του Ρούντι Ρινάλντι
1. Ποιοι όροι οδήγησαν στο νέο τοπίο
Διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο με το αποτέλεσμα των εκλογών της 21ης Μαΐου, που θα επιβεβαιωθεί και στις εκλογές της 25ης Ιουνίου. Το τοπίο αυτό επωάστηκε εδώ και καιρό. Ποιοι όροι οδήγησαν σ’ αυτό; Πρώτον, η ήττα του αντιμνημονιακού αγώνα και το κλείσιμο ενός ολόκληρου κύκλου αντιστάσεων, αγώνων, αλλαγών, ανακατατάξεων μέσα στην ελληνική κοινωνία από το 2010 μέχρι σήμερα. Ο αντιμνημονιακός κύκλος άρχισε να κλείνει από το καλοκαίρι του 2015, ακόμα περισσότερο το 2019, και βεβαίως τώρα κλείνει αποφασιστικά και με μεγάλες συνέπειες.
Δεύτερος όρος είναι ο χειραγωγητικός έλεγχος που προωθήθηκε, είτε με την παντοδυναμία και τον ρόλο και την εξαγορά των ΜΜΕ, είτε με τους ειδικούς όρους της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στη διάρκεια της πανδημίας. Ρόλο έπαιξαν και οι μεγάλες χρηματικές ροές προς ολιγαρχικούς κύκλους και τις ελίτ, όπως και η ευρεία επιδοματοποίηση των χαμηλών στρωμάτων μέσα σε κλίμα ήττας και έντονης χειραγώγησης. Επηρέασε πολύ και η νέα κατάσταση με τον πόλεμο και τα νέα γεωπολιτικά τοπία: πολύς κόσμος σκέφτεται πώς να μην μπλέξουμε σε κάτι που θα είναι πολύ χειρότερο.
Επίσης, «μέτρησε» η κούραση από έναν ανέξοδο, επιφανειακό αντιμητσοτακισμό, και βεβαίως παίχτηκαν αρκετά πράγματα σε πολιτικό επίπεδο τους τελευταίους 2-3 μήνες. Μετά τα Τέμπη, παρενέβη η πολιτική. Εμφανίστηκε ένας διαχειριστής που μιλούσε για σταθερότητα και σχετική ασφάλεια. Βεβαίως του δόθηκε μεγάλη χείρα βοήθειας για να πάρει ανάσες, ενώ θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια άλλη κατάσταση. Γεγονός είναι ότι παίχτηκε σε πολιτικό επίπεδο τους τελευταίους 2 μήνες ένα παιχνίδι που το κέρδισε ολοκληρωτικά ο Μητσοτάκης, χάρη και στα τραγικά λάθη και τον τρόπο με τον οποίο πολιτεύτηκε όλη η αντιπολίτευση. Και έτσι το αποτέλεσμα, 41% Μητσοτάκης-Ν.Δ. και 20% ΣΥΡΙΖΑ, εξηγείται από αυτή την επώαση, αλλά και από το ιδιαίτερο πολιτικό παιχνίδι των τελευταίων 2-3 μηνών.
2. Οι πυλώνες του «κόμβου» και η χρεοκοπία του αριστερού λόγου
Έχουμε ένα ειδικό καθεστώς από το 2010 στην Ελλάδα με τα μνημόνια, στο οποίο επικάθεται μια επιθετική ανασυγκρότηση του αστισμού. Αυτά τα δύο στοιχεία δημιουργούν μία άλλη κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα σε ολόκληρη τη χώρα, και μάλιστα με έναν αρκετά γρήγορο ρυθμό, που μπορεί να μην τον είχαμε συνειδητοποιήσει. Το μνημονιακό πλαίσιο και οι δεσμεύσεις του, όπως και αυτή η επιθετική οικονομική και κοινωνική πολιτική, συσπειρώνουν τις εγχώριες ελίτ και τα ανώτερα μεσοαστικά στρώματα. Ταυτόχρονα έχουν μια ιδεολογική επίδραση στα λαϊκά στρώματα, είτε με την επιδοματική πολιτική είτε με την απουσία κάθε αντιπολίτευσης σε αυτό το γενικό πλαίσιο.
Η Ελλάδα, μας το έχει πει πολλές φορές ο κ. Τσούνης, θα είναι κόμβος ενεργειακός, εμπορικός, logistics, υπηρεσιών, και ΝΑΤΟϊκός κόμβος. Αυτός είναι ο ρόλος της. Και θα έχει 2 βασικούς πυλώνες. Ο πρώτος θα είναι σκληρά γεωπολιτικός: ευρωατλαντισμός, βάσεις, εμπλοκή της χώρας μας στον πόλεμο, εχθρός η Ρωσία, διάλογος με την Τουρκία, αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Μετά τον Πάιατ, ο Τσούνης αναλαμβάνει ενεργή δραστηριότητα για να συντονίσει καλύτερα τις επιθετικές ενέργειες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στην περιοχή. Αυτός είναι ο πρώτος πυλώνας, που δεν τίθεται καν σε συζήτηση.
Ο δεύτερος πυλώνας είναι οικονομικός: το περίφημο Ταμείο Ανάκαμψης και οι όροι που θέτει η Κομισιόν για την «πράσινη μετάβαση» και την «ψηφιακή Ελλάδα». Αυτά προχωρούν γρήγορα, δραστικά. Έπειτα, υπάρχει μια κοινωνική πλευρά… Και βεβαίως έχουμε την πολιτική των ταυτοτήτων, που είναι η πιο μεγάλη και «θετική» πολιτική του αστισμού σήμερα. Διαλύονται οι μεγάλες ταυτότητες: η εθνική, η ταξική, ακόμη και η γυναικεία. Υπάρχουν μόνο μικρές ταυτότητες και αυτοπροσδιορισμοί…
Δεν υπήρξε αντιπολίτευση σε αυτό το πλαίσιο. Είχαμε μια οργανική συμπολίτευση. Το μεν ΠΑΣΟΚ ψήφισε το 70% των προαπαιτούμενων, ο δε ΣΥΡΙΖΑ το 50%. Το εκλογικό αποτέλεσμα σχετίζεται με όλα αυτά. Είναι τελείως ασθενής η ερμηνεία ότι φταίει ο λαός που ψήφισε Μητσοτάκη, και συνάγει από αυτό ότι δεν έχουμε μια πολιτική συντηρητικοποίηση, αλλά βαθιά κοινωνική συντηρητικοποίηση. Ο χώρος της αριστεράς από το ΣΥΡΙΖΑ και πέρα κάνει λόγο για ορμπανοποίηση και ερντογανοποίηση της χώρας προκειμένου να καλυφθεί η χρεοκοπία όποιας γραμμής είχε προταθεί μέχρι τώρα…
Όλη η αριστερά, από ΣΥΡΙΖΑ και πέρα, έλεγε και λέει στον κόσμο: «Μην ανησυχείς, όλα πάνω-κάτω είναι ευοίωνα». Όταν θα έρθει η πρώτη φορά αριστερά, όλα θα πάνε καλά. Όταν θα κάνουμε διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους, όλα θα πάνε καλά. Μετά θα πούμε βγήκαμε από τα μνημόνια, ενώ δεν έχουμε βγει. Όταν κάνουμε τη συμφωνία των Πρεσπών θα πούμε ότι είναι πρότυπο. Όταν χάσουμε το 2019, θα πούμε ότι τώρα έχουμε μια κυβέρνηση ακροδεξιά, περίπου φασιστική – αδυνατώντας να εξηγήσουμε με ποιον τρόπο συμπεριφέρεται το ακραίο κέντρο μέσα στο γενικό πλαίσιο που περιγράφηκε πριν. Τέλος, υιοθετούμε έναν φθηνό αντιμητσοτακισμό, μετά υποσχόμαστε ξανά ότι θα είμαστε πάλι κυβέρνηση και θα έχουμε δικαιοσύνη παντού. Ευκολάκια, αρκεί να μας ψηφίσετε.
Και από την υπόλοιπη αριστερά υπήρχαν ευκολάκια: Μπορούμε εύκολα να βγούμε από το ευρώ, πρώτη φορά ρήξη, όλα θα πάνε αλλιώς, ανυπακοή, Δήμητρα κ.ο.κ., αγάπη και καρδούλες από άλλους σχηματισμούς. Τώρα φτάνουμε σε άλλο ένα ευοίωνο: Βάλτε μας στη βουλή, να μειώσουμε τη δύναμη του Μητσοτάκη. Λες κι όλο το πλαίσιο που δημιουργείται είναι θέμα δοσολογίας! Αυτά μοιάζουν με ασπιρίνες για να καταπολεμηθεί μια μεγάλη νεοπλασία που αναπτύσσεται στη χώρα και στην κοινωνία. Δεν λογαριάζουν καθόλου το ειδικό καθεστώς, δεν βλέπουν την αστική ανασυγκρότηση που προωθούν η ευρωκρατία και ο ευρωατλαντισμός. Δεν βλέπουν τον τουρκικό ιμπεριαλισμό, ούτε αμφισβητούν το σαθρό οικονομικό οικοδόμημα.
Η σημασία της αντίστασης και της συνείδησης σήμερα είναι μεγάλο και καθοριστικό ζήτημα. Είναι κεντρικό θέμα το πώς η χύμα αντίσταση και ό,τι καλύτερο υπάρχει στην κοινωνία, αντί να απωθείται και να περιθωριοποιείται, να συγκροτηθεί
3. Το κόμμα της παγκοσμιοποίησης και η πολιτική συντηρητικοποίηση
Απέναντί μας έχουμε το ενιαίο κόμμα της παγκοσμιοποίησης. Δεν έχουμε απλά μια κακιά Δεξιά, και υγιείς αριστερές που θα την αντιπαλέψουν με σθένος. Είναι ψεύτικο αυτό το σχήμα. Το ενιαίο κόμμα της παγκοσμιοποίησης προωθεί οικονομικά – πολιτικά – ιδεολογικά – πολιτιστικά σχήματα επιθετικότατα. Το συναποτελούν και το υπηρετούν κόμματα, ΜΚΟ, επιχειρήσεις, πρεσβείες, υπερεθνικοί μηχανισμοί όπως η Ε.Ε, το ΔΝΤ, το ΝΑΤΟ. Τι λένε όλοι αυτοί; Ότι η Ελλάδα πάσχει από μια κρατικοδίαιτη οικονομία, ότι επιβάλλεται η κατάργηση του δημόσιου χώρου, η καταστολή, η χειραγώγηση, η ενσωμάτωση και ο άκρατος ατομικισμός, η αποδοχή της επικυριαρχίας και της υποτέλειας, η προσαρμογή ως μοναδική δυνατότητα. Όποιος μπορεί να σωθεί, ας σωθεί. Έτσι έχουμε και την εμπέδωση μιας ιδεολογίας που υπηρετεί αυτήν την παγκοσμιοποίηση. Εντός της υπάρχει μια συστημική κανονικότητα…
Ο Μητσοτάκης και η Ν.Δ. είναι κομμάτι αυτού του ακραίου κέντρου και του ενιαίου κόμματος της παγκοσμιοποίησης. Άρα, όταν μιλάμε για πολιτική συντηρητικοποίηση, δεν είναι απλά ότι ο κόσμος πάει προς τη Ν.Δ. και προς άλλα δεξιά ή ακροδεξιά κόμματα (είναι κι αυτό μια έκφρασή της). Υπάρχει και μια άλλη πολιτική συντηρητικοποίηση. Για παράδειγμα, να μην ενοχλείσαι από συμπόρευση με την πρεσβεία, με τις επιχειρήσεις, με τους χορηγούς. Να διαχωρίζεσαι από τις μεγάλες ταυτότητες (που αλέθονται). Να μην είσαι κριτικός προς την παγκοσμιοποίηση. Και να νομίζεις ότι όλα αυτά είναι η προοδευτική πλευρά! Ενώ είναι ακριβώς το ίδιο κομμάτι της πολιτικής συντηρητικοποίησης, διότι στην ουσία τα πολιτικά αντανακλαστικά και η πολιτική οργάνωση που θα χρειαζόταν ένα λαϊκό κίνημα, οι πολιτικές αιχμές, έχουν αλλοιωθεί τελείως.
4. Το εθνικό και το κοινωνικό ζήτημα είναι αξεδιάλυτα δεμένα
Υπάρχει μια συστηματική απόκρυψη του υπαρξιακού προβλήματος που έχει η χώρα μας σε ένα έντονα ταραγμένο περιβάλλον. Αναφερθήκαμε στην Πύλο. Την ίδια στιγμή στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης ο δήμαρχος υποδέχτηκε ένα κρουαζιερόπλοιο με χορούς και μοιράζοντας κουλούρια: αυτή είναι η νέα μεγάλη βιομηχανία. Χθες πουλήθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ το λιμάνι του Ηρακλείου στην ιταλική Γκριμάλντι για 80 εκατομμύρια. Άλλη πλευρά: το μεγάλο δημογραφικό πρόβλημα, και η μετανάστευση ενός πολύ ιδιαίτερου κομματιού (400.000 νέοι). Η διάλυση των υποδομών, η ζωνοποίηση περιοχών, συν τα θέματα Θράκη – νησιά – διάλογος – μεταφορά όπλων στην Ουκρανία – αμερικανικές βάσεις.
Μια κουβέντα για τη Θράκη: όσα λέει ο πρέσβης Γιώργος Αϋφαντής είναι απολύτως σωστά, έτσι έγιναν τα πράγματα με την Σαμπιχά Σουλεϊμάν. Εκείνες τις μέρες είχε γίνει όμως και άλλη μία παρέμβαση, που αποσιωπάται: από την ισραηλινή πλευρά ενάντια στην υποψηφιότητα Καρυπίδη στη Δυτική Μακεδονία. Τώρα εξελίσσεται μια επιθετική κίνηση της Ν.Δ., που έθεσε αυτό το θέμα για μικροκομματικούς λόγους: να φύγει αυτό το ροζ με μια συναλλαγή με το ίδιο το τουρκικό προξενείο. Όμως όσοι ασχολούνται με τη Θράκη δουλεύουν με τρόπο ώστε να τεθεί και αυτή στο τραπέζι του «διαλόγου» που θα ανοίξει μετά τις εκλογές, και είναι ανακοινωμένος εδώ και καιρό. Αλλά κανείς δεν μιλά γι’ αυτό. Από αυτήν την άποψη, η Ν.Δ. έχει τρομερές ευθύνες. Ο ΣΥΡΙΖΑ ίσως δεν καταλαβαίνει τίποτα, αν και ο Φίλης το έχει τραβήξει μέχρι αηδίας: δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς γίνεται, ή λειτουργεί σαν λαγός;
Το εθνικό και το κοινωνικό είναι άρρηκτα δεμένα, και έχουμε κάνει λόγο για τη σημασία να υποστηριχθεί μαζικά ένα σχέδιο εθνικής κυριαρχίας της χώρας. Να περιγραφούν τα στρατηγικά και κομβικά του σημεία, να κατακτηθούν μέσα από μια πορεία, να εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις. Και βεβαίως χρειαζόμαστε ένα κίνημα πολιτικό, και κοινωνικό και εθνικό μαζί, να συνδέει αυτά τα δύο. Και ένα πολιτικό κίνημα που να επενδύει σε μια νέα πολιτεία, κόντρα στο σημερινό πολιτικό σύστημα. Όχι να το αναπαράγουμε ή να θέλουμε γενικά μια συμμετοχή σε αυτό, έστω και σαν δύναμη καταγγελίας…
5. Συμπεράσματα
α) Το υπαρξιακό ζήτημα της χώρας να τεθεί με έμφαση την επόμενη περίοδο, που θα είναι περίοδος θυελλών και αναταραχών στην περιοχή μας.
β) Τα στοιχεία της διάλυσης – αποδόμησης – σύγχυσης – αποπροσανατολισμού είναι δυστυχώς ισχυρότερα από τα στοιχεία της συγκρότησης, και αυτό πρέπει να το έχουμε υπόψη.
γ) Δεν έχουν ακόμα βγει ουσιαστικά συμπεράσματα για το τι έγινε τα 13 χρόνια που πέρασαν, τι δοκιμάστηκε και απέτυχε.
δ) Υπάρχει ένα άκρατος υποκειμενισμός, στα όρια της νοσηρότητας, ακόμα και σε όσους υποτίθεται ότι αντιπαλεύουν αυτό το σύστημα. Η μερικότητα η απολυτότητα, ο μικρόκοσμος, τα αρχηγικά κόμματα, τα προσωποκεντρικά σχήματα, έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Πρέπει να προχωρήσουμε τελείως διαφορετικά.
ε) Σε επίπεδο συνείδησης και συγκρότησης πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από αυτά που εγκρίνει αυτό το πολιτικό σύστημα, όλοι οι μηχανισμοί χειραγώγησης και το ενιαίο κόμμα της παγκοσμιοποίησης.
στ) Η σημασία της αντίστασης και της συνείδησης σήμερα είναι μεγάλο και καθοριστικό ζήτημα. Είναι κεντρικό θέμα το πώς η χύμα αντίσταση και ό,τι καλύτερο υπάρχει στην κοινωνία, αντί να απωθείται και να περιθωριοποιείται, να συγκροτηθεί.
Αναζητούνται λοιπόν οι άνθρωποι, οι δυνάμεις, οι αντιστάσεις που θα ανταποκριθούν σε αυτές τις ανάγκες. Που θα δουν βαθύτερα το πρόβλημα, που θα σκάψουν με τα χέρια τους νέους δρόμους και τρόπους, απορρίπτοντας τα ευκολάκια και τους πιθηκισμούς. Ας προχωρήσουμε σε αυτόν τον δρόμο μαζί.
* Αποσπάσματα από την ομιλία στην εκδήλωση που διοργάνωσε ο Δρόμος της Αριστεράς με θέμα Εκλογές 2023: Το νέο πολιτικό τοπίο και οι βαθύτερες ανάγκες
