ομπάμα, συστηματικά, αγνοεί τα ινδικά συμφέροντα, διαμορφώνοντας τις προτεραιότητές της στο Αφγανιστάν-Πακιστάν. Ενώ αποθαρρύνουν την Ινδία να αναλάβει ευρύτερες ευθύνες στο Αφγανιστάν, μήπως θιγεί το Πακιστάν, οι ΗΠΑ δεν έχουν κατορθώσει να πείσουν το Πακιστάν να λάβει πιο σοβαρά υπ’ όψιν του τα ενδιαφέροντα της Ινδίας» (J.T.)
Η ινδική κυρίαρχη τάξη εκλαμβάνει ως απειλή για την «ασφάλεια» την προοπτική επανόδου των Ταλιμπάν, έστω υπό τη μορφή των «καλών Ταλιμπάν», η συνεργασία με τους οποίους θεωρείται, από ορισμένες πλευρές στις ΗΠΑ και στη Δύση γενικότερα, αναγκαία για την έξοδο από το αφγανικό τέλμα. Επίσης, θεωρεί ότι δεν γίνονται προσπάθειες για ένα πιο «μετριοπαθές» Πακιστάν. Για να διατηρήσει τα συμφέροντά της στο περιβάλλον αυτό, η Ινδία επιδιώκει πιο στενό συντονισμό με κράτη όπως η Ρωσία και το Ιράν. Έτσι, όταν επισκέφθηκε το Νέο Δελχί ο Ρώσος πρόεδρος Β. Πούτιν, νωρίτερα στο τρέχον έτος, η Ινδία επιδίωξε τη ρωσική υποστήριξη για την αντιμετώπιση του θεωρούμενου ως άξονα ΗΠΑ-Πακιστάν, στο Αφγανιστάν. Παράλληλα, ο αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφαλείας, Α. Πρασάντ, βρέθηκε στο Ιράν πριν από λίγες εβδομάδες, προσπαθώντας να επιτύχει ιρανική υποστήριξη στη σταθεροποίηση της ταχύτατα επιδεινούμενης κατάστασης στο Αφγανιστάν. Και παρ’ όλο που ο Ινδός πρωθυπουργός έχει δηλώσει κατηγορηματικά ότι ένα πυρηνικό Ιράν δεν είναι προς το συμφέρον της Ινδίας, η ινδική κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες τονίζει ότι τάσσεται υπέρ του διαλόγου και της διπλωματίας ως μέσων επίλυσης της κρίσης σχετικά με τα πυρηνικά του Ιράν.
Οι επιπτώσεις των κυρώσεων
Ένας βασικός λόγος, όπως υπογραμμίζεται, είναι ότι οι μονομερείς κυρώσεις στο Ιράν πλήττουν συμφέροντα ινδικών εταιριών, περιλαμβανομένων των κυρώσεων μεμονωμένων χωρών που περιορίζουν τις επενδύσεις από τρίτες χώρες στον ενεργειακό τομέα του Ιράν.
Στην ατζέντα των συνομιλιών Ινδίας-Ιράν ήταν, επίσης, το σχέδιο του αγωγού Ιράν-Πακιστάν-Ινδίας, καθώς η Ινδία επιδιώκει να αποκτήσει πρόσβαση στους ενεργειακούς πόρους του Ιράν. Το Πακιστάν έχει ήδη υπογράψει με το Ιράν τη σχετική συμφωνία, αλλά και η Κίνα αρχίζει να κάνει αισθητή την παρουσία της στο Ιράν. Είναι, πλέον, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν και πραγματοποιεί μεγάλες επενδύσεις, καταλαμβάνοντας ταχύτατα το κενό που αφήνουν οι δυτικές εταιρίες. Βεβαίως, όσον αφορά τον αγωγό, υπάρχουν προβλήματα, αφού η Ινδία έχει διαφορές σχετικά με την τιμολόγηση του αερίου. Αλλά, σύμφωνα με το ιρανικό πρακτορείο Fars (11/7), παρά το κόστος η Ινδία δεν θα εγκαταλείψει αυτό το σχέδιο.
Παρά τις αντιξοότητες, η νέα προσέγγιση Ινδίας-Ιράν αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, σε μια εποχή μάλιστα που επικρατεί ψυχρότητα στις αμερικανο-ινδικές σχέσεις. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι η Δύση δεν μπορεί, πλέον, να ακολουθεί χωρίς συνέπειες μονομερείς επιλογές, σε έναν κόσμο όπου αναδύονται καινούργιες δυνάμεις οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να επιδιώκουν τα δικά τους συμφέροντα.
