διεθνή

Οι λαοί μπορούν να διεκδικήσουν και να πετύχουν μια άλλη προοπτική

Του Σαμίρ Αμίν

Η τελευταία έκθεση της CIA, σχετικά με την «κατάσταση της ανθρωπότητας το 2025», δεν περιέχει ιδιαίτερα νέα πράγματα για όποιον παρακολουθεί προσεκτικά την πολιτική και οικονομική επικαιρότητα. Παρ’ όλα αυτά, μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε καλύτερα τον τρόπο και τα όρια σκέψης της αμερικανικής ιθύνουσας τάξης. Αφού τη μελέτησα προσεκτικά, θα μπορούσα να συνοψίσω ως εξής τα συμπεράσματά μου:

1. Είναι πολύ ανεπαρκής η διορατικότητα των ιθυνόντων της Ουάσινγκτoν.

2. Αυτή η ιθύνουσα τάξη δεν μπορεί να αντιληφθεί το ρόλο των «λαών» στο ιστορικό γίγνεσθαι.

3. Κανένας από τους «ειδικούς», των οποίων ζητείται η γνώμη, δεν θεωρεί πιθανό -και, πολύ περισσότερο, «αποδεκτό»- έναν τρόπο διαχείρισης διαφορετικό από εκείνον που η παραδοσιακή οικονομία αναγνωρίζει ως «επιστημονικό» (τη «φιλελεύθερη» και «παγκοσμιοποιημένη» καπιταλιστική οικονομία) και δεν βλέπει καμία εναλλακτική και πειστική απάντηση στο «φιλελεύθερο καπιταλισμό».

4. Η εντύπωση που δημιουργείται, ύστερα από μια τέτοια ανάγνωση, είναι ότι σε τελική ανάλυση, η ηγεσία των ΗΠΑ έχει προκαταλήψεις, ιδιαίτερα όσον αφορά στους λαούς της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.

Τα «σενάρια» που παρουσιάζονται στην έκθεση, στις συνθήκες αυτές, δίνουν περισσότερες πληροφορίες για τα όρια της κυρίαρχης σκέψης στις ΗΠΑ, παρά για την πιθανότητα υλοποίησής τους.

Πρώτο σενάριο: Η νίκη της Κίνας

Η Κίνα επιβάλλεται σαν η νέα «ηγεμονική δύναμη», παρασύροντας στη σκιά της μια Ρωσία ανανεωμένη. Μια Ρωσία που έχει καταφέρει να διαφοροποιήσει και να εκμοντερνίσει τη βιομηχανία της και, συγκεκριμένα, τις βιομηχανίες αιχμής, οι οποίες στηρίζονται στις δυνατότητες του εκπαιδευτικού της συστήματος, μια Ρωσία που έχει βγει από τη θέση της χώρας εξαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου. Επίσης, προβλέπεται μια Ινδία αυτόνομη, αλλά συμβιβασμένη και ένα Ιράν («ισλαμικό» ή όχι) που να βάζει τη σφραγίδα του στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

Η επιτυχημένη «διάσκεψη της Σαγκάης» μετατρέπει το ΝΑΤΟ σε ανίσχυρη -και σχεδόν γελοία- συμμαχία, αναγκασμένη να εγκαταλείψει οριστικά το σχέδιό της για τον «οικονομικό έλεγχο του πλανήτη» και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, με την πρόφαση του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Η συμμαχία της Σαγκάης εξασφαλίζει τη συμμετοχή της Κίνας και της Ινδίας στο 70% της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Μέση Ανατολή.

Η εικόνα αυτή -ιδιαίτερα ακραία- έχει έναν προφανή ιδεολογικό στόχο: Θέλει να προβάλει το φόβητρο του «κίτρινου κινδύνου» και να κινητοποιήσει τους Ευρωπαίους, ακόμη και τους Άραβες (ιδιαίτερα του Κόλπου), υπέρ του σχεδίου «αντίστασης» της Ουάσινγκτον. Η εικόνα είναι παρατραβηγμένη, γιατί η Κίνα –αν και οι κυρίαρχες τάξεις της είναι «φιλοκαπιταλιστικές»- δεν έχει σκοπό να επιβληθεί σαν «ηγεμονική» δύναμη στον πλανήτη. Το Πεκίνο είναι αρκετά ρεαλιστικό, ώστε να γνωρίζει τον παραλογισμό αυτής της υπόθεσης. Η Κίνα γνωρίζει πολύ καλά πως τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, για να αντιμετωπίσει τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία και να υπερασπίσει τα συμφέροντά της (εκτός από την πρόσβαση στο πετρέλαιο) είναι πολύ περιορισμένα. Το Πεκίνο θα μπορούσε να ελπίζει σε μια ενδυνάμωσή του, μόνο αν η Κίνα κατάφερνε να συμπαρασύρει μαζί της (και όχι «πίσω» της) όλο το Νότο.

Δεύτερο σενάριο

Το δεύτερο «σενάριο», αντίθετα, καθαγιάζει την οριστική κατάρρευση του «Σχεδίου της Σαγκάης», την έκρηξη του εφήμερου σχηματισμού, που είναι το BRIC, την έκρηξη της σύγκρουσης Κίνας-Ινδίας, τη στασιμότητα της Ρωσίας και την απόρριψη του εθνικιστικού σχεδίου του Ιράν. Τίποτα από αυτά δεν είναι εντελώς απίθανο. Παραμένει το γεγονός πως αυτή η «ολοκληρωτική» επιτυχία των ΗΠΑ μοιάζει υπερβολικά με αυτό που θα επιθυμούσε η Ουάσινγκτον για να γίνει πιστευτή.

Με στόχο μια άλλη κατεύθυνση

Η ανάλυση που προτείνω παρακάτω –σε ασυμφωνία με τις υπερβολές της Ουάσινγκτον (και άλλες παρόμοιες)- βασίζεται σε άλλες αφορμές για προβληματισμό και τη συνδέω με τους στόχους «μετασχηματισμού» του κόσμου (δηλαδή, του κοινωνικού συστήματος των χωρών που εξετάζουμε και σε συνάρτηση με τις διεθνείς ισορροπίες), που ελπίζουμε να προωθήσουμε. Η μέθοδος απαιτεί να δώσουμε χώρο σε «μια διαφορετική κοινωνική αντίληψη», αυτή που απαντά στα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων και των εθνών.

Όλα τα «προχωρήματα», ακόμη και τα πιο μικρά, αποσπασματικά και επιμέρους που εντάσσονται στην προοπτική των πόθων και των ελπίδων μας, πρέπει να υποστηρίζονται. Για παράδειγμα, ο επαναπροσανατολισμός της ανάπτυξης που να δίνει περισσότερο χώρο στην ενίσχυση των σχέσεων συνεργασίας Νότου με Νότο. Αλλά παραμένει αναγκαίο να προχωρήσουμε πολύ πιο πέρα από ό,τι έχει ξεσπάσει εδώ κι εκεί, ως απάντηση στην κρίση, ιδιαίτερα σε αυτά που αφορούν στη συνεργασία Νότου με Νότο. Αυτή θα έχει νόημα, αν επιτρέψει στις «αποκλεισμένες» χώρες -ιδιαίτερα στην Αφρική- να μπουν στην εποχή της αναπόδραστης εκβιομηχάνισης.

Για να εισάγουμε την ενίσχυση της κοινωνικής προόδου στο εσωτερικό των εθνών και την αυτονομία στις διεθνείς σχέσεις, απαιτούνται δημοκρατικά «προχωρήματα».  Αλλά ο εκδημοκρατισμός προχωρά με την πάλη των τάξεων, που είναι ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο οι λαϊκές τάξεις μπορούν να επιβάλουν τη συμμετοχή τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων και όχι μέσα από την ενίσχυση της εξουσίας της «μεσαίας τάξης», που επιτυγχάνεται χάρη στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία «δυτικού τύπου», τη μόνη που γνωρίζουν προφανώς οι ειδικοί των ΗΠΑ.

Ο Σαμίρ Αμίν είναι οικονομολόγος, πρόεδρος του Παγκόσμιου Φόρουμ για Έναν Άλλο Κόσμο.
Από το www.michelcollon.info.

Τα «σενάρια» που παρουσιάζονται στην έκθεση, δίνουν περισσότερες πληροφορίες για τα όρια της κυρίαρχης σκέψης στις ΗΠΑ, παρά για την πιθανότητα υλοποίησής τους

Την ίδια ημέρα, στις 5 Μαρτίου, που ο Γκόρντον Μπράουν υποστήριξε ότι η Βρετανία έκανε το σωστό πηγαίνοντας στον πόλεμο του Ιράκ, ο υποδεκανέας των πεζοναυτών Τζο Γκλέντον καταδικάστηκε ως «απών χωρίς άδεια» σε 9 μήνες φυλακή, γιατί αρνήθηκε να επιστρέψει στο Αφγανιστάν και συμμετέχει σε αντιπολεμικές διαμαρτυρίες για έναν πόλεμο που είναι αδικαιολόγητος και επιφέρει μεγάλες απώλειες ανθρώπινων ζωών. Από το 2003 που άρχισε ο πόλεμος στο Ιράκ Βρετανοί στρατιώτες έχουν βρεθεί «απόντες χωρίς άδεια» 17.000 φορές. Η κατηγορία αυτή κατατάσσεται αμέσως πριν από τη λιποταξία και επισύρει ποινές φυλάκισης μέχρι 2 χρόνια. Το στρατοδικείο αφαίρεσε, επίσης, από τον Γκλέντον το βαθμό του υποδεκανέα τον οποίο είχε κερδίσει λόγω της συνεπούς υπηρεσίας του. Κρίθηκε ένοχος γιατί «απουσίασε χωρίς επίσημη άδεια», ενώ την τελευταία στιγμή αποφεύχθηκε η κατηγορία της λιποταξίας που επισύρει μέγιστη ποινή φυλάκισης 10 ετών.

Τη Δευτέρα 8/3 ο ΟΗΕ ανακοίνωσε (Έκθεση για το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΟΗΕ) ότι στην Ασία, κυρίως στην Κίνα και την Ινδία, έχουν «χαθεί» 96 εκατομμύρια γυναίκες που πέθαναν εξαιτίας των διακρίσεων στον τομέα της υγείας και από αδιαφορία ή γιατί δεν τις άφησαν να γεννηθούν. Η δολοφονία θηλυκών νηπίων και η επιλογή έκτρωσης θηλυκών εμβρύων έχουν προκαλέσει σοβαρή ανισορροπία μεταξύ των φύλων στην Ασία. Και το πρόβλημα επιδεινώνεται, παρά την ταχεία οικονομική μεγέθυνση της περιοχής. Η παλιά νοοτροπία με την προτίμησή της στα αγόρια, έχει συνδυαστεί με τη μοντέρνα ιατρική τεχνολογία που κάνει πιο εύκολη την πρόγνωση του φύλου και τη διακοπή της κύησης, όταν το έμβρυο είναι θηλυκό.

Τα κινήματα της Λατινικής Αμερικής αντιστάθηκαν στις καταστροφικές συνέπειες του νεοφιλελευθερισμού επί δεκαετίες. Πολλά απ’ αυτά έχουν εφεύρει βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις σ’ αυτό το οικονομικό μοντέλο. Το Φόρουμ της Αριστεράς θα συγκεντρώσει την προσοχή στις αντιστάσεις και στις λύσεις που έδωσαν τα κινήματα και στα διδάγματα που μπορούν να αντλήσουν οι ακτιβιστές των Ηνωμένων Πολιτειών από τις λατινοαμερικανικές εμπειρίες.

Η διήμερη απεργία του Συνδικάτου Δημόσιων και Εμπορικών Υπηρεσιών (Public and Commercial Services Union) στις 8 και 9 Μαρτίου ήταν η πιο μαζική στο Δημόσιο της Βρετανίας, τα τελευταία 20 χρόνια. Αιτία ήταν τα κυβερνητικά σχέδια αλλαγής του υπολογισμού και περικοπής των αποζημιώσεων των υπαλλήλων σε περίπτωση απόλυσης ή πρόωρης συνταξιοδότησης. Η ρύθμιση αυτή αποτελεί ένα «προληπτικό» μέτρο της κυβέρνησης, ώστε να προχωρήσει σε μαζικές απολύσεις με μειωμένο κόστος μετά τις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου. Όπως κατήγγειλε ο γραμματέας του συνδικάτου Μαρκ Σερβότκα, «τα τελευταία χρόνια έχουν χαθεί 100.000 θέσεις εργασίας (στον κλάδο) και πολύ περισσότερες είναι πιθανό να χαθούν μετά τις εκλογές».

Ενδεικτικό του κλίματος είναι ότι, λίγες μέρες πριν από την απεργία, έρευνα του BBC σε 49 δήμους έδειξε ότι ετοιμάζουν απολύσεις της τάξης του 10%, (δηλαδή 25.000 εργαζομένους), για να αντιμετωπίσουν τα ελλείμματά τους, αφού οι αποταμιεύσεις και οι τοποθετήσεις κεφαλαίων τους δεν αποδίδουν πλέον. Για τον Τόνι Τράβερς, καθηγητή του London School of Economics, πρόκειται για την αισιόδοξη προοπτική. «Τίποτα σαν κι αυτό δεν έχει συμβεί στην περίοδο μιας γενιάς», λέει, προβλέποντας ότι οι απολύσεις μπορεί να φτάσουν τις 100.000.

Η ηγεσία τής άκρως αμφιλεγόμενης ταξιαρχίας ειδικών δυνάμεων της Ινδονησίας (Komando Pasukan Khusus ή Kopassus), τα μέλη της οποίας έχουν καταδικαστεί για μεγάλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ανατολικό Τιμόρ, το Ατσέχ, την Παπούα και την Ιάβα, βρέθηκε στην Ουάσιγκτον, την περασμένη εβδομάδα, για να συζητήσει την επανέναρξη της εκπαίδευσης από Αμερικανούς στρατιωτικούς.

Ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Βερμόντ, τη Νέα Υόρκη και το Ισραήλ διέκοψαν μια παράσταση του μπαλέτου του Ισραήλ στο θέατρο Φλιν του Μπέρλινγκτον και μίλησαν για τη συνενοχή των καλλιτεχνών στα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ.

Ο πρώην στρατιώτης των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων Γιόναταν Σαπίρα που συμμετείχε στη δράση είπε: «Το μπαλέτο του Ισραήλ έρχεται στις ΗΠΑ σε μια περίοδο που καταβάλλεται συντονισμένη προσπάθεια από την ισραηλινή κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει τις τέχνες και την κουλτούρα για να ξεπλύνει τα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ και να συγκαλύψει γεγονότα που αφορούν στην κατοχή και τις διακρίσεις εις βάρος του παλαιστινιακού λαού.

Το μπαλέτο, αντί να κρατήσει αποστάσεις από την ισραηλινή κυβέρνηση, αποδέχτηκε περήφανα τους δεσμούς με το κράτος. Η χορευτική ομάδα υπερηφανεύεται ότι κάνει ειδικές παραστάσεις για τους στρατιώτες, με το αζημίωτο βέβαια». Ο Σαπίρα συμμετέχει ενεργά στο μποϊκοτάζ κατά του ισραηλινού απαρτχάιντ.

Στις διεργασίες για την ενότητα της παλαιστινιακής Αριστεράς εντάσσεται το συνέδριο «Η Αριστερά στην Παλαιστίνη – Η παλαιστινιακή Αριστερά», που πραγματοποιήθηκε τέλη Φλεβάρη στο Λονδίνο, με τη συμμετοχή του συνόλου της κινηματικής και πολιτικής Αριστεράς της Παλαιστίνης και Ισραηλινών αριστερών και διανοούμενων που ασχολούνται με το ζήτημα. Όπως τονίστηκε από την πλειοψηφία των συμμετεχόντων, η ενότητα της Αριστεράς μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στην επίλυση του αδιεξόδου στο οποίο έχει οδηγήσει ο διχασμός Φατάχ-Χαμάς και στο άνοιγμα ενός νέου κύκλου αγώνων και συγκρότησης αντιπροσωπευτικών θεσμών του παλαιστινιακού λαού.

Του Γιώργου Τσίπρα

Το περασμένο καλοκαίρι έγιναν εκλογές στην άλλη κατοχική «δημοκρατία» του Αφγανιστάν, που είναι… ωριμότερη κατά δύο έτη. Τι σημασία έχει που ολόκληρες περιοχές δεν πήραν μέρος στις εκλογές και σχεδόν όλοι οι διεθνείς παρατηρητές επισήμαναν στον πρώτο γύρο εκτεταμένη βία και νοθεία παντός είδους υπέρ του Καρζάι; Σε τέτοιο βαθμό, που ο έτερος υποψήφιος για το δεύτερο γύρο απλώς αποσύρθηκε «αυτοβούλως», ώστε ο Καρζάι να αναδειχτεί εκ νέου πρόεδρος από την εκλογική του επιτροπή; Η δημοκρατία νίκησε... ΟΗΕ και κατοχικές δυνάμεις δηλώνουν περίπου ικανοποιημένοι, παρά τα κάποια «προβληματάκια». Οι εκλογές στο Ιράκ ήταν οι δεύτερες μετά την εισβολή και κατοχή του 2003 – οι πρώτες έγιναν το 2005. Το γεγονός ότι γίνονται εκλογές, δεν σηματοδοτεί για το Ιράκ περισσότερη δημοκρατία από όσο οι εκλογές στο Αφγανιστάν.

Στις 17 Φεβρουαρίου συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από τη μονομερή διακήρυξη της αυτονομίας του Κοσσυφοπεδίου. Σήμερα έχει αναγνωριστεί από 65 χώρες. Το 2008, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανέθεσε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης να εξετάσει τη νομιμότητα της ανεξαρτησίας.

Στο δικαστήριο προσέφυγε το 2009 και η Σερβία, της οποίας θίγεται άμεσα η εδαφική ακεραιότητα. Η Σερβία υποστηρίζει ότι από την άποψη του γενικού διεθνούς δικαίου η μονομερής κήρυξη της ανεξαρτησίας δεν συνάδει με την αρχή της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών και δεν μπορεί να αιτιολογηθεί βάσει της αρχής του αυτοκαθορισμού, επειδή οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου δεν δικαιούνται εξωτερικού αυτοπροσδιορισμού.