Γεωπολιτικές και ενδεχομένως ενεργειακές ανατροπές προκαλούν οι εξελίξεις στη Συρία, με την κατοχική Τουρκία να είναι πρώτη στην εξίσωση των εξελίξεων, σε αυτή τουλάχιστον τη φάση. Η ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ από τους τζιχαντιστές, οι οποίοι έχουν πλέον… καμουφλαριστεί με δυτικά κουστούμια, διαμορφώνει νέα δεδομένα στην περιοχή, παρά το γεγονός ότι η κατάσταση στη χώρα αυτή είναι ρευστή. Την ίδια ώρα, ναι μεν είναι ρευστή η κατάσταση στη Συρία, πλην όμως οι αλλαγές που προκαλούνται στην περιοχή, λόγω των νέων δεδομένων στη χώρα αυτή, αλλά και ευρύτερα, θεωρούνται τεκτονικές.
Σε αυτό το νέο «κάδρο» στριμώχνονται πολλοί για να είναι μέρος του «νέου περιβάλλοντος». Η Ελλάδα και η Κύπρος, κυρίως η τελευταία, που είναι μια ανάσα από τα τεκταινόμενα, είναι «υποχρεωμένες» να είναι παρούσες. Πόσο αυτό είναι εφικτό και ποιες κινήσεις μπορούν να γίνουν, αυτό είναι ένα ζήτημα που πρέπει να απαντηθεί στην πράξη.
Η Τουρκία έσπευσε από την πρώτη στιγμή να σταθεί παρά το πλευρό του νέου καθεστώτος της Δαμασκού, τοποθετώντας συμβούλους δίπλα από κάθε αξιωματούχο και υπουργό, ενώ προσφέρθηκε να βοηθήσει στη συγκρότηση και εκπαίδευση του νέου συριακού στρατού. Με αυτές τις κινήσεις η Άγκυρα επιχειρεί να ελέγξει τη νέα κατάσταση πραγμάτων στη γειτονική χώρα, ώστε να λειτουργήσει ως προέκταση της Τουρκίας. Το σενάριο αυτό εξυπηρετείται και από το γεγονός ότι οι δυτικοί, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, Ε.Ε., είναι έτοιμοι να «ξεπλύνουν» τους τζιχαντιστές, καθιστώντας τους σιγά-σιγά συνομιλητές τους. Έστω κι εάν μέχρι πρότινος ήταν επικηρυγμένοι τρομοκράτες. Έστω κι εάν ανακοινώνουν ότι θα διενεργήσουν εκλογές σε τέσσερα χρόνια!
Δύο τουρκικές αξιώσεις
Όχι τυχαία, η Τουρκία, που είχε ήδη παρουσία στη Συρία, με τη συναίνεση των δυτικών( και της Ρωσίας), πριν ακόμη ξεκαθαρίσει το νέο σκηνικό έστειλε απεσταλμένους στη Συρία, σε διάφορα επίπεδα, για να διασφαλίσει τα δικά της συμφέροντα. Έθεσε χωρίς περιστροφές δύο ζητήματα:
Το πρώτο ήταν η αντιμετώπιση / εξόντωση των Κούρδων, υποδεικνύοντας πως εάν δεν το πράξει το καθεστώς, θα το πράξει η ίδια. Είναι γνωστό ότι, μεταξύ άλλων, καλοβλέπει και τις πετρελαιοπηγές, που βρίσκονται σε κουρδικές περιοχές. Η αξίωση αυτή δεν υλοποιείται εύκολα. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ, για τους δικούς τους λόγους, δεν θέλουν την εξόντωση των Κούρδων. Αλλά και το νέο καθεστώς της Δαμασκού δεν θα ρισκάρει να συγκρουστεί με τους Κούρδους μαχητές τώρα.
Το δεύτερο, είναι το ζήτημα για τη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ. Στην εξίσωση μπαίνουν και τα ενεργειακά, φυσικό αέριο, πετρέλαιο με αγωγούς, ενώ έχει ανακοινώσει ότι θα προσφέρει ηλεκτρική ενέργεια στη Συρία (όπως γίνεται με τα κατεχόμενα) και θα ενισχύσει τις ενεργειακές της υποδομές.
Σε ό,τι αφορά τον καθορισμό ΑΟΖ, εάν και εφόσον γίνει, τούτο σημαίνει ότι θα εξαφανιστεί από τον χάρτη η Κύπρος.
Χωρίς να αποκλείεται οτιδήποτε σε σχέση με την οριοθέτηση ΑΟΖ, είναι σαφές πως ο ηγέτης της μεταβατικής κατάστασης, Αλ Γκολάνι, επιζητεί αυτή τη στιγμή διεθνή αναγνώριση, και ενόψει του γεγονότος ότι οι διάφοροι διεθνείς παίκτες άρχισαν να ξεπλύνουν τους «αντάρτες» μάλλον θα είναι «προσεκτικός». Με τους τζιχαντιστές, βέβαια, δεν μπορεί κανείς να είναι βέβαιος πώς θα λειτουργήσουν. Πολλά θα εξαρτηθούν από την επιρροή και τον έλεγχο που ασκεί στο καθεστώς η Άγκυρα.
Στην Αθήνα βλέπουν το ενδεχόμενο να προκύψει ένα δεύτερο τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο είναι παράνομο αλλά «ζει και βασιλεύει». Γίνεται λόγος για τουρκοσυριακό μνημόνιο, το οποίο προαγγέλθηκε χωρίς, ωστόσο, να καθορίζεται ημερομηνία υπογραφής. Γνωρίζοντας τις τουρκικές επιδιώξεις και στοχεύσεις, κυρίως εμείς στην Κύπρο και λιγότερο στην Ελλάδα, δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί οτιδήποτε στο μέλλον. Γιατί κι αυτό το σενάριο κινείται στη λογική των ιμπεριαλιστικών επιδιώξεων της Άγκυρας, για έλεγχο της περιοχής.
Για να γίνει οριοθέτηση, που εκτός από παράνομη είναι και παράλογη, επειδή θα σβήσει την Κύπρο από το χάρτη, υπάρχει και μια άλλη παράμετρος, που αφορά τα κατεχόμενα. Η Τουρκία και το ψευδοκράτος έχουν συνάψει «συμφωνία» καθορισμού μεταξύ τους θαλάσσιων συνόρων. Μια συμφωνία, η οποία δεν ήταν στη μέση γραμμή, αλλά η Τουρκία άρπαξε περισσότερη θαλάσσια περιοχή. Ούτως ή άλλως η συμφωνία του 2011 ήταν παράνομη και τίποτε δεν ισχύει. Εάν λοιπόν συμφωνήσουν Τουρκία- Συρία, τότε η Άγκυρα θα απονομιμοποιήσει τη συμφωνία με το κατοχικό καθεστώς. Και δεν θα είναι μόνο αυτό. Θα υπονομεύσει την ίδια την πολιτική της για αναγνώριση της αποσχιστικής οντότητας. Την ίδια ώρα, μάλλον απίθανο θα πρέπει να θεωρείται να υπογραφεί συμφωνία μεταξύ Δαμασκού και κατεχομένων! Αν και τίποτε δεν αποκλείεται με την Τουρκία. Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά και συνήθως δεν έχει κόστος.
Υπενθυμίζεται ότι ο Ερντογάν κάθε λίγο και λιγάκι επαναλαμβάνει τις επεκτατικές βλέψεις της Άγκυρας. Αναφέρει πως «η Τουρκία είναι μεγαλύτερη από την Τουρκία. Ως έθνος, δεν μπορούμε να περιορίσουμε τους ορίζοντές μας σε 782.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε την αποστολή που μας έχει αναθέσει η Ιστορία, να την αποδεχτούμε και να πράξουμε αναλόγως».
Ο Ερντογάν επιχειρεί να αλλάξει τον χάρτη της περιοχής. Η δημιουργία ενός ελεγχόμενου ισλαμικού κράτους στη Συρία δεν τρομάζει μόνο την Κύπρο, την Ελλάδα, αλλά και τους υπόλοιπους. Πρωτίστως το Ισραήλ, το Λίβανο, τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο. Αλλά πρόκειται για ένα παιχνίδι σκάκι, που ο καλύτερος και πιο υπομονετικός θα κερδίσει. Κι αυτός που έχει κάνει την προεργασία του και θα επιμένει ανεξαρτήτως κόστους.
Ο αιφνιδιασμός της Αθήνας
Η Αθήνα αιφνιδιάστηκε και από τις εξελίξεις στη Συρία αλλά και με την εν γένει συμπεριφορά της Άγκυρας, αν και δεν έπρεπε. Η ελληνική κυβέρνηση είχε επενδύσει πολλά στον ελληνοτουρκικό φλερτ, σε βαθμό που συμπεριφέρθηκε γενναιόδωρα, απλόχερα προς την κατοχική Τουρκία, τόσο για να προωθήσει στον ΟΑΣΕ το αντηχείο του Ερντογάν, τον Φ. Σινιρίογλου. Αιφνιδιάσθηκε και από τις εξελίξεις στη Συρία κυρίως, όμως, με τις πρώτες κινήσεις με την εξαγγελία για τη σύναψη συμφωνίας για καθορισμό θαλάσσιων συνόρων, ΑΟΖ, Τουρκίας και Δαμασκού. Το ζητούμενο είναι τι πράττει για να μπει στην εξίσωση και πρωτίστως να αποτρέψει αρνητικές εξελίξεις.
Την ίδια ώρα, η Κύπρος βρισκόμενη γεωγραφικά σε απόσταση αναπνοής από τη Συρία, επιχειρεί να βρει εργαλεία να αποτρέψει πρωτίστως την ανάπτυξη σχέσεων του νέου καθεστώτος με το ψευδοκράτος. Υπήρξαν στο παρελθόν προσπάθειες και επί Άσαντ, αλλά δεν προχώρησαν μετά από παρέμβαση της Λευκωσίας. Ανησυχία, ωστόσο, υπάρχει γιατί όσο η κατάσταση είναι ρευστή πολλά μπορούν να γίνουν.
Η Κυπριακή Δημοκρατία αξιοποιεί κανάλια επικοινωνίας στην περιοχή, ώστε να λειτουργήσουν αποτρεπτικά. Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, παραμένει παθητικός θεατής των εξελίξεων και ως εκ τούτου δεν μπορεί κανείς να επενδύει στις Βρυξέλλες, θεωρώντας ότι είναι αποτρεπτικός παράγοντας.
Κινητικότητα χωρίς προοπτικές στο Κυπριακό
Η νέα χρονιά θα επαναφέρει στο προσκήνιο το Κυπριακό, χωρίς να υπάρχουν ωστόσο προοπτικές να σπάσει το αδιέξοδο. Με βάση τους σχεδιασμούς των Ηνωμένων Εθνών θα πραγματοποιηθεί επίσκεψη, στο τέλος Ιανουαρίου, της βοηθού γ.γ. του ΟΗΕ, Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, για συναντήσεις με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον κατοχικό ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, με στόχο, μεταξύ άλλων, να ανοίξουν νέα οδοφράγματα ένθεν κακείθεν της κατοχικής γραμμής. Η επίσκεψη αυτή θα προετοιμάσει τυχόν πραγματοποίηση άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης, που χρονικά τοποθετείται τον Μάρτιο. Οι πιθανότητες να υπάρξει αποτέλεσμα είναι περιορισμένες καθώς η κατοχική πλευρά επιμένει σε λύση δύο κρατών. Για την ακρίβεια, η κατοχική πλευρά αυτό που επιδιώκει είναι ένα συνομοσπονδιακό μοντέλο, ώστε να ελέγχει ολόκληρο το νησί. Εν αναμονή των εξελίξεων αυτών, η προσοχή είναι στραμμένη, πρωτίστως, στα όσα συμβαίνουν στην περιοχή, που εκ των πραγμάτων μπορούν να επηρεάσουν και το Κυπριακό.
