Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Ο νόμος που ψηφίστηκε σηματοδοτεί δραματική οπισθοδρόμηση σε ό,τι έχει σχέση με το περιβάλλον, την κοινωνία και το δημόσιο συμφέρον. Όλες οι προβλέψεις του νόμου έχουν το κοινό χαρακτηριστικό να οδηγούν σε ένα εξαιρετικά ελεγχόμενο συγκεντρωτικό σύστημα παραδιοίκησης που υποκαθιστά τη δημόσια διοίκηση και που προσπαθεί να αδρανοποιήσει την κοινωνία και την αυτοδιοίκηση.
Γι’ αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο που μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα οι 40 συλλογικότητες που ξεκίνησαν διαμαρτυρία με συλλογή υπογραφών στο διαδίκτυο έγιναν 180 και οι υπογραφές που είχαν συγκεντρωθεί τη στιγμή της ψήφισης του νόμου ήταν 21.000!
Ούτε είναι τυχαίο ότι ακόμα και μετά την ψήφιση του νόμου καθημερινά διαβάζουμε τοποθετήσεις φορέων, ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, επιστημονικών συλλόγων, ακόμα και της ένωσης δικαστών που τονίζει ότι: «Η ανησυχία μας εστιάζεται, ιδίως , στην πρόβλεψη ταχύρρυθμων διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης, οι οποίες δεν θα διασφαλίζουν αντικειμενικώς τον πλήρη έλεγχο της τήρησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, στις διατάξεις που αφορούν την έρευνα για υδρογονάνθρακες, στις διατάξεις για τις οικιστικές πυκνώσεις και στην κατάργηση του καθεστώτος προστατευόμενων περιοχών».
Υλοποιούνται μνημονιακές δεσμεύσεις για την ενέργεια
Ό,τι δεν πρόλαβαν να κάνουν ως υπουργοί οι Μανιάτης και Παπακωνσταντίνου το 2012 για την προώθηση της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας υλοποιείται σήμερα με τον (αντι)περιβαλλοντικό νόμο που ψηφίστηκε από τη Βουλή, με τις ρυθμίσεις για την έκδοση των Αδειών Παραγωγής –το πρώτο στάδιο αδειοδότησης των ΑΠΕ– αλλά και από τα νομοσχέδια που έπονται όπως δηλώνουν κυβερνητικοί παράγοντες, για να «απλοποιηθούν» και τα επόμενα στάδια αδειοδότησης.
Το 2011 ο τότε υπουργός Ενέργειας Γ. Μανιάτης, στα πλαίσια του περίφημου προγράμματος «Ήλιος», είχε ζητήσει από τους Δήμους μέσω της ΚΕΔΕ να του αποστείλουν στοιχεία για εκτάσεις άνω των 500 στρεμμάτων χαμηλής παραγωγικότητας, ικανές να φιλοξενήσουν φωτοβολταϊκά. Σήμερα αρκετοί υποστηρίζουν ότι η ιδέα θα μπορούσε να ξαναδοκιμασθεί, προκειμένου να εντοπισθούν «καθαρές και μη διεκδικήσιμες» δημοτικές εκτάσεις με τις ελάχιστες χωροταξικές προϋποθέσεις και οι οποίες θα διατεθούν προς μίσθωση σε υποψήφιους επενδυτές. (1)
Το 2012 η ΕΛΕΤΑΕΝ –φορέας των επιχειρηματιών αιολικής ενέργειας– ζητούσε τη σύσταση Γενικής Διεύθυνσης ΑΠΕ στο ΥΠΕΚΑ, όπου θα έπρεπε να αποσπαστούν διοικητικοί υπάλληλοι από όλες τις μονάδες της δημόσιας διοίκησης που εμπλέκονται στην αδειοδότηση των ΑΠΕ (δασικής, χωροταξικής, περιβαλλοντικής, αγροτικής, αρχαιολογικής, πολεοδομικής, υδάτινων πόρων, άμυνας κλπ), που θα μπορούσε να αναλάβει να εκδίδει τις άδειες για την εγκατάσταση όλων των επενδύσεων Α.Π.Ε. χωρίς εμπλοκή άλλων υπηρεσιών. (2)
Ο (αντι)περιβαλλοντικός νόμος τώρα προβλέπει τη δημιουργία Φορέα Αδειοδότησης που καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Ηλεκτρονικού Μητρώου Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Ο Φορέας αυτός θα εκδίδει τις Βεβαιώσεις Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας που αντικαθιστούν τις Άδειες Παραγωγής, μετά από ηλεκτρονική αίτηση και ανάρτηση των απαιτούμενων δικαιολογητικών από τους ενδιαφερομένους.
Η «απλοποίηση» αυτή θα οδηγήσει σε δέσμευση ακόμα περισσότερης γης για έργα που είναι αμφίβολο αν θα πραγματοποιηθούν, αποστερώντας τη γη αυτή από άλλες παραγωγικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται ακόμα περισσότερο ο πρωτογενής τομέας, να επηρεάζεται αρνητικά ο τουρισμός και βέβαια, η εσωτερική αγορά.
Με δεδομένο και ότι τα αδειοδοτημένα και τα υπο αδειοδότηση έργα είναι ήδη πάρα πολλά, ακόμα και οι εκπρόσωποι των κλάδων των αιολικών και φωτοβολταϊκών αναγνωρίζουν τον κίνδυνο δημιουργίας «φούσκας» με τις τοποθετήσεις τους στη συνεδρίαση της Επιτροπής της Βουλής.
Τα κύρια σημεία αντίθεσης στο νόμο από το ψήφισμα των 180 συλλογικοτήτων:
1. Καταργεί την ουσία της προστασίας των περιοχών Natura 2000 και προωθεί ακόμα και μεταλλευτικές δραστηριότητες και εξορύξεις υδρογονανθράκων σε περιοχές προστασίας της φύσης. Ορίζει χρήσεις γης που τις καθιστούν επέκταση του αστικού χώρου, καθορίζοντας τέσσερις κλιμακούμενες ζώνες προστασίας και δίνοντας έτσι τη δυνατότητα βαρέων επενδυτικών δραστηριοτήτων (π.χ. εξορύξεις), τουριστικής/εμπορευματικής «αξιοποίησής» τους και δημιουργίας μη αναγκαίων υποδομών μέσα σε αυτές (δρόμων, κτιρίων κ.λπ.).
2. Εκθέτει σε κίνδυνο τις προστατευόμενες περιοχές, καταργώντας την αυτοτέλεια των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ). Υποβαθμίζονται οι ΦΔΠΠ που ήταν ανεξάρτητοι επιστημονικοί/περιβαλλοντικοί φορείς, επόπτευαν τις προστατευόμενες περιοχές και γνωμοδοτούσαν για τα σχέδια διαχείρισης των ΠΠ και τυχόν δραστηριότητες μέσα σε αυτές. Δημιουργεί μία δύσκαμπτη διαχείριση, συρρικνώνοντας τον αριθμό τους, υποβαθμίζοντάς τους και αυξάνοντας την έκταση των περιοχών που εποπτεύουν. Οι αρμοδιότητές τους συγκεντρώνονται στο υπουργείο Περιβάλλοντος, καταργώντας έτσι την αυτοτέλειά και την αποτελεσματικότητά τους.
3. Επιτρέπει την καταστροφή του περιβάλλοντος στο όνομα των κατά βούληση επενδυτικών σχεδίων, εκχωρώντας τον έλεγχο των μελετών (ΜΠΕ) σε ιδιώτες και επιβάλλοντας ασφυκτικές προθεσμίες για γνωμοδοτήσεις των υπηρεσιών. Καθιερώνει το θεσμό του «ιδιώτη αξιολογητή» Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), μετατρέποντας την όλη διαδικασία της αδειοδότησης σε αδιαφανή και διάτρητη. Μειώνει ασφυκτικά τις προθεσμίες των γνωμοδοτήσεων των αρμόδιων υπηρεσιών και, χωρίς να τους δίνει τα απαραίτητα εργαλεία για να τις καταρτίζουν, καθιστά το ρόλο τους διακοσμητικό.
4. Προωθεί την αλόγιστη επέκταση των βιομηχανικών ΑΠΕ, κυρίως των αιολικών, που έχουν ήδη προκαλέσει υποβάθμιση του περιβάλλοντος και οικονομική επιβάρυνση των καταναλωτών για την εξασφάλιση υπερκερδών των επενδυτών. Η κατάργηση της άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και οι υπόλοιπες «διευκολύνσεις» υπέρ των βιομηχανιών ΑΠΕ, όπως και ο καθορισμός χρήσεων γης στις περιοχές Natura, δημιουργούν τετελεσμένα πριν από την αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ που έχει ανεπίτρεπτα καθυστερήσει και προκαταλαμβάνουν τις υπό εκπόνηση Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες για τις προστατευόμενες περιοχές.
5. Νομιμοποιεί τα αυθαίρετα εντός δασικών εκτάσεων και κατά περίπτωση εντός υγροτόπων και ρεμάτων. Επαναφέρει τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων («οικιστικών πυκνώσεων») για 30 χρόνια, που έχει απορριφθεί από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Επιπλέον, με την διατήρηση αυθαίρετων και καταπατήσεων στα ρέματα αυξάνει τον πλημμυρικό κίνδυνο και καθιστά «απαραίτητα» τα έργα διευθέτησης των υδατορεμάτων.
6. Απλοποιεί τις διαδικασίες διαχείρισης στερεών αποβλήτων και δε λαμβάνει μέτρα κατά της υποβάθμισης των ρεμάτων από την ανεξέλεγκτη διάθεση αστικών και βιομηχανικών λυμάτων μέσα σε αυτά. Δε διασφαλίζει την αποφυγή των παράνομων εκφορτώσεων αποβλήτων σε ρέματα και άλλους δημόσιους/ιδιωτικούς χώρους, που τα τελευταία χρόνια έχουν μετατρέψει όλες τις περιαστικές περιοχές σε απέραντες χωματερές. Καταργεί τη άδεια μεταφοράς αποβλήτων, αντικαθιστώντας την από μια απλή εγγραφή σε ένα μητρώο. Δεν λαμβάνει μέτρα ελέγχου/κυρώσεων για παράνομη διάθεση λυμάτων σε ρέματα.
7. Παραβιάζει Συνταγματικές διατάξεις, Ευρωπαϊκές οδηγίες και Διεθνείς συμβάσεις. Ενδεικτικά: άρθρο 24 του Συντάγματος, Ευρωπαϊκές Οδηγίες για την Προστασία Οικοτόπων και Ειδών 92/43/ΕΟΚ, για την προστασία των άγριων Πτηνών 2009/147/ΕΚ, για τα Νερά 2000/60, για την Θαλάσσια Στρατηγική στη Μεσόγειο 2008/59, Διεθνή Σύμβαση Ραμσάρ για τους Υγροτόπους, Συνθήκη της Βαρκελώνης για την Προστασία της Μεσογείου.
Και τώρα τι γίνεται;
Ο νέος νόμος δεν θα εφαρμοστεί αύριο το πρωί. Για την εφαρμογή του χρειάζεται να εκδοθούν υπουργικές αποφάσεις, να δημιουργηθούν νέες δομές, Μητρώα και ηλεκτρονικές πλατφόρμες και όλα αυτά δεν θα γίνουν χωρίς εμπόδια.
Η γνώση που αποκτήθηκε, η συνεργασία δεκάδων συλλογικοτήτων, οι διαδικτυακές εκδηλώσεις και συζητήσεις, η παρουσία σε κινητοποιήσεις σε τουλάχιστον δέκα πόλεις την προηγούμενη Δευτέρα –πρώτη μέρα άρσης της καραντίνας– η κινητοποίηση στην Τήνο για να εμποδιστούν έργα εγκατάστασης αιολικού πάρκου με κακές καιρικές συνθήκες την ίδια μέρα και η πρόθεση που εκφράζεται από πολλές πλευρές να υπάρξει μια συνέχεια σε όλα αυτά, αποτελούν μια καλή εγγύηση ότι η συνέχεια αυτή θα υπάρξει. Εξ άλλου και η κυβέρνηση κάνει ό, τι μπορεί για να προκαλέσει αντιδράσεις, με την πρόθεσή της να φέρει το επόμενο διάστημα νέα νομοθετήματα στη Βουλή, με σχετικό περιεχόμενο.
Παραπομπές
