Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Μήκους 346 χιλιομέτρων, ο ποταμός Δρίνος σχηματίζει μεγάλο μέρος των συνόρων ανάμεσα στη Σερβία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Είναι γνωστός για το σμαραγδένιο χρώμα των νερών του και για το μαγευτικό τοπίο.Εδώ και χρόνια ωστόσο, τέτοια εποχή, γίνεται διάσημος ως πλωτή… χωματερή. Χιλιάδες τόνοι σκουπιδιών συσσωρεύονται πίσω από το φράγμα που έχει ανεγερθεί σε υδροηλεκτρικό εργοστάσιο κοντά στην πόλη Βίσεγκραντ, στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Σκουπίδια μαζεύονται πίσω από μια αυτοσχέδια πλωτή κατασκευή, φτιαγμένη από παλιά βαρέλια πετρελαίου. Και κατακλύζουν τον Δρίνο, κάθε φορά που αυτός και οι παραπόταμοί του στη Βοσνία, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο φουσκώνουν από τις βροχές και το χιόνι.
Όμως η πραγματική αιτία είναι οι διάσπαρτες στις όχθες παράνομες χωματερές.
«Καινούργια χρονιά με παλιά προβλήματα και νέα σκουπίδια», λέει ο Ντέγιαν Φουρτούλα, μέλος της περιβαλλοντικής ομάδας EkoCentar Visegrad.
Συνολικά απομακρύνονται περίπου 10.000 κυβικά μέτρα απορριμμάτων από αυτό το τμήμα του ποταμού κάθε χρόνο.
Πέρυσι η επιχείρηση καθαρισμού διήρκεσε 11 μήνες. Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι ο ποταμός έφερνε σκουπίδια σχεδόν όλο το χρόνο. Ο κίνδυνος για την υγεία των κατοίκων είναι προφανής. Υπάρχει αρνητικός αντίκτυπος στον τοπική τουριστική βιομηχανία.Υπάρχει επίσης οργή για την ανυπαρξία συντονισμού των περιφερειακών αρχών στην υιοθέτηση αυστηρών περιβαλλοντικών κανόνων.
Προς αναμόχλευση εν τω μεταξύ της διεθνοτικής διαμάχης σε μια ουσιαστικά διχασμένη χώρα έρχεται ένα νέο φράγμα για την παραγωγή πράσινης υδροηλεκτρικής ενέργειας, αυτή τη φορά στον ποταμό Νερέτβα.
Μήκους 225 χιλιομέτρων και με αφετηρία τα αυτόνομα εδάφη της οντότητας της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας, διατρέχει σε μεγάλο βαθμό τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, μέχρι να εκβάλλει στην Αδριατική, στην Κροατία.
Προβλεπόμενης ισχύος 35 μεγαβάτ και με φράγμα ύψους 53 μέτρων, ο υδροηλεκτρικός σταθμός κατασκευάζεται στο Ούλογκ, ένα μικρό χωριό της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας.Το έργο έχει αναλάβει η εταιρεία EFT, με έδρα το Λονδίνο. Ιδιοκτήτης της είναι ο Σέρβος επιχειρηματίας Βουκ Χάμοβιτς. Η χρηματοδότηση είναι με δάνειο από την Κίνα.
Όμως το Ούλογκ βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην έτερη αυτόνομη βοσνιακή οντότητα, την Ομοσπονδία Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Οι αρχές της Ομοσπονδίας –όπου η συντριπτική πλειονότητα των κατοίκων είναι Βόσνιοι και Κροάτες– κατηγορούν τους Σέρβους της Βοσνίας για απουσία διαβουλεύσεων ως προς την κατασκευή της μονάδας.
Κατά τα λοιπά, κατά μήκος του ποταμού λειτουργούν συνολικά τέσσερις υδροηλεκτρικοί σταθμοί με μεγάλα φράγματα, ψηλότερα από 150 μέτρα. Στα χαρτιά, δε, είναι ο σχεδιασμός τουλάχιστον άλλων 19 μικρότερων μονάδων μόνο στον Νερέτβα. Περίπου τριάντα χρόνια μετά τους καταστροφικούς πολέμους της δεκαετίας του 1990 που οδήγησαν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων –μονίμως κολλημένες στον «προθάλαμο» της Ε.Ε.– έχουν σημειώσει μικρή πρόοδο στην εφαρμογή αποτελεσματικών περιβαλλοντικών πολιτικών.
Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, για παράδειγμα, οι ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια καλύπτονται κατά 60% με την καύση άνθρακα. Υπολογίζεται ότι η υδροηλεκτρική ενέργεια αντιπροσωπεύει στην παρούσα φάση το 34,4%. Το μερίδιο άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι ελάχιστο. Η ηλιακή και η αιολική αντιπροσωπεύουν μόλις το 3%. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων διέθεσε στη Βοσνία 103 εκατομμύρια ευρώ το 2007 και άλλα 51,8 εκατομμύρια ευρώ το 2014 για επέκταση της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως ο Συνασπισμός για την Προστασία των Ποταμών της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, αντιδρούν. Προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι η ανεξέλεγκτη κατασκευή υδροηλεκτρικών σταθμών θα προκαλέσει τεράστια καταστροφή στην ποιότητα του νερού και στη βιοποικιλότητα στη χώρα.
Τέτοια έργα, αναφέρουν, καταστρέφουν τις κοίτες των ποταμών, απειλούν πολύτιμα ενδιαιτήματα για διάφορα είδη χλωρίδας και πανίδας και αλλάζουν το μικροκλίμα.
Περίληψη άρθρου της Μαργαρίτας Βεργολιά
UNESCO κατά των πλαστικών
«Συνάντηση υψηλού επιπέδου» για τον τερματισμό της μόλυνσης του περιβάλλοντος από ταπλαστικά διοργανώθηκεαπό τη Γαλλίαμε στόχο να δοθεί ώθηση στην ευαίσθητη σύνοδο που θα διεξαχθεί με στόχο μια συνθήκη.Οι διαπραγματεύσειςθα αρχίσουνανάμεσα σε175 κράτη που έχουν διαφορετικές φιλοδοξίες και υπόκεινται σε αντίθετες πιέσεις από τη βιομηχανία και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Πριν από λίγο περισσότερο από έναν χρόνο, στο Ναϊρόμπι της Κένυας, επετεύχθη κατ’αρχήν συμφωνία για να δοθεί τέλος στη μόλυνση του περιβάλλοντος από πλαστικά στον κόσμο, φιλοδοξώντας να καταρτιστεί ως το τέλος του 2024 μια νομικά δεσμευτική συνθήκη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Έπειτα από έναν πρώτο κύκλο διαπραγματεύσεων που ολοκληρώθηκε στις 2 Δεκεμβρίου στην Πούντα ντελ Έστε στην Ουρουγουάη, το Παρίσι θα φιλοξενήσει τον δεύτερο από τους πέντε που προβλέπονται συνολικά.
Αυτό που διακυβεύεται είναι σημαντικό καθώς τα πλαστικά είναι παντού: συσκευασίες, ίνες ρούχων, υλικά οικοδομών, ιατρικά εργαλεία κ.λπ. Η ετήσια παραγωγή τους, η οποία υπερδιπλασιάστηκε σε 20 χρόνια και έφτασε τους 460 εκατομμύρια τόνους, μπορεί ακόμη και να τριπλασιαστεί ως το 2060 αν δεν γίνει τίποτα.
Η κατάσταση αυτή καθίσταται ακόμη πιο ανησυχητική από το γεγονός ότι τα δύο τρίτα των πλαστικών απορρίπτονται έπειτα από μία μόνο ή μερικές χρήσεις και ότι ποσοστό κάτω από το 10% των πλαστικών απορριμμάτων ανακυκλώνονται.
Πλαστικά απορρίμματα όλων των μεγεθών καταλήγουν στον βυθό των ωκεανών, στους θαλάσσιους πάγους, στο στομάχι των πτηνών, ακόμη και στις κορυφές των βουνών. Μικροπλαστικά έχουν ανιχνευθεί εξάλλου στο αίμα, το μητρικό γάλα ή τον πλακούντα των ανθρώπων.
Οι πιο φιλόδοξες χώρες (54 χώρες με επικεφαλής τη Ρουάντα και τη Νορβηγία, μεταξύ των οποίων αυτές της ΕΕ, ο Καναδάς, το Μεξικό, η Αυστραλία και, από την Παρασκευή, η Ιαπωνία) επιθυμούν πλέον «μείωση της χρήσης και της παραγωγής πλαστικών».Ωστόσο άλλες χώρες, στην Ασία (η Ινδία κυρίως) ή οι ΗΠΑ, μπορεί να φανούν πιο συγκρατημένες και να επιμείνουν στην ανάγκη ανακύκλωσης.
Η NASA αποκατέστησε επαφή με το ελικόπτερο Ingenuity στον Άρη
Η NASA αποκατέστησε την επαφή με το μικρό ελικόπτερο Ingenuity στον Άρη, όπως ανακοίνωσε η διαστημική υπηρεσία, έπειτα από μια απροσδόκητη βλάβη που προκάλεσε φόβους για το τέλος του.
Το ελικόπτερο, που μοιάζει με μεγάλο μη επανδρωμένο αεροσκάφος (drone), έγινε το 2021 η πρώτη μηχανοκίνητη ιπτάμενη συσκευή που πραγματοποίησε πτήση σε άλλον πλανήτη.
Είχε φθάσει στον κόκκινο πλανήτη με το ρόβερPerseverance, το οποίο λειτουργεί ως «ενδιάμεσος» συλλέγοντας τα δεδομένα του Ingenuity και αναμεταδίδοντάς τα στη Γη και η αποστολή του οποίου είναι να αναζητήσει ίχνη αρχαίας ζωής στον Άρη.
Η υπηρεσία ανέφερε πως αποκαταστάθηκε εντέλει η επαφή με το ελικόπτερο έχοντας δώσει εντολή στο Perseverance να «πραγματοποιήσει συνεδρίες ακρόασης μακράς διάρκειας προκειμένου να λάβει το σήμα του Ingenuity».
Οι ομάδες που είναι αρμόδιες για το ελικόπτερο «αναλύουν τα νέα δεδομένα προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα την απροσδόκητη διακοπή των επικοινωνιών στη διάρκεια της πτήσης 72», προσέθεσε.
Η NASA είχε εξηγήσει προηγουμένως πως η πτήση της Πέμπτης είχε σκοπό να «επαληθεύσει τα συστήματα του ελικοπτέρου έπειτα από μία νωρίτερα του αναμενομένου προσγείωση στη διάρκεια της προηγούμενης πτήσης».
Το Ingenuity είχε φθάσει σε ύψος 12 μέτρων, εξήγησε η NASA στο μήνυμα αυτό που δημοσιοποιήθηκε το βράδυ της Παρασκευής, όμως «κατά τη διαδικασία της καθόδου, η επικοινωνία μεταξύ του ελικοπτέρου και του ρόβερ διακόπηκε πρόωρα, πριν από την προσγείωση».
Η NASA είχε χάσει και στο παρελθόν στιγμιαία την επαφή με το ελικόπτερο, κυρίως για μια περίοδο περίπου δύο μηνών πέρυσι. Το Ingenuity, που ζυγίζει μόλις 1,8 κιλό, επρόκειτο αρχικά να πραγματοποιήσει μόλις πέντε πτήσεις, όμως η αποστολή ξεπέρασε κάθε προσδοκία.
Συνολικά, το ελικόπτερο διέτρεξε 17 χιλιόμετρα και έφτασε σε ύψος 24 μέτρων.
Η μακροβιότητά του είναι αξιοσημείωτη, δεδομένου ότι πρέπει να «επιβιώσει» στο ψύχος της αρειανής νύχτας και θερμαίνεται μόνο χάρη στα ηλιακά πάνελ του που φορτίζουν τις μπαταρίες του την ημέρα.Σε συνεργασία με το Perseverance έπαιξε έναν ρόλο πρωτοπόρου προκειμένου να βοηθήσει τον «σύντροφό» του να αναζητήσει ενδεχόμενες ενδείξεις αρχαίας μικροβιακής ζωής.
