Εν μέσω αιματηρών διαμαρτυριών στο Ιράν, στις αθηναϊκές αίθουσες προβάλλεται η εξαιρετική ταινία «Φύγαμε!», σκηνοθετικό ντεμπούτο του Πάνα Παναχί, γιου του Ιρανού αντιφρονούντα σκηνοθέτη Τζαφάρ Παναχί.
Μια τετραμελής οικογένεια, μέσα σε ένα τζιπ μαζί με το γέρικο σκυλάκι τους κατευθύνονται στην εξοχή, μέσα από επαρχιακούς δρόμους. Η γκριζομάλλα μητέρα, ο 20χρονος γιος που οδηγεί και ο γενειοφόρος πατέρας με το πόδι στο γύψο, που διαρκώς καπνίζει αγχωμένος, χρησιμοποιούν κωδικοποιημένες λέξεις, προσπαθώντας να αποκρύψουν από τον εξάχρονο γιο, ένα ζωηρό και ετοιμόλογο αγόρι, τον πραγματικό σκοπό του ταξιδιού, που αποκαλύπτεται σταδιακά με μισόλογα. Μετά από μακρύ δρόμο καταλήγουν σε κάτι απομονωμένες στάνες στα βουνά, όπου συναντούν μασκοφόρους μοτοσικλετιστές, ενώ τα κινητά είναι απαγορευμένα.
Εξισορροπώντας άψογα μεταξύ μελαγχολίας, χιούμορ και συγκίνησης, ο Πάνα Παναχί καταφέρνει να αποδώσει τις λεπτές συναισθηματικές διακυμάνσεις μιας αγαπημένης οικογένειας που αποχαιρετάει τον μεγάλο γιο, πριν ξενιτευτεί παράνομα στο εξωτερικό, κάτω από συνθήκες απόλυτης μυστικότητας, εξαιτίας ενός καταπιεστικού καθεστώτος, που απαγορεύει στους αντιφρονούντες την έξοδο από τη χώρα, συνθήκες που βιώνει και ο πατέρας του σκηνοθέτη, ο Τζαφάρ Παναχί, με εικοσαετή απαγόρευση δημιουργίας ταινιών και συγγραφής, ενώ από τον Ιούλιο του 2022, βρίσκεται ξανά στη φυλακή.
Σ’ αυτή την ιδιότυπη ταινία περιπλάνησης, η κλειστοφοβική αρχικά κινηματογράφηση, στον περιορισμένο χώρο του αμαξιού, λειτουργεί ως μεταφορά του ανελεύθερου καθεστώτος, σε αντιπαράθεση με τα πανοραμικά πλάνα της ιρανικής φύσης, με χιονισμένες δαντελωτές βουνοκορφές, με φουσκωμένα ποτάμια, καταπράσινα λιβάδια και πλαγιές, όσο οι πρωταγωνιστές οδεύουν προς την ελευθερία, πληρώνοντας το σκληρό τίμημα της εξορίας.
Αφήνοντας κατά μέρος το δακρύβρεχτο μελοδραματισμό των Ιρανών σκηνοθετών και την κοινωνική προβληματική μέσα από ηθικά διλήμματα, ο Πάνα Παναχί τείνει φόρο τιμής στο σινεμά του Αμπάς Κιαροστάμι, με την ενατένιση του τοπίου μέσα από μακρινά σταθερά πλάνα, πρωτίστως όμως στο αγωνιστικό ανεξάρτητο σινεμά του διωκόμενου πατέρα του, συνοψίζοντας όλη τη θλίψη στο πρόσωπο του πατέρα της ταινίας, με τη σπαρακτική ερμηνεία του Χασάν Μαντζουνί, που σιωπηλός και ανήμπορος βλέπει τον γιο του να οδηγείται στην ξενιτιά. Η εσώτερη ανείπωτη θλίψη και ο καημός που τον κατατρώνε, εύστοχα εκφράζονται μέσα από το άκουσμα της σονάτας D 959 για πιάνο σε λα μείζονα του Σούμπερτ –αναφορά και στον Χάνεκε- που επαναλαμβάνεται ως μουσικό μοτίβο σε συγκεκριμένες σκηνές και συνδυάζεται με πλάνα που εστιάζουν αργά στο θλιμμένο βλέμμα του πατέρα, χαρίζοντας ήχο στο βουβό κλάμα του. Ωστόσο, την παράσταση κλέβει ο μικρός Ράιαν Σαρλάκ, στο ρόλο του μικρού γιου, χαρακτήρα-γελωτοποιού, που εξισορροπεί τη γενικότερη θλίψη της ταινίας με τα παιδικά του καμώματα, ενώ μπλέκεται μαγικά στο τέλος, με ένα αστείο παραμύθι που σκαρφίζεται και του αφηγείται ο πατέρας βράδυ, δίπλα στη φωτιά, κάτω από τον έναστρο ουρανό, επιχειρώντας να καταπιεί μέσα από το χιούμορ τη διάθεσή του να κλάψει για τον ξενητεμό του μεγάλου γιου. Μοναδική στιγμή αποχαιρετισμού τα λίγα μισόλογα δίπλα στο ποτάμι και ένα μήλο που μοιράζονται πατέρας και μεγάλος γιος σε μια ιστορία, όπου η χαμένη οικογενειακή γαλήνη σφραγίζεται συναισθηματικά και από το θάνατο του άρρωστου σκυλιού. Ωστόσο, η ταινία κλείνει τρυφερά και αισιόδοξα, στο άκουσμα ενός λαϊκού ιρανικού τραγουδιού, που γεμάτος κέφι τραγουδάει ο μικρούλης παρασέρνοντας και τους απαρηγόρητους γονείς.
* Η Ιφιγένεια Καλαντζή είναι θεωρητικός-κριτικός κινηματογράφου, [email protected]
INFO
- Στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, 24-27/11/2022 πραγματοποιείται με ελεύθερη είσοδο το 6ο Φεστιβάλ WIFT GR 50/50 Ισότητα και στον κινηματογράφο, από το WIFT GR|Women in Film and Television Greece, δίκτυο γυναικών και θηλυκοτήτων, που εργάζονται σε όλους τους τομείς των οπτικοακουστικών μέσων στην Ελλάδα, μέρος διεθνούς δικτύου με περισσότερα από 50 παραρτήματα σε έξι ηπείρους, που στοχεύει στην ισόρροπη εκπροσώπηση των δύο φύλων στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Το φεστιβάλ, που επέλεξε να συμπίπτει ημερολογιακά με την Παγκόσμια Ημέρας Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών (25/11), έχει για φετινό φεμινιστικό σύνθημα το «my body my rights», προβάλλοντας ταινίες των τελευταίων χρόνων, κυρίως από γυναίκες σκηνοθέτριες, που εστιάζουν στην αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος, στο δικαίωμα στην άμβλωση, την αντισύλληψη, τα ζητήματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και παρένθετης μητρότητας. Ενδεικτικά θα προβληθούν: «Το πορτραίτο της γυναίκας που φλέγεται» (Σελίν Σιαμά/2019), «Το γεγονός» (Όντρεϊ Ντιγουάν/2021), «Βροντή» (Κάρμεν Ζακιέ/2022), το ντοκιμαντέρ «Μωρά made in India» (Στεφάν Λεμπρέν-Φιλίπ Λεβασέρ/2009), καθώς και «Πίσω από τις θημωνιές» (Ασημίνα Προέδρου/2022) και «Άκουσέ με» (Μαρία Ντούζα/2022).
- Το Balkan Can Kino διοργανώνει προβολές με ελεύθερη είσοδο στο 5ο Κινηματογραφικό Συμπόσιο με θέμα «Decolonize» κατά το τριήμερο 19, 20, 21/11/2022.
– Σάββατο 19/11 προβάλλεται με αγγλικούς υπότιτλους στο Bios (Πειραιώς 84) το ντοκιμαντέρ «Decameron» (Rita Hui Nga Shu, Χονγ Κόνγκ/2021), για ένα Χονγκ Κονγκ που μαστίζεται από τον κοροναϊό, ενώ εξακολουθεί να παλεύει με τραύματα του πρόσφατου παρελθόντος. Περισσότερα στο 5bckfs.balkan-can-kino.com/decameron
– Κυριακή 20/11 16:00 – 22:30 στο «Π-χώρο κινημάτων, αλληλεγγύης & πολιτισμού» (Καμπουρόγλου 44 & Σαμαρά, Κάτω Πατήσια) θα προβληθεί συλλογή ντοκιμαντέρ με τίτλο «Φωνές της Αφρικής», για τα αποτελέσματα της αποικιοποίησης και τους λόγους μετανάστευσης, από δυτικούς/ες και αφρικανούς/ες ή αφρικανικής καταγωγής κινηματογραφιστές/τριες, για το στίγμα και τις διακρίσεις που βιώνουν. Παράλληλα με τις προβολές θα υπάρχει και συλλογική κουζίνα από μέλη της Οργάνωσης Ενωμένων Γυναικών Αφρικής, ενώ 19:00-19:45 θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση με μέλη της Αφροελληνικής κοινότητας. Πρόγραμμα στο 5bckfs.balkan-can-kino.com/voicesofafrica
– Δευτέρα 21/11 20:00 – 23:00 στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (Κύπρου 19Α) προβάλλονται ντοκιμαντέρ με γενικό τίτλο «Ιστορίες των Ρομά», όπου οι Ρομά εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Μετά την προβολή του προγράμματος θα ακολουθήσει συζήτηση με τον κ. Κώστα Παϊτέρη, πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Ρομά Διαμεσολαβητών και Συνεργατών. Πρόγραμμα στο 5bckfs.balkan-can-kino.com/romastories
– Οι δωρεάν προβολές του 5ου Συμποσίου Balkan Can Kino συνεχίζονται στο «ZOETROPE» (Κιμώλου 17) το διήμερο 23-24/11/2022 περισσότερες πληροφορίες στο 5bckfs.balkan-can-kino.com/statesvsminorities και 5bckfs.balkan-can-kino.com/hydrosociality
- Από 24/11 έως και 27/11/2022 διεξάγεται στον κινηματογράφο ΑΣΤΟΡ, το 13ο Ethnofest-Διεθνές Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας, με ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο που καταγράφουν, αναδεικνύουν και σχολιάζουν το μωσαϊκό της ανθρώπινης εμπειρίας. Από 28/11 έως και 4/12/2022 τη σκυτάλη παίρνει η διαδικτυακή έκδοση στο σάιτ της διοργάνωσης, με επιλεγμένες ταινίες του προγράμματος. 5€ ανά προβολή, 3€ ανά προβολή για φοιτητές και ανέργους. Διαδικτυακές προβολές 3€ ανά προβολή. Περισσότερα στο ethnofest.gr/el
- Στο STUDIO New Star art cinema 24-27/11/2022 διοργανώνεται Φεστιβάλ Παλαιστινιακού Κινηματογράφου, με 8 ταινίες και ντοκιμαντέρ, μικρού και μεγάλου μήκους, σημαντικών και ταλαντούχων Παλαιστινίων δημιουργών. Καθημερινά προβάλλονται 2 ταινίες με ημερήσιο εισιτήριο 5 ευρώ. Το Φεστιβάλ είναι αφιερωμένο στη Διεθνή Ημέρα Αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό Λαό που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 29 Νοεμβρίου.
- Από Πέμπτη 24/11 μέχρι Τετάρτη 30/11/2022 διεξάγεται το 35ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, στους κινηματογράφους ΕΛΛΗ & ΑΝΔΟΡΑ.
- Ανάμεσα στα πολλά αφιερώματα περιλαμβάνονται ταινίες βασισμένες σε βιβλία του Ζορζ Σιμενόν, γυρισμένες από διακεκριμένους σκηνοθέτες (Ρενουάρ, Μαρσέλ Καρνέ, Κλοντ Σαμπρόλ, Κλοντ Οτάν-Λαρά, Ταβερνιέ κ.ά.). Μεγάλο αφιέρωμα «35 Χρόνια Προσωπικότητες», με ταινίες διάσημων σκηνοθετών, που τιμήθηκαν με το Ειδικό Βραβείο του Πανοράματος, όπως «Ζ» (Κώστα Γαβρά/1969), «Το όνομά μου είναι Τζο» (Κεν Λόουτς/1998), «Ο καιρός των τσιγγάνων» (Εμίρ Κουστουρίτσα /1988), «Μόντι Πάιθονς: Το νόημα της ζωής» (Τέρι Τζόουνς-Τέρι Γκίλιαμ/1983). Αφιέρωμα στο έργο του Αλέν Ρενέ, για τα 100 χρόνια φέτος, από τη γέννησή του και μια σειρά από αφιερώματα στο ελληνικό σινεμά, με τρεις ταινίες του Τάκη Σπετσιώτη και τρεις ταινίες της Αγγελικής Αντωνίου. Περισσότερα στο panoramafest.gr
