Του Κώστα Ανδριανόπουλου.
Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις μοιάζουν μπερδεμένες. Το κοινό πλαίσιο που θα περιλάβει τις ξεχωριστές επιδιώξεις κυβερνήσεων, κέντρων ισχύος, φορέων συμφερόντων είναι υπό διαμόρφωση. Οι αντιθέσεις, ανακολουθίες, τα μπρος πίσω, είναι διαρκή, δίνοντας την εικόνα σύγχυσης, καθήλωσης. Αυτή είναι η μία πλευρά. Η άλλη είναι ότι μέσα απ’ όλα αυτά, οι σχεδιασμοί προχωρούν.
Το σχέδιο για εκχώρηση της δημοσιονομικής πολιτικής των κρατών στην Ε.Ε. είναι επί θύραις. Δεν είναι δευτερεύον, δεν πρόκειται για ένταση της δημοσιονομικής πειθαρχίας ή για έλεγχο μέσα από αυταρχισμό. Μετά την απώλεια κυριαρχίας γύρω από τις τέσσερις «ελευθερίες» που υιοθετήθηκαν (ελευθερία διακίνησης κεφαλαίων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών και εργατικού δυναμικού), μετά την ΟΝΕ που σήμανε την απώλεια της νομισματικής και συναλλαγματικής πολιτικής, σήμερα με την απώλεια της δημοσιονομικής κυριαρχίας αφαιρείται το τελευταίο εργαλείο της οικονομικής πολιτικής του εθνικού κράτους. Μετά από αυτό εκμηδενίζεται ο οικονομικός ρόλος, το κράτος μετατρέπεται σε διεκπεραιωτή, η χώρα σε επαρχία του υπερκράτους χωρίς αυτοτέλεια, κυριαρχία, χωρίς δυνατότητα αυτοπροσδιορισμού. Οι συνέπειες θα είναι τεράστιες για τη συγκρότηση της πολιτείας, τη φύση και τα όρια της πολιτικής εξουσίας, το πολιτικό σύστημα, τη διεξαγωγή των πολιτικών αγώνων. Στην περίοδο που ανοίγει, όλα αυτά θα τεθούν με σφοδρότητα, θα διαμορφώσουν την επικαιρότητα, θα διαπεράσουν την κοινωνία.
Παράλληλα, το ευρωπαϊκό υπερκράτος συγκροτείται. Στον απόηχο της ευρωπαϊκής ιδεολογίας που έχει απολέσει οριστικά την ορμή της, τον οπτιμιστικό ορίζοντά της και έχει βαλτώσει στον έσχατο κυνισμό. Παλιότερα προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι πρόκειται για αναγκαία εκχώρηση αρμοδιοτήτων ώστε να αντιμετωπιστούν τα οικουμενικά, πλανητικά προβλήματα τα οποία είναι προσπελάσιμα μόνο σε υπερεθνική βάση. Σήμερα, άπαντες οφείλουν να προσαρμοστούν αδιαμαρτύρητα, χωρίς ιδεολογικά περιτυλίγματα. Η κρίση δεν επιτρέπει πολυτέλειες.
Στον αντίποδα όλων αυτών, η πραγματικότητα μας υπενθυμίζει διαρκώς ότι η ΟΝΕ προϋποθέτει τον ελλειμματικό Νότο και τον πλεονασματικό Βορρά. Η ΟΝΕ έχει να κάνει με εσωτερικές σχέσεις ανταγωνισμού. Εδώ δεν υπάρχει και δεν προβλέπεται μηχανισμός εξισορρόπησης. Η ΟΝΕ βαθαίνει την κρίση. Το ευρωπαϊκό υπερκράτος χτίζεται για να ενισχύσει τη θεμελίωση της αντίθεσης, για να την υπερασπίσει και όχι για να την εκτονώσει, για να την εξαλείψει. Το ευρωπαϊκό σχέδιο, καθότι μετανεωτερικό, όπως το διαφημίζουν, δεν είναι δεδομένο εξαρχής. Οι ειδικότερες εκφάνσεις, οι εκδοχές, ακόμα και μεγάλες διακλαδώσεις διαμορφώνονται στην πορεία του. Στη μεσοπρόθεσμη περίοδο, διαφαίνεται ότι οι σχεδιασμοί έχουν μετατοπιστεί προς άγριες, εκθεμελιωτικές σκέψεις. Στόχος είναι η τριτοκοσμοποίηση της Ευρώπης (στόχος πολύ πιο άγριος π.χ. από το θατσερισμό και τα λοιπά νεοφιλελεύθερα σχέδια για μεταφορά του κοινωνικού πλούτου από τους φτωχούς στους πλούσιους), η διαμόρφωση μιας πραγματικότητας που θα κατατείνει πολύπλευρα προς αυτή την κατεύθυνση.
Είναι κρίσιμο για το σύστημα να εξασφαλιστεί η μετάβαση στη νέα φάση με οργανωμένο τρόπο. Εδώ οι πολιτικοί χειρισμοί, η εκτόνωση των αντιθέσεων, η χειραγώγηση των λαϊκών αντιδράσεων με κάθε τρόπο, κυρίως με αντιπερισπασμούς, εξαπάτηση, είναι αναγκαίοι. Είναι χαρακτηριστική η θέση του γνωστού Γάλλου ευρωπαϊστή Ατταλί, όταν πριν καιρό αναγνώριζε ότι οι ιθύνοντες είναι σε επίγνωση πως ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης των 750 δισ. θα αποτύχει. Και ότι η μεθοδευμένη αποτυχία είναι απαραίτητη ώστε να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για την οικοδόμηση των νέων ευρωπαϊκών θεσμών. Διαμέσου των κρίσεων χτίζεται το ευρωπαϊκό υπερκράτος.
Στην Ελλάδα, στο κίνημα, τα πράγματα είναι δυσοίωνα. Το ζήτημα της διατήρησης της δημοσιονομικής κυριαρχίας δεν αξιολογείται. Όπως και δεν αξιολογείται μία πολιτική στρατηγική πολλαπλών ρήξεων γύρω από τέτοιου είδους κομβικά ζητήματα, ως δρόμος του κινήματος για την κοινωνική απελευθέρωση. Μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες μετατοπίσεις, οι λαϊκές δυνάμεις θα βρίσκονται σε αδυναμία.
Παράλληλα, το ευρωπαϊκό υπερκράτος συγκροτείται. Στον απόηχο της ευρωπαϊκής ιδεολογίας που έχει απολέσει οριστικά την ορμή της, τον οπτιμιστικό ορίζοντά της και έχει βαλτώσει στον έσχατο κυνισμό. Παλιότερα προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι πρόκειται για αναγκαία εκχώρηση αρμοδιοτήτων ώστε να αντιμετωπιστούν τα οικουμενικά, πλανητικά προβλήματα τα οποία είναι προσπελάσιμα μόνο σε υπερεθνική βάση. Σήμερα, άπαντες οφείλουν να προσαρμοστούν αδιαμαρτύρητα, χωρίς ιδεολογικά περιτυλίγματα. Η κρίση δεν επιτρέπει πολυτέλειες.
Στον αντίποδα όλων αυτών, η πραγματικότητα μας υπενθυμίζει διαρκώς ότι η ΟΝΕ προϋποθέτει τον ελλειμματικό Νότο και τον πλεονασματικό Βορρά. Η ΟΝΕ έχει να κάνει με εσωτερικές σχέσεις ανταγωνισμού. Εδώ δεν υπάρχει και δεν προβλέπεται μηχανισμός εξισορρόπησης. Η ΟΝΕ βαθαίνει την κρίση. Το ευρωπαϊκό υπερκράτος χτίζεται για να ενισχύσει τη θεμελίωση της αντίθεσης, για να την υπερασπίσει και όχι για να την εκτονώσει, για να την εξαλείψει. Το ευρωπαϊκό σχέδιο, καθότι μετανεωτερικό, όπως το διαφημίζουν, δεν είναι δεδομένο εξαρχής. Οι ειδικότερες εκφάνσεις, οι εκδοχές, ακόμα και μεγάλες διακλαδώσεις διαμορφώνονται στην πορεία του. Στη μεσοπρόθεσμη περίοδο, διαφαίνεται ότι οι σχεδιασμοί έχουν μετατοπιστεί προς άγριες, εκθεμελιωτικές σκέψεις. Στόχος είναι η τριτοκοσμοποίηση της Ευρώπης (στόχος πολύ πιο άγριος π.χ. από το θατσερισμό και τα λοιπά νεοφιλελεύθερα σχέδια για μεταφορά του κοινωνικού πλούτου από τους φτωχούς στους πλούσιους), η διαμόρφωση μιας πραγματικότητας που θα κατατείνει πολύπλευρα προς αυτή την κατεύθυνση.
Είναι κρίσιμο για το σύστημα να εξασφαλιστεί η μετάβαση στη νέα φάση με οργανωμένο τρόπο. Εδώ οι πολιτικοί χειρισμοί, η εκτόνωση των αντιθέσεων, η χειραγώγηση των λαϊκών αντιδράσεων με κάθε τρόπο, κυρίως με αντιπερισπασμούς, εξαπάτηση, είναι αναγκαίοι. Είναι χαρακτηριστική η θέση του γνωστού Γάλλου ευρωπαϊστή Ατταλί, όταν πριν καιρό αναγνώριζε ότι οι ιθύνοντες είναι σε επίγνωση πως ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης των 750 δισ. θα αποτύχει. Και ότι η μεθοδευμένη αποτυχία είναι απαραίτητη ώστε να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για την οικοδόμηση των νέων ευρωπαϊκών θεσμών. Διαμέσου των κρίσεων χτίζεται το ευρωπαϊκό υπερκράτος.
Στην Ελλάδα, στο κίνημα, τα πράγματα είναι δυσοίωνα. Το ζήτημα της διατήρησης της δημοσιονομικής κυριαρχίας δεν αξιολογείται. Όπως και δεν αξιολογείται μία πολιτική στρατηγική πολλαπλών ρήξεων γύρω από τέτοιου είδους κομβικά ζητήματα, ως δρόμος του κινήματος για την κοινωνική απελευθέρωση. Μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες μετατοπίσεις, οι λαϊκές δυνάμεις θα βρίσκονται σε αδυναμία.
Σχόλια
