Οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, το έντονο φλερτ της Αθήνας και της Άγκυρας, οι μεταξύ τους παρασκηνιακές συνεννοήσεις αγγίζουν και το Κυπριακό. Τα όσα προέκυψαν από το δείπνο που παρέθεσε ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, στον πρόεδρο Χριστοδουλίδη και στον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, τα ξημερώματα της περασμένης Τετάρτης στη Νέα Υόρκη, ήταν αποτέλεσμα και των συνεννοήσεων Ελλάδος και Τουρκίας. Είναι προφανές πως τα «ήρεμα νερά» και ο «ούριος άνεμος» στα ευρωτουρκικά συμπαρασύρουν και το Κυπριακό, με ό,τι αυτό σημαίνει. Ιδιαίτερα όταν είναι γνωστό πως η Άγκυρα δεν κάνει βήμα πίσω στο θέμα της Κύπρου, αλλά θέλει να παρουσιάζεται ότι την ενδιαφέρει να προχωρήσουν οι συζητήσεις με την Αθήνα.
Είναι προφανές πως η Τουρκία χρησιμοποιεί ελληνοτουρκικά και Κυπριακό για να προχωρήσει στα ευρωτουρκικά. Αυτό είναι ξεκάθαρο. Στη Λευκωσία φαίνεται να το αντιλαμβάνονται, στην Αθήνα μάλλον κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν.
Πρέπει να σημειωθεί πως Γεραπετρίτης και Φιντάν, στη συνάντηση που είχαν τον περασμένο Απρίλιο στο Λονδίνο, φάνηκε πως συμφώνησαν σε μια τετραμερή διάσκεψη για το Κυπριακό ( Ελλάδα, Τουρκία, δύο κοινότητες), μορφή συνάντησης που επιβεβαιώνει τη διαχρονική τουρκική θέση για εξίσωση «δύο οντοτήτων» στο νησί. Επί τούτου και μετά την αντίδραση της Λευκωσίας, η Αθήνα προέβη σε «διορθωτική κίνηση» κρατώντας αποστάσεις από τα «συμφωνηθέντα» του Λονδίνου.
Είναι σαφές πως στη Νέα Υόρκη έγινε μια άτυπη, όπως χαρακτηρίσθηκε, συνάντηση στη σκιά των όσων διαδραματίζονται στην περιοχή: Δύο πόλεμοι, που διεξάγονται σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή και συνδέονται με την ανακατανομή ισχύος. Την ώρα κατά την οποία τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχουν ρόλο στις δύο αυτές συγκρούσεις, ο Αντόνιο Γκουτέρες έσπευσε να φρεσκάρει τις προσπάθειες ενός «παγωμένου» ζητήματος, όπως είναι το Κυπριακό.
Δεν κηρύχθηκε αδιέξοδο
Κανείς προφανώς δεν ανέμενε ότι στο δείπνο της Νέας Υόρκης θα έσπαζε το αδιέξοδο και θα ξεκινούσαν συνομιλίες. Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν πως Χριστοδουλίδης και Τατάρ δεν συμφώνησαν σχεδόν σε κανένα θέμα, το οποίο τέθηκε στη διάρκεια της συνάντησης. Δεν θα μπορούσαν άλλωστε να συμφωνήσουν από τη στιγμή κατά την οποία η κατοχική πλευρά επιμένει σε εκ προοιμίου αναγνώριση της αποσχιστικής οντότητας για να προσέλθει σε συνομιλίες. Δεν θα μπορούσαν να συμφωνήσουν από τη στιγμή που υπάρχουν χαώδεις διαφορές.
Με βάση και τις πληροφορίες, τα επόμενα βήματα, άτυπα όπως έχουν χαρακτηρισθεί, θα γίνονται σε δυο επίπεδα.
Πρώτον, Χριστοδουλίδης και Τατάρ θα συζητήσουν την προοπτική διάνοιξης νέων οδοφραγμάτων. Πρόκειται για ένα «εργαλείο» συντήρησης κινητικότητας, που διατηρεί κανάλια επικοινωνίας. Η τουρκική πλευρά επιμένει στη διάνοιξη οδοφράγματος στη Μια Μηλιά για οικονομικούς κυρίως λόγους, και η ελληνική συνδέει τούτο με δύο άλλα, αυτό στα Κόκκινα και στο Πυρόι, που θα εξυπηρετήσουν τη διακίνηση προσώπων.
Είναι, όμως, η διάνοιξη νέων οδοφραγμάτων διέξοδος; Δεν εδραιώνει την κατοχική γραμμή; Μπορεί να συζητείται τούτο όταν η άλλη πλευρά επιμένει στα δυο κράτη;
Είναι, πάντως, αμφίβολο κατά πόσο θα υπάρξει συμφωνία στο θέμα αυτό καθώς οι Τούρκοι δεν συζητούν παρά μόνο αυτό που αξιώνουν. Δηλαδή, το οδόφραγμα της Μιας Μηλιάς. Η συζήτηση αυτή θα έχει σημασία εάν και εφόσον θα χρησιμοποιηθεί ως γέφυρα για να ξεκινήσει μια επί της ουσίας διαδικασία.
Δεύτερο, δρομολογείται εμπλοκή των λεγόμενων εγγυητριών δυνάμεων, Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας, με στόχο μια διευρυμένη συνάντηση, στο πλαίσιο Πενταμερούς Διάσκεψης, όπως έγινε και στο παρελθόν. Με αυτά τα δεδομένα, φαίνεται ότι μια άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη αναμένεται να συγκληθεί ενδεχομένως εντός Νοεμβρίου ή Δεκεμβρίου.
Σημειώνεται ότι την ίδια περίοδο θα πραγματοποιηθούν και οι επαφές σε ελληνοτουρκικό επίπεδο. Στις 8 Νοεμβρίου θα συναντηθούν στην Αθήνα οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδος και Τουρκίας για να προετοιμάσουν, μεταξύ άλλων και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στην Άγκυρα, υπό Μητσοτάκη και Ερντογάν, που χρονικά τοποθετείται αρχές του 2025.
Είναι σαφές πως οι εκατέρωθεν θέσεις δεν διαφοροποιούνται. Και η Πενταμερής να συγκληθεί αυτό δεν σημαίνει πως η κατοχική πλευρά θα αλλάξει στάση και επιδιώξεις. Άλλωστε, δεν έχει λόγο να διαφοροποιηθεί από τη στιγμή κατά την οποία ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, στην ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά το δείπνο κάνει λόγο για «γεφύρωση των διαφορών».
«Ο γενικός γραμματέας ενθάρρυνε τους ηγέτες να εξετάσουν πώς να γεφυρώσουν το χάσμα στις θέσεις τους και να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη ώστε να επιτρέψουν μια κινητικότητα που θα οδηγήσει σε μια διευθέτηση», αναφέρει το ανακοινωθέν. Πώς μπορεί να γεφυρωθούν οι διαφορές όταν η μια πλευρά, η ελληνική, επιμένει στις αποφάσεις του ΟΗΕ και η άλλη, η τουρκική, ζητά λύση δυο κρατών; Για να γεφυρωθούν οι διαφορές, όπως υποδεικνύεται στην ανακοίνωση, τούτο σημαίνει ότι θα πρέπει να εγκαταλειφθούν οι αποφάσεις και τα ψηφίσματα του Διεθνούς Οργανισμού, στα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, δεν έγινε καμία αναφορά. Καμία αναφορά δεν έγινε ούτε σε πιο πλαίσιο θα υπάρξει συζήτηση. Περαιτέρω, ο «ισορροπιστής» Γκουτέρες απέφυγε να αναφερθεί στη μορφή της διευρυμένης άτυπης συνάντησης. Περιορίσθηκε να αναφέρει πως θα είναι «σε ευρύτερη μορφή». Και τούτο επειδή οι Τούρκοι θέλουν τετραμερή.
Περαιτέρω, στη διάρκεια του δείπνου, κι αυτό συνδέεται με τις «ασάφειες» που επιστρατεύουν τα Ηνωμένα Έθνη, ο Γκουτέρες ανέφερε πως χρειάζεται να γίνει μια ανοιχτή συζήτηση με ιδέες «out of the box». Εκτός κουτιού, όμως, σημαίνει αυτό που θέτουν οι Τούρκοι, την αναγνώριση του ψευδοκράτους. Ή υπάρχει άλλη ερμηνεία.
Η κινητικότητα προφανώς και είναι προτιμότερη της ακινησίας. Το ζητούμενο είναι που θα οδηγήσει αυτή η νέα προσπάθεια. Για να υπάρξει αποτέλεσμα, θα πρέπει να αλλάξει στάση και επιδιώξεις η Άγκυρα. Είναι τούτο ορατό; Δεν διαφαίνεται κάτι τέτοιο.
Διαδηλώνουν οι σφετεριστές στα κατεχόμενα
Την κατοχική πλευρά ενοχλούν σφοδρά οι κινήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας για τις συλλήψεις σφετεριστών ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα. Οι συλλήψεις και διώξεις σφετεριστών έχουν προκαλέσει αναταράξεις στην κατεχόμενη περιοχή του νησιού επειδή επηρεάζεται και η οικονομία του ψευδοκράτους. Ενοχλούνται επειδή αυτή η μεγάλη εκστρατεία χαλάει το πάρτι όσων κατασκευάζουν σπίτια, πολυκατοικίες, είναι μεσίτες και αγοραστές. Όλοι αυτοί είναι στο στόχαστρο της Κυπριακής Δημοκρατίας γιατί εκμεταλλεύονται ελληνοκυπριακές περιουσίες.
Το θέμα αυτό έθεσε στο δείπνο της Νέας Υόρκης ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, ο οποίος ζήτησε από τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη να παρέμβει και να σταματήσουν οι διώξεις. Ο πρόεδρος της Κύπρου του υπέδειξε ότι η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και πως ο μόνος δρόμος για να σταματήσουνε είναι να μην συνεχισθεί ο σφετερισμός. Κι αυτό μπορεί να γίνει με την επίτευξη συμφωνίας στο Κυπριακό.
Πάντως, προ ημερών, πραγματοποιήθηκε μεγάλη πορεία στα κατεχόμενα για να διαμαρτυρηθούν για τις συλλήψεις και τις διώξεις σφετεριστών. Επέδωσαν, μάλιστα και υπόμνημα διαμαρτυρίας στα Ηνωμένα Έθνη. Αυτό και εάν είναι θράσος!
