Στρεβλός ο χαρακτήρας του νέου περιφερειακού σχεδιασμού για την Αττική
Την αντίδραση του Ενιαίου Διαβαθμιδικού συνδέσμου ν. Αττικής (ΕΔΣΝΑ) προκάλεσε άρθρο που δημοσιεύσαμε στο φ.294 του Δρόμου, με αποτέλεσμα να φιλοξενήσουμε στο ακριβώς επόμενο φύλλο (φ.295) την απάντηση που μας απέστειλε η Σοφία Κορωναίου, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΕΔΣΝΑ. Το θέμα ήταν η απόφαση του ΕΔΣΝΑ για την ανάθεση της διαχείρισης του ΕΜΑΚ Φυλής και η κυρία Κορωναίου σημείωνε ότι με την απόφαση «για την παράταση της σύμβασης, ο Σύνδεσμος εξασφάλισε μια επωφελή για τον ίδιο και το δημόσιο συμφέρον συμφωνία, διαφυλάσσοντας με τον καλύτερο τρόπο το δημόσιο χαρακτήρα της διαχείρισης των απορριμμάτων και αποκομίζοντας κέρδη σε δύο επίπεδα. Οικονομικό και, κυρίως, περιβαλλοντικό».
Επανερχόμαστε στο θέμα διότι είναι φλέγον, αλλά και επειδή αναδεικνύει πολλές πλευρές μιας διαχείρισης που ενδεχομένως περικλείει και μύθους. Με τον τίτλο Αλήθειες και ψέματα για το ΕΜΑΚ η Πρωτοβουλία Συνεννόησης για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων – ΠΡΩΣΥΝΑΤ επιχειρεί να αντικρούσει τα επιχειρήματα του ΕΔΣΝΑ και της Περιφέρειας, σχετικά με τα πλεονεκτήματα της απόφασης της απευθείας ανάθεσης της διαχείρισης του ΕΜΑΚ. «Η νέα διοίκηση του Ενιαίου Διαβαθμιδικού συνδέσμου ν. Αττικής (ΕΔΣΝΑ) και της περιφέρειας Αττικής εξακολουθεί να θεωρεί το ΕΜΑΚ βασικό πυλώνα του συστήματος διαχείρισης των αστικών αποβλήτων. Και παραμονές Χριστουγέννων αποφάσισε να προχωρήσει σε απευθείας ανάθεση της λειτουργίας του, στη κοινοπραξία που το διαχειρίζεται εδώ και πέντε χρόνια, με κεντρικό ρόλο, ως συνήθως, εταιρίας του Ομίλου Μπόμπολα, συνεχίζοντας την πρακτική της προηγούμενης διοίκησης Σγουρού. Με πρόβλεψη, μάλιστα, επαύξησης της δυναμικότητάς του. Την ίδια περίοδο, αποφασίστηκε και η παραχώρηση λειτουργίας και του αποτεφρωτήρα υγειονομικών αποβλήτων στη Φυλή, για 3+3 χρόνια, σε άλλη κοινοπραξία και πάλι με συμμετοχή του ομίλου Μπόμπολα» αναφέρει στην ανακοίνωσή της η ΠΡΩΣΥΝΑΤ. Αξίζει να παρακολουθήσουμε την επιχειρηματολογία της:
Μύθος τα περιβαλλοντικά οφέλη
«[…] Στην πραγματικότητα, έχουμε να κάνουμε με μια επιλογή στρατηγικού χαρακτήρα σε ό,τι αφορά στη διαχείριση των αποβλήτων της Περιφέρειας Αττικής, σε συνδυασμό με την ακόμη πιο πρόσφατη (12/1/2016) απόφαση της Ε.Ε. του ΕΔΣΝΑ για την εκμίσθωση-παραχώρηση της λειτουργίας του αποτεφρωτήρα υγειονομικών αποβλήτων στη Φυλή, για άλλα 3 + 3 χρόνια. Σε μια στιγμή, που υποτίθεται ότι γίνεται η εξειδίκευση του αναθεωρημένου περιφερειακού σχεδιασμού (ΠΕΣΔΑ), οι παραπάνω αποφάσεις έρχονται να παγιώσουν το στρεβλό χαρακτήρα του, αντί να τον αναιρέσουν. Επιβεβαιώνοντας την εμφανή απόκλισή του από βασικές προβλέψεις και πρόνοιες του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ). Και αυτό δεν αλλάζει, όσους ψεύτικους όρκους πίστης στον ΕΣΔΑ κι αν δίνει η περιφέρεια Αττικής και ο ΕΔΣΝΑ. […]
Η προεπεξεργασία των απορριμμάτων και η δήθεν εκτροπή από την ταφή. Είναι σωστό το ότι επιβάλλεται τα απορρίμματα να μην οδηγούνται για ταφή χωρίς προεπεξεργασία. Αυτό που είναι λάθος είναι να θεωρείται σαν βέλτιστη λύση η μαζική επεξεργασία σύμμεικτων και, μάλιστα, σε εργοστάσια με τεράστιες δυναμικότητες, που οδηγούν σε βέβαιη επιμόλυνση των χρήσιμων υλικών, και εκτός των άλλων «παράγουν» τεράστια υπολείμματα και άχρηστα προϊόντα για ταφή, της τάξης του 40-60%. […] Η αλήθεια είναι πως η βέλτιστη επιλογή είναι η μεγιστοποίηση της προδιαλογής υλικών στην πηγή και η σταδιακή μείωση των υπολειμματικών σύμμεικτων, που θα επεξεργάζονται σε μικρής κλίμακας διαδημοτικές υποδομές, με στόχο την περαιτέρω ανάκτηση υλικών. Αποκεντρωμένη διαχείριση, λοιπόν και όχι διαιώνιση του υπερτροφικού, συγκεντρωτικού μοντέλου των ΕΜΑΚ, τύπου Φυλής.
Η υποτιθέμενη ανάκτηση υλικών από το ΕΜΑΚ. Το αντίστροφο ισχύει με την ανάκτηση υλικών. […] Καμιά από τις μελέτες αντίστοιχων με το ΕΜΑΚ έργων (π.χ. της ΣΔΙΤ Πελοποννήσου) δεν προβλέπουν αξιοσημείωτα ποσοστά ανάκτησης από τη μαζική επεξεργασία μικτών επιμολυσμένων σύμμεικτων απορριμμάτων. […] Κι όσο κρατιέται ψηλά η δυναμικότητα αυτών των μονάδων -πολύ δε περισσότερο όταν επαυξάνεται- άλλο τόσο καθηλώνεται η ανάκτηση από την προδιαλογή των υλικών. […]
Η ανάκτηση ενέργειας, μέσω της καύσης, γίνεται κεντρική επιδίωξη. Αν κάτι μπορεί να αλλάξει ο «εκσυγχρονισμός» που αναγγέλλεται είναι η βελτίωση της ποιότητας του δευτερογενούς καυσίμου (RDF/SRF). Ώστε αντί να θάβεται, όπως γίνεται ως τώρα, να καίγεται για την παραγωγή ενέργειας. Αν αυτό συμβεί στην πράξη, μπορεί να μειωθούν οι ποσότητες που θάβονται, αλλά θα έχει ανοίξει ένας επικίνδυνος δρόμος, με μια μορφή διαχείρισης -την καύση- που βρίσκεται ένα σκαλί πιο πριν από την ταφή, από άποψη περιβαλλοντικής ασφάλειας. […]
Διαιωνίζεται η λειτουργία της εγκατάστασης της Φυλής. Κάτι που, επίσης, δεν μπορεί να καταχωρηθεί στα περιβαλλοντικά οφέλη είναι η συνέχιση της λειτουργίας της εγκατάστασης της Φυλής. Ο ΕΔΣΝΑ και η Περιφέρεια Αττικής δεν συνειδητοποιούν την ανάγκη συνολικού κλεισίματος της εγκατάστασης, πλην ίσως κάποιων δραστηριοτήτων που συνδέονται με την περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής. Επιμένουν στη θέση του κλεισίματος μόνο του ΧΥΤΑ και της διερεύνησης της δυνατότητας απομάκρυνσης του αποτεφρωτήρα. Ακόμη και αυτός ο στόχος υπονομεύεται, με τη νέα δημοπράτηση του αποτεφρωτήρα για 3+3 χρόνια και με τη συνέχιση της λειτουργίας του ΕΜΑΚ, με επαύξηση της δυναμικότητάς του. Για αρκετά χρόνια όπως φαίνεται, αλλιώς δεν θα δεσμεύονταν οι εργολάβοι για έργα εκσυγχρονισμού με κόστος 3 εκ. ευρώ. […]
Διαγωνισμός ή απευθείας ανάθεση;
Δεν μπορούμε να αφήσουμε ασχολίαστη την παράκαμψη της διαδικασίας ενός νέου διαγωνισμού. Αντί της απευθείας ανάθεσης στους ίδιους εργολάβους, που τελικά επιλέχθηκε.
[…] Το αντεπιχείρημα του ΕΔΣΝΑ και της περιφέρειας είναι ότι δεν μπορούσε να ξεκινήσει ή να συνεχιστεί μια διαγωνιστική διαδικασία, όσο βρίσκονταν σε εξέλιξη η διαμόρφωση του νέου ΕΣΔΑ και η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Αττικής, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο εμπεριείχε μεγάλο ρίσκο. Αντίθετα, φαίνεται να θεωρούν ότι οι όροι που «απέσπασαν» με την απευθείας ανάθεση ήταν το μέγιστο των προσδοκιών τους.
Ας αφήσουμε για λίγο στην άκρη τις γενικολογίες και τις ατεκμηρίωτες αναφορές σε πιθανούς κινδύνους από μια νέα διαγωνιστική διαδικασία, που θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει ή να συνεχιστεί έγκαιρα και όχι την τελευταία στιγμή, λίγο προτού λήξει η παράταση της αρχικής σύμβασης (στο τέλος του 2015). Και ας δούμε κάπως πιο ψυχρά τα πράγματα. Θα διαπιστώσουμε ότι, από την αρχή, ήταν σαφής η πρόθεση της περιφέρειας για συνέχιση της λειτουργίας του ΕΜΑΚ -γι αυτό και η εμμονή στο κλείσιμο μόνο του ΧΥΤΑ Φυλής-, για πλήρη αξιοποίηση της δυναμικότητάς του και για βελτίωση των αποτελεσμάτων του. Τι απ’ όλα αυτά άλλαξε ο νέος ΕΣΔΑ και η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ, ώστε η διαγωνιστική διαδικασία να θεωρείται τώρα επικίνδυνη, ενώ ένα χρόνο πριν ήταν ασφαλής; Προφανώς, τίποτα το ουσιαστικό.
Γιατί, λοιπόν, υπήρξε αυτή επιλογή; Δεν είμαστε σε θέση να αποδώσουμε, αβασάνιστα, ύποπτες προθέσεις και σκοπιμότητες. Αυτό δεν μας εμποδίζει να διαπιστώσουμε ότι και με την απόφαση για το ΕΜΑΚ και με την απόφαση για τον αποτεφρωτήρα μονιμοποιείται η, ήδη, πολύχρονη παρουσία στη μεγαλύτερη εγκατάσταση διαχείρισης απορριμμάτων της χώρας του Ομίλου Μπόμπολα, ενός ομίλου με καθοριστική παρουσία σε πλήθος σχετικών δραστηριοτήτων σε ολόκληρη την επικράτεια. Και αυτό, από μόνο του, δεν είναι καλή εξέλιξη.
Υπάρχει και μια άλλη πτυχή. Το δελτίο τύπου που εκδόθηκε, σε αντίθεση με την απόφαση που δεν αναφέρει κάτι σχετικό, κάνει λόγο για «άμεση διοργάνωση διεθνούς διαγωνισμού για τη δημοπράτηση των σχετικών έργων και υπηρεσιών». Αν είναι αληθής αυτός ο ισχυρισμός, ενδέχεται σε οκτώ μήνες ή σε ένα χρόνο να υπάρχει νέος ανάδοχος. Οπότε επιβάλλεται να απαντηθεί το ερώτημα αν ο ανάδοχος που θα προκύψει από τη διαγωνιστική διαδικασία θα εγκατασταθεί μετά την ολοκλήρωση της περιόδου που προσδιορίζει η άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης (σημ.: τρία χρόνια) ή αν αυτή η διαδικασία θα διακοπεί, ώστε να εγκατασταθεί άμεσα ο νέος ανάδοχος.
Αν συμβεί το πρώτο -η ολοκλήρωση της περιόδου προαίρεσης- θα έχουμε να κάνουμε με μια διαγωνιστική διαδικασία που θα παράξει αποτελέσματα μετά από τρία χρόνια, οπότε ταιριάζει το «ζήσε Μάη, να φας τριφύλλι». Αν συμβεί το δεύτερο -άμεση εγκατάσταση του νέου ανάδοχου- θα πρέπει να δοθεί μια αληθοφανής εξήγηση για το πώς ο σημερινός εργολάβος αναλαμβάνει πλήθος δεσμεύσεων (επενδύσεις 3 εκ. ευρώ, κούρεμα κεφαλαίου και τόκων των οφειλομένων, εκπτώσεις στην τιμή κλπ.) για μια απευθείας ανάθεση που, ενδέχεται, να διαρκέσει μόνο οκτώ μήνες ή ένα χρόνο. […]»
* Ολόκληρη η παρέμβαση της ΠΡΩΣΥΝΑΤ στο https://prosynat.blogspot.gr
Χ.Π.
