Δεν ανήκω σ’ αυτούς που βιάζονται να «τελειώσουν» τις ΗΠΑ. Ακόμα κι αν η εσωτερική της σήψη είναι σε προχωρημένο στάδιο, όπως πιστεύουν μερικοί, η διαδικασία κατάρρευσης μιας αυτοκρατορίας, που στο παρελθόν διαρκούσε αιώνες, μπορεί να κρατήσει πολλά χρόνια. Και η απότομη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, που ξάφνιασε τους πάντες, είναι σίγουρο ότι έκρυβε τη σήψη που είχε αρχίσει πριν από αρκετά χρόνια.
Ανεξάρτητα, λοιπόν, από τέτοιου είδους προβλέψεις που είναι παρακινδυνευμένες και μπορούν να οδηγήσουν σε λάθος εκτιμήσεις και πολιτικές, το βέβαιο είναι ότι οι ΗΠΑ παρουσιάζουν έντονα φαινόμενα εσωτερικής αποσύνθεσης.
Και οι μαζικοί φόνοι, οι σφαγές, είναι μια πολύ κραυγαλέα έκφραση αυτού του ηθικού, κοινωνικού και πολιτισμικού αδιεξόδου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η εφημερίδα The Guardian (15 Φεβ. 2018), μέσα στις προηγούμενες 1.870 μέρες (περίπου 5 χρόνια) πραγματοποιήθηκαν στις ΗΠΑ 1.624 μαζικές επιθέσεις με όπλα! Δηλαδή, σχεδόν κάθε μέρα του χρόνου, κάθε χρόνο, γίνεται μια μαζική δολοφονική επίθεση σε κάποιο σημείο της Αμερικής. Να σημειωθεί ότι μαζική θεωρείται κάθε επίθεση στην οποία έχουν πυροβοληθεί τουλάχιστον τέσσερα άτομα. Αν υπολόγιζαν ως «μαζικές» κι αυτές που αφορούν μόνο δύο ή τρία άτομα, τότε ο αριθμός θα ήταν πολύ μεγαλύτερος. Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς ότι πρόκειται για φαινόμενο πολύ μεγάλης κλίμακας και ως εκ τούτου πολύ αντιπροσωπευτικό μιας σοβαρότατης κοινωνικής παθογένειας, μοναδικής στον κόσμο σε μέγεθος και βαρύτητα.
Φαινόμενο μιας κοινωνίας που βρίσκεται σε σύγχιση και παρακμή πίσω από μια τεράστια βιτρίνα χλιδής και αλαζονείας. Πολίτες που απολύθηκαν από τη δουλειά τους ή πήραν κακούς βαθμούς στο σχολείο, επιστρέφουν οπλισμένοι και σπέρνουν τον όλεθρο. Ακόμα και εύποροι πολίτες που πλέον δεν βρίσκουν κανένα νόημα στη ζωή αυτοκτονούν μοναχικά ή οργανώνοντας μια μαζική δολοφονία σε βάρος ανθρώπων που δεν τους γνωρίζουν καν, όπως ο επιχειρηματίας που, την 1η Οκτωβρίου 2017, με ένα ολόκληρο οπλοστάσιο σκότωσε 58 ανθρώπους και τραυμάτισε άλλους 422 (σύνολο 480!) στο Λας Βέγκας.
Αντίδραση στην αποσύνθεση
Οι μαζικές δολοφονίες δεν είναι το μοναδικό φαινόμενο αυτής της κρίσης. Το ένα μετά το άλλο αποκαλύπτονται σαν επιδημίες τα αρρωστημένα φαινόμενα που είναι διάσπαρτα δομημένα μέσα στην αμερικάνικη κοινωνία. Όλα αυτά που επιμελώς καλύπτονται κάτω από το γενικό λούστρο και όλα αυτά τα οποία το σύστημα μέχρι σήμερα μπορούσε να απορροφάει ανώδυνα, σαν δευτερεύοντα ή σαν ανεπιθύμητες αλλά αναπόφευκτες παρενέργειας της καπιταλιστικής επιτυχίας. Όμως, καθώς η κρίση βαθαίνει και διαρκεί, σαν ηφαίστεια που ενεργοποιούνται ξαφνικά ξεσπούν οι κοινωνικές αντιδράσεις με τρόπους και με εντάσεις μάλλον ασυνήθιστες και με συνέπειες άμεσες που είναι ορατές, αλλά και έμμεσες που το εύρος και η σημασία τους θα φανούν στο μέλλον.
Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, η αμερικάνικη κοινωνία βιώνει καταστάσεις πρωτόγνωρες σε τοπικό και παναμερικανικό επίπεδο. Μέσα στην ίδια χρονική περίοδο μερικά πολύ μεγάλα κινήματα, με μεγάλη απήχηση και μεγάλη δημοσιότητα εκδηλώθηκαν και βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη:
Το κίνημα #MeToo που γιγαντώθηκε από διάσημες γυναίκες, ηθοποιούς, δημοσιογράφους, στελέχη επιχειρήσεων κ.ά. που βγήκαν δημόσια και κατήγγειλαν τις σεξουαλικές επιθέσεις που δέχτηκαν από πρόσωπα ανέγγιχτα, προσωπικότητες μεγάλης ισχύος, που μέχρι πριν από λίγο καιρό θα ήταν αδιανόητο να προσπαθήσει κανείς, ο οποιοσδήποτε, να τις θίξει. Ανάμεσά τους, ο master του Χόλιγουντ Weinstein και ο ηθοποιός Μπιλ Κόσμπι, δύο πρόσωπα σχεδόν μυθικά που αποκαθηλώθηκαν και παίρνουν το δρόμο για τη φυλακή για βιασμούς! Αντίστοιχα φαινόμενα μεγάλης κλίμακας έχουν αποκαλυφθεί ότι συμβαίνουν στα πανεπιστήμια, με θύματα τουλάχιστον το 25% των φοιτητριών! Εάν αυτά γίνονται σε βάρος των μεγάλων σταρ και των εκλεκτών νεανίδων των εύπορων τάξεων, εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς τι υφίσταται κάθε άσημη Αμερικανίδα που δεν έχει ούτε λεφτά ούτε τους New York Times στο πλευρό της.
Το κίνημα #BlackLivesMatter ενάντια στην αστυνομική βία και τις φυλετικές διακρίσεις σε βάρος των μαύρων, που πήρε μεγάλες διαστάσεις από πολλές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και συγκρούσεις με δυνάμεις καταστολής, αλλά και από τους τολμηρούς αθλητές που αρνήθηκαν μέσα στην καρδιά του πιο δημοφιλούς σπορ να σταθούν όρθιοι στην ανάκρουση του εθνικού ύμνου έχοντας γύρω τους ένα πολύ συντηρητικό κοινό. Και από κοντά και άλλα κινήματα όπως των Dreamers, με αίτημα να μην απελαθούν τα 700.000 μεταναστόπουλα που μεγάλωσαν στην Αμερική από γονείς χωρίς έγγραφα. Πιο πρόσφατο και από τα πιο δυναμικά είναι το κίνημα μαθητών #NeverAgain που δημιουργήθηκε σαν συνέπεια των συχνών αιματηρών επιθέσεων σε σχολεία.
#ΠοτέΞανά
#NeverAgain: ξεκίνησε από μαθητές του σχολείου στο Parkland της Φλώριδας, στο οποίο ένας οπλοφόρος δολοφόνησε 17 μαθητές και εκπαιδευτικούς. Σε χρόνο μηδέν, το κίνημα απλώθηκε σε ολόκληρη τη χώρα φέρνοντας για πρώτη φορά σε τόσο δύσκολη θέση τη βιομηχανία και το πανίσχυρο λόμπι των όπλων καθώς και τους πολιτικούς, τους δημοσιογράφους και τους άλλους επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς που τάσσονται κατά του ελέγχου των όπλων. Ταυτόχρονα, η πρωτοβουλία έχει συσπειρώσει πάρα πολλούς νέους, αλλά και οργανώσεις, κινήματα, συλλογικότητες με παρεμφερείς σκοπούς και μεμονωμένα άτομα που στηρίζουν την προσπάθεια για να μπει κάποιο φρένο στον παροξυσμό της οπλοκατοχής και οπλοφορίας που συνεπάγεται συχνές «σφαγές» στα αμερικάνικα σχολεία και σε άλλους δημόσιους χώρους.
Οι «πιτσιρικάδες», εξπέρ στην αξιοποίηση του διαδικτύου, έχουν αναστατώσει το αμερικάνικο κατεστημένο και ήδη έχουν αρχίσει να διευρύνουν την εμβέλειά τους συνεργαζόμενοι με αντίστοιχες κινήσεις για τα δικαιώματα των γυναικών, των μαύρων, των μεταναστών κ.λπ., όπως οι Dream Defenders που αγωνίζονται εναντίον των φυλετικών διακρίσεων και το κίνημα αντιβίας Peace Warriors. Αρκετοί νέοι υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να μπουν στα αιτήματά τους και τα ζητήματα της ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο, της κλιματικής αλλαγής κ.ά. Επίσης, προσπαθούν να πείσουν τους συνομήλικούς τους να εγγράφονται, μόλις συμπληρώσουν την απαιτούμενη ηλικία, στους εκλογικούς καταλόγους για να ψηφίζουν υποψήφιους με προοδευτικές απόψεις.
Αυτοί οι νεαροί που δεν έχουν ακόμα δικαίωμα να ψηφίσουν οι ίδιοι, είναι πολύ θυμωμένοι και χρησιμοποιούν με μεγάλη ευχέρεια τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τεράστια εμβέλεια, για να προωθήσουν τη διαμαρτυρία τους και να κατατροπώσουν με την κατάλληλη γλώσσα, όχι πάντοτε κόσμια, τους μεγάλους υποστηρικτές της ανεξέλεγκτης κυκλοφορίας των όπλων. Γι’ αυτούς η Εθνική Ένωση Όπλων που αποτελεί τη μεγάλη δύναμη που κρατάει τα ηνία της κοινής γνώμης και ελέγχει τον πολιτικό κόσμο και τα ΜΜΕ, είναι ο θανάσιμος εχθρός 50 εκατομμυρίων μαθητών που χαρακτηρίζονται σαν «η γενιά των μαζικών εκτελέσεων»! Γερουσιαστές, κυβερνήτες πολιτειών και δήμαρχοι που σχολιάζουν αρνητικά τους νέους ή αποφεύγουν να πάρουν θέση, δέχονται καταιγισμό ψηφιακών «πυρών» από μαθητές απ’ όλη τη χώρα.
Στις 14 Μαρτίου, περίπου ένα εκατομμύριο μαθητές πήραν μέρος σε όλη την Αμερική στη διαδήλωση με την ονομασία «Εθνική Αποχή από το Σχολείο». Οι μαθητές βοηθήθηκαν από τις γυναίκες που είχαν οργανώσει τη μεγάλη κινητοποίηση για τα δικαιώματα των γυναικών στην Ουάσινγκτον. Και στις 24 Μαρτίου πραγματοποιήθηκαν 800 διαδηλώσεις σε 50 πολιτείες με την ονομασία «Πορεία για τις ζωές μας» στις οποίες συμμετείχαν 1,2 μέχρι 2 εκατ. νέοι σε ολόκληρη την Αμερική. Στις εκδηλώσεις αυτές οι ομιλητές και οι καλλιτέχνες που πήραν μέρος δεν ήταν πάνω από 24 ετών.
Τα έξοδα για όλες αυτές τις δραστηριότητες, υπερκαλύφτηκαν από πάμπολλες προσφορές ατόμων και φορέων που συμφωνούν με τα αιτήματα των παιδιών: 4 εκατ. δολάρια συγκεντρώθηκαν με crowdfunding και άλλα 2 εκατ. από προσωπικότητες μεταξύ των οποίων ο George Clooney, ο Steven Spielberg και η Oprah Winfrey. Αλλά και άλλοι κοινωνικοί παράγοντες έδωσαν χορηγίες σε συλλογικότητες που εργάζονται για τον ίδιο σκοπό. Εξίσου σημαντικό είναι ότι μερικές μεγάλες εταιρίες (Delta Airlines, Herz, MetLife κ.ά.) διέκοψαν τις σχέσεις τους με την ένωση που εκπροσωπεί τη βιομηχανία των όπλων.
Η μεγάλη σημασία των κινημάτων
Αυτά, βέβαια, δεν είναι κινήματα που αβασάνιστα μπορεί να πει κανείς ότι θα ανατρέψουν την καθεστηκυία τάξη στην Αμερική. Μέσα, όμως, απ’ αυτά γεννιούνται οι ιδέες και διαμορφώνονται οι συνειδήσεις των ατόμων που θα ξεχωρίσουν, θα σφυρηλατηθούν και θα πάρουν τις ευγενείς υποθέσεις στις πλάτες και τα χέρια τους. Τίποτα δεν είναι σίγουρο, αλλά αυτό είναι πολύ πιθανό. Γιατί τα κινήματα αυτά έχουν πολλές ιδιαιτερότητες. Πρώτα απ’ όλα δραστηριοποιούνται στον πυρήνα του «θηρίου» με παγκόσμια ακτινοβολία. Δεύτερον, συμβαίνουν παράλληλα. Το καθένα προέρχεται από μία κατηγορία πολιτών, πολύ μεγάλη. Νέοι, μαύροι, γυναίκες κ.ά. Δεν έχουν κομματικό χρωματισμό. Το σύστημα δεν μπορεί να τα κατατάξει στους παραδοσιακούς «εχθρούς»: κομμουνιστές, ισλαμιστές, πρόσφυγες και μετανάστες χωρίς άδειες, ακτιβιστές για το περιβάλλον, αντιπολεμικούς ειρηνιστές, εγκληματικές συμμορίες και περιθωριακά άτομα.
Κανείς δεν τολμάει, όσο ρατσιστής κι αν είναι, να διαπομπεύσει δημόσια τους μαύρους και τους «λατίνους» που έχουν μεγάλη εκλογική δύναμη. Ούτε τα νεαρά παιδιά, τους μαθητές των μεσοαστικών οικογενειών που είναι λευκοί και καλοντυμένοι, αλλά ούτε και τις γυναίκες που έχουν σηκώσει παντιέρες και είναι οι αγαπημένες κάθε αμερικάνικης οικογένειας, από την Μέριλ Στριπ μέχρι τη Rihanna.
Τα κινήματα αυτά είναι μαζικότατα, πολύ δυναμικά, τελευταίας τεχνολογικής επάρκειας και –κατά κοινή ομολογία- έχουν το δίκιο με το μέρος τους. Και ήδη, τα πιο ενεργά τους στοιχεία, σχεδόν με φυσικό τρόπο, συγκλίνουν, αλληλοϋποστηρίζονται και διευρύνουν τις θεματολογίες τους. Η ρύπανση, η κλιματική αλλαγή και η ελευθερία στο διαδίκτυο μπαίνουν στις ατζέντες τους και διαμορφώνεται αυθόρμητα μια ευρύτερη πλατφόρμα θέσεων και προτάσεων για δράση και υλοποίηση.
Με πιο οξυμένες τις εσωτερικές αντιθέσεις και με πυροκροτητή –άθελά του- τον Τραμπ που εκπροσωπεί κάθε τι συντηρητικό, αυταρχικό, αλαζονικό, φαλλοκρατικό, ρατσιστικό, πολεμοκάπηλο, ολιγαρχικό, αναχρονιστικό και καθυστερημένο, αναπτύσσονται στις ΗΠΑ κινήματα πρωτότυπα, σύγχρονα και μαζικά. Σε αντίθεση με την Ευρώπη που οι κύριες αντιδράσεις στα κοινωνικά αδιέξοδα και την απαξίωση των πολιτικών δυνάμεων που κυριάρχησαν στη μεταπολεμική περίοδο, εκδηλώνονται περισσότερο με τάσεις επιστροφής στην παλιά συντηρητική τάξη πραγμάτων επ’ ωφελεία της Άκρας Δεξιάς. Δεν λείπουν, εννοείται, και οι προοδευτικές αντιδράσεις, αλλά οι πολιτικές αντιλήψεις της Αριστεράς είναι ακόμα εγκλωβισμένες σε παλιές λογικές που δεν ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες. Στην Αμερική, με σημαντικούς αριστερούς που ασκούν επιρροή με τη στάση, τις ιδέες, τις επισημάνσεις και το συγγραφικό έργο τους, και χωρίς απομεινάρια της παραδοσιακής Αριστεράς να αποτελούν τροχοπέδη, δημιουργούνται -μεγάλες μέσα από την κοινωνία- δυναμικές με πολύ μοντέρνα χαρακτηριστικά που προκαλούν συγκλονιστικές αναταράξεις, αλλάζουν τις προτεραιότητες και αναδιαμορφώνουν το πολιτικό πεδίο και το σύστημα των καθιερωμένων αξιών.
Οι νέοι πολίτες που νοιάζονται και ανησυχούν για την κατηφόρα της κοινωνίας τους, ενώνουν, οργανώνουν, ευαισθητοποιούν, πολιτικοποιούν και σφυρηλατούν τη γενιά τους και συγκροτούν και αναδεικνύουν τις νέες κοινωνικές δυνάμεις που άρχισαν ήδη να επωμίζονται τα βάρη που άφησε πίσω της η στραπατσαρισμένη παραδοσιακή Αριστερά, αλλά με καινούργια εργαλεία, φρέσκες προσεγγίσεις, χωρίς αγκυλώσεις, γειωμένες επιδιώξεις και καθόλου σεχταριστικά.
Κανείς δεν μπορεί να κάνει προβλέψεις, ούτε καν για το άμεσο μέλλον. Μπορεί, όμως, με περίσκεψη και νηφαλιότητα να βγάλει ορισμένα συμπεράσματα και διδάγματα πολύ χρήσιμα. Για τις πολλές βάσιμες πιθανότητες και τις πραγματικά μεγάλες δυνατότητες που εμφανίζονται απροσδόκητα ακόμα και στις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας με προοδευτική κατεύθυνση όταν τα μυαλά είναι ανοιχτά και φρέσκα.
Στέλιος Ελληνιάδης
ΗΠΑ: Στο έλεος των όπλων
Τα στοιχεία που μας δίνουν οι αρμόδιοι φορείς είναι συγκλονιστικά, για μια –θεωρούμενη- πολιτισμένη χώρα:
97 άτομα σκοτώνονται ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ στις ΗΠΑ! Το 2016 οι νεκροί ξεπέρασαν τους 38.000, αυξημένοι κατά 4.000 σε σχέση με το 2015. Απ’ αυτά, 500 άτομα ετησίως σκοτώνονται από όπλα κατά λάθος!
Οι Αμερικάνοι έχουν 25 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από όπλα από οποιαδήποτε άλλη αναπτυγμένη χώρα. Οι νέοι 15-24 ετών έχουν 49 φορές περισσότερες πιθανότητες να σκοτωθούν από πυροβόλα όπλα.
Το πολιτικό κατεστημένο δεν τολμάει να πάρει μέτρα για να μην χάσει τις γενναίες χορηγίες της βιομηχανίας όπλων και για να μην δυσαρεστήσει μια πολύ μεγάλη μερίδα της αμερικάνικης κοινωνίας που υποστηρίζει την οπλοφορία χωρίς όρια. Έτσι, οι Δημοκρατικοί εξαντλούνται σε εκκλήσεις για κάποιους περιορισμούς στον τρόπο πώλησης-αγοράς και οι Ρεπουμπλικάνοι προτείνουν, μετά από κάθε μακελειό, «σκέψεις και προσευχές». Ακόμα κι όταν ο O. Mateen δολοφόνησε 49 άτομα σε ένα κλαμπ στο Ορλάντο, ο S. Paddock καθάρισε άλλα 58 άτομα πυροβολώντας τους παρευρισκόμενους σε μία συναυλία στο Λας Βέγκας κι ο D.P. Kelly σκότωσε 26 ανθρώπους σε μια εκκλησία στο Τέξας, πέρα από πολλές δηλώσεις συμπόνιας, τίποτα δεν άλλαξε στη νομοθεσία.
Οι ΗΠΑ έχουν το 4,4% του πληθυσμού της γης, αλλά κατέχουν το 42% των όπλων που υπάρχουν σε όλες τις χώρες. Και το 31% των μαζικών φονιάδων είναι Αμερικάνοι. Οι ιδιώτες κατέχουν 265.000.000 πυροβόλα όπλα. Από το 1994 ως το 2015, τα όπλα στα χέρια ιδιωτών αυξήθηκαν κατά 70.000.000 κομμάτια!
Οι θάνατοι από όπλα αυξάνονται σταθερά από το 2009. Πολλοί νομικοί και γιατροί έχουν καταγγείλει ότι εάν οποιοδήποτε καταναλωτικό προϊόν (φάρμακο, τρόφιμο, εργαλείο, παιχνίδι κ.λπ.) συνδεόταν με 500 θανάτους ετησίως θα είχε απαγορευτεί ή υποστεί περιορισμούς στη χρήση του. Ακόμα και η κατασκευή και χρήση αυτοκινήτων υπόκειται σε ένα τεράστιο πλέγμα κανόνων και περιορισμών. Αντιθέτως, η παραγωγή, πώληση και χρήση των όπλων είναι ελεύθερη και ανεξέλεγκτη.
Ελάχιστα χρήματα δαπανώνται για την έρευνα, 19 φορές λιγότερα από όσα για τα αυτοκινητιστικά που προκαλούν τον ίδιο αριθμό θυμάτων. Αντί για 1,4 δισ. που αναλογούν στην έρευνα για τα αίτια και τις επιπτώσεις από τα όπλα (2011-2015) διατέθηκαν μόνο 22 εκατ., δηλαδή το 1,6%. Από το 1966, η Γερουσία έχει ψηφίσει νόμο που απαγορεύει στο ομοσπονδιακό κέντρο έρευνας CDC να διαθέσει χρήματα για έρευνες που τα αποτελέσματά τους «θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν υπέρ της άσκησης ελέγχου στα όπλα»! Η έλλειψη τέτοιων μελετών διευκολύνει την άρνηση των νομοθετικών σωμάτων να προωθήσουν ανάλογους ελεγκτικούς νόμους. Αντιθέτως, το 2005, η Γερουσία ψήφισε νόμο που δεν επιτρέπει να ασκηθούν αγωγές εναντίον κατασκευαστών και πωλητών όπλων από τα θύματα των όπλων. Ο πρόεδρος του λόμπι των εμπόρων όπλων (NRA) είχε δηλώσει ότι αυτός ήταν ο σημαντικότερος νόμος που έχει ποτέ ψηφιστεί υπέρ των όπλων, ενώ 10 χρόνια από την ψήφιση νόμων που επιτρέπουν να κουβαλάς όπλο, τα εγκλήματα βίας έχουν αυξηθεί κατά 13-15%.
Σε ορισμένες πολιτείες (Μινεσότα, Μισούρι και Μοντάνα) ισχύουν νόμοι φίμωσης (gag laws) που τιμωρούν με αφαίρεση αδείας ασκήσεως επαγγέλματος και πρόστιμο τους γιατρούς που συζητούν με γονείς για τους κινδύνους που ενέχουν τα όπλα για τα παιδιά, ενώ τους επιτρέπεται να συζητούν για τους κινδύνους από την οδήγηση χωρίς ζώνη ή από το κάπνισμα. 1.297 παιδιά σκοτώνονται ετησίως από πυροβόλα όπλα και, συνολικά, περίπου 6.000 παιδιά κάθε χρόνο δέχονται ιατρική βοήθεια σε νοσοκομεία λόγω τραυμάτων από πυροβόλα όπλα.
(Τα στοιχεία προέρχονται από ένα πρόσφατο αφιέρωμα στο περιοδικό Time και από άρθρα, στατιστικές και μελέτες από το ομοσπονδιακό κέντρο ερευνών Centers for Disease Control and Prevention (СDC), το National Vital Statistics System (NVSS), τα επιστημονικά περιοδικά Medical Journal και Pediatrics, τις ΜΚΟ Gun Violence Archive (GVA) και Small Arms Survey, το πολιτικό περιοδικό Mother Jones, το πρακτορείο Associated Press και τις εφημερίδες The Guardian και The New York Times.)
