Τα εμπόδια για να εφαρμόσεις μια πολιτική εναλλακτική, προοδευτική και λαϊκή, δεν πέφτουν αυτομάτως με το που κερδίζεις τις εκλογές και σχηματίζεις κυβέρνηση. Πρώτα-πρώτα, γιατί η κυβέρνηση δεν ταυτίζεται με την εξουσία, αφού η εξουσία είναι κάτι πολυπλόκαμο, πολύ πιο βαθιά ριζωμένο στην κοινωνία. Αναλαμβάνοντας την κυβέρνηση, ένα σημαντικό μέρος της εξουσίας περνάει σε σένα, αλλά μόνο ένα μέρος. Το υπόλοιπο, του οποίου η έκταση και η βαρύτητα εξαρτάται από πολλούς εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες, παραμένει εν μέρει ή εξ ολοκλήρου σε άλλους, άτομα, ομάδες, φορείς και μηχανισμούς. Σε ομαλές συνθήκες, η εξουσία της κυβέρνησης ορίζεται από ένα σύνολο κανόνων και θεσμών, δεν είναι απεριόριστη ούτε ανεξέλεγκτη. Παρομοίως οριοθετούνται οι επί μέρους εξουσίες. Στη σύγχρονη δημοκρατία, που όλο και συρρικνώνεται, υπάρχουν παγιωμένες εξουσίες που είτε υπάγονται χαλαρά στην κυβέρνηση είτε ελέγχουν και κηδεμονεύουν την κυβέρνηση.
Η Ελλάδα σίγουρα δεν ανήκει στις χώρες που η δημοκρατία λειτουργεί αποκλειστικά με θεσπισμένους κανόνες. Ανήκει, ανέκαθεν ανήκε με παραλλαγές ανά εποχές, στις χώρες που οι «άλλες» εξουσίες χρησιμοποιούν την κυβέρνηση σύμφωνα με τα συμφέροντά τους. Αυτές οι «άλλες» εξουσίες που είναι αυτονομημένες και σε κάποιες περιπτώσεις αλληλοστηρίζονται για να επιβάλλουν τη θέλησή τους στις κυβερνήσεις, είναι πολλές στρατός, αστυνομία, δικαστικό σώμα, εκκλησία, κρατική γραφειοκρατία κ.ά. Κυρίως, όμως, στην εποχή μας, είναι οι ολιγάρχες, η μειοψηφία των πλουσίων, που για να ελέγχουν τη ροή των χρημάτων του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα ελέγχουν και κατευθύνουν τους πολιτικούς και τα κόμματα που κυβερνούν. Για να το πετύχουν χρησιμοποιούν την εξαγορά, τον εκβιασμό, τον αποκλεισμό και κάθε άλλο εγκληματικό τρόπο που είναι πρόσφορος χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους.
Η απορρύθμιση και η ιδιωτικοποίηση νευραλγικών τομέων του κράτους που αυτοί επιβάλανε με τη συνδρομή των ξένων κέντρων, τους επέτρεψε να ελέγχουν εν όλω ή εν μέρει τα «μέσα» μέσω των οποίων χειραγωγούν πιο αποτελεσματικά τους πολιτικούς και το κοινωνικό σώμα, σαν απαραίτητη προϋπόθεση για να κυριαρχούν στην οικονομική ζωή του τόπου. Έτσι, βλέπουμε ότι μερικές ηγεμονικές «οικογένειες» είναι πίσω από τις τράπεζες, την ενέργεια, τις επικοινωνίες, τις εφημερίδες, τα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις. Αυτοί ασκούν πραγματική εξουσία. Κι αυτοί χρησιμοποιούν, ως ισχυρότεροι, και τις άλλες επί μέρους εξουσίες προς όφελός τους. Είτε άμεσα μέσω των κατάλληλων μηχανισμών είτε έμμεσα μέσω των ελεγχόμενων πολιτικών. Μέχρι το 1974, ο στρατός ήταν ο ρυθμιστικός παράγοντας, με την αστυνομία στο ρόλο του εκτελεστικού οργάνου. Από το 1990, οι ολιγάρχες απέκτησαν μεγαλύτερη ισχύ και την ασκούν μέσω των κομμάτων και μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης που η πολιτική εξουσία τους παραχώρησε.
Η πολιτική της Αριστεράς
Τώρα, η κυβέρνηση της Αριστεράς πρέπει να διεκδικήσει την εξουσία για λογαριασμό της κοινωνίας, για να μπορέσει να κάνει πολιτική, για να μπορέσει να αναμορφώσει τη χώρα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ξηλώσει τους παράγοντες και τους μηχανισμούς που παρατύπως και παρανόμως ασκούν εξουσία και αλλοιώνουν το πολίτευμα και, ταυτόχρονα, να υποτάξει όλες τις επιμέρους εξουσίες στην κυβέρνηση.
Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς πόσο γιγαντιαίο είναι αυτό το έργο. Αλλά χωρίς αυτό, η Αριστερά δεν θα μπορέσει να κυβερνήσει και δεν θα μπορέσει να εκπροσωπήσει το λαό που της ανέθεσε τη διακυβέρνηση.
Για να γίνει αυτό, πρέπει να θεσπιστεί και να εφαρμοστεί με αποφασιστικότητα ένα σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη δημοκρατική λειτουργία σε όλα τα επίπεδα του κράτους και της κοινωνικής ζωής. Με παράλληλη εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση των κρατικών λειτουργών και διαρκή ενημέρωση της κοινωνίας. Και με τολμηρό ξήλωμα των μεγάρων και παραπηγμάτων εξουσίας που αναπτύχθηκαν παρασιτικά και αντισυνταγματικά και με μεγάλη μεθοδικότητα μέχρι σήμερα. Ένα μεγάλο βήμα στη σωστή κατεύθυνση, που πρέπει να προηγηθεί, είναι η αποκατάσταση της δημοκρατίας στον τομέα της ενημέρωσης.
Δεν υπάρχει άνθρωπος στην Ελλάδα που να μην έχει αντιληφθεί το ρόλο που έπαιξαν, και συνεχίζουν να παίζουν, τα ΜΜΕ σε βάρος της κοινωνίας και του τόπου. Και δεν είναι καθόλου λίγοι οι πολίτες που γνωρίζουν το ρόλο που παίζουν τα ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο. Και είναι πλέον κοινή πεποίθηση ότι κανένας εκδημοκρατισμός, καμία δικαιοσύνη, καμία ισονομία και, βεβαίως, καμία σωστή ενημέρωση, δεν μπορεί να επιτευχθεί, άρα καμία εξυγίανση του κράτους, των θεσμών, της πολιτικής και της οικονομίας, χωρίς την εξυγίανση του τομέα της ενημέρωσης.
Δυστυχώς, η εκπλήρωση αυτής της αναγκαιότητας προσκρούει σε εμπόδια και μέσα στην Αριστερά. Και μόνο να σκεφτεί κανείς ότι το ΚΚΕ πούλησε τη συχνότητά του σε μια «οικογένεια», δηλαδή στον ταξικό εχθρό, αντί να αξιοποιήσει αυτό το σημαντικό εργαλείο μαζικής επικοινωνίας και ενημέρωσης προς όφελος της κοινωνίας, αντιλαμβάνεται τη «ζημιά» που έχουν υποστεί πολλά μυαλά στην Αριστερά. Αλλά, και εκτός ΚΚΕ, υπάρχουν μυαλά που δεν βλέπουν με καλό μάτι τον εκδημοκρατισμό των μέσων ενημέρωσης, από συμβιβασμό και ιδιοτέλεια. Άλλοι γιατί δεν θέλουν να έρθουν σε ρήξη με τις «οικογένειες» και άλλοι επειδή οι ίδιοι απολαμβάνουν προνομιακή μεταχείριση στα ΜΜΕ των ολιγαρχών. Κι άλλοι αρκούνται σε προκηρύξεις, αφίσες και εφημερίδες απελπιστικά χαμηλής κυκλοφορίας. Πικρές αλήθειες, αλλά αλήθειες.
Με τους πολίτες για τους πολίτες
Συζητώντας με πολίτες που θέλουν να πετύχει η αλλαγή που ξεκίνησε με τις πρόσφατες εκλογές, αντιλαμβάνεται κανείς τις ανησυχίες τους. Είναι δυνατόν να αλλάξει η κατάσταση εάν οι δέκα γνωστές «οικογένειες» συνεχίσουν να ελέγχουν την ενημέρωση; Οι απαντήσεις που δίνονται ή υπονοούνται από την αγωνία με την οποία τίθεται το ερώτημα, φανερώνουν ότι οι πολίτες δεν πιστεύουν ότι διατηρώντας το στάτους κβο μπορεί να αλλάξει η κατάσταση στα ΜΜΕ. Δηλαδή, εάν οι «οικογένειες» που ελέγχουν τα ΜΜΕ πληρώσουν ενοίκιο για τη χρήση των συχνοτήτων ή ξοφλήσουν τα χρέη τους, θα απαλειφτεί ή θα μειωθεί η εξουσία και ο έλεγχος που ασκούν οι «οικογένειες» με τα κανάλια τους σε βάρος της κοινωνίας και της δημοκρατίας;
Τα παραδείγματα περί του αντιθέτου βρίθουν, διεθνώς, από τη Χιλή ως τη Βενεζουέλα και την Ουκρανία.
Τι πρέπει να γίνει, λοιπόν, πέρα από την αυτονόητη ανάγκη επαναλειτουργίας της κρατικής ΕΡΤ;
Κατά τη γνώμη πολλών ανθρώπων, πρέπει να διαχυθεί η ενημέρωση και να περάσει στην κοινωνία. Να ενθαρρυνθεί και να υποστηριχθεί θεσμικά η δημιουργία μέσων ενημέρωσης από συλλογικότητες, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Για τηλεοράσεις και ραδιόφωνα που θα εκφράζουν την κοινωνία και θα ελέγχονται από την κοινωνία. Σε όλη την Ελλάδα, δίκτυα που θα λειτουργούν είτε αυτόνομα είτε συνεργαζόμενα.
Σήμερα, υπάρχουν βασικές προϋποθέσεις για να γίνει αυτό. Η χώρα διαθέτει σε αφθονία ανθρώπινο δυναμικό. Υπάρχει η κατάλληλη τεχνολογία με μικρό κόστος. Και, το πρωτοφανές είναι ότι έχουμε κυβέρνηση της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ, της κοινωνικής σωτηρίας, όπως και να την πούμε, που μπορεί, εάν το επιλέξει, να στηρίξει θεσμικά αυτό το άνοιγμα, αυτή την πραγματική απελευθέρωση της ενημέρωσης, αυτό το άκουσμα της φωνής του λαού, αυτό το άλμα στη δημοκρατία.
Ήδη, μέσα από το διαδίκτυο, πολλοί πολίτες και πολλές συλλογικότητες έχουν πάρει σημαντικές πρωτοβουλίες στον τομέα της ενημέρωσης, με πόρταλ, σάιτ, μπλογκ, σελίδες και τοίχους, με διαδικτυακά περιοδικά και φόρουμ συζητήσεων, αλλά και webradio και webtv. Και όλα αυτά έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στην εναλλακτική ενημέρωση που συνέβαλε καθοριστικά στην ανάδειξη της Αριστεράς. Αλλά, ακόμα πολύς κόσμος ζει με την τηλεόραση.
Η σωστή ενημέρωση δεν είναι μόνο ζωτική ανάγκη της κοινωνίας, ζωτικότατη. Είναι συστατικό στοιχείο της δημοκρατίας, της παιδείας και του πολιτισμού, άνευ του οποίου έχουμε, στην πιο ήπια εκδοχή, καρικατούρα της δημοκρατίας και, στην πιο άγρια εκδοχή, προώθηση και εγκαθίδρυση του αυταρχισμού και της ολιγαρχίας. Τα ΜΜΕ διαμορφώνουν αντιλήψεις και καθοδηγούν τους ανθρώπους από την ώρα που γεννιούνται. Ενημερώνουν μεροληπτικά και επιβάλλουν τη μαζική κουλτούρα, το λάιφ-στάιλ που είναι συμβατό με το σύστημα. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι τα ισχυρότερα και πιο ύπουλα Μέσα Μαζικής Καταστροφής που διαθέτει η καθεστηκυία τάξη.
Έχει έμπρακτα και οδυνηρά αποδειχτεί ότι οι ολιγάρχες είναι εκ φύσεως εχθρικοί στην πραγματική δημοκρατία. Πώς, λοιπόν, θα εκδημοκρατιστούν στην Ελλάδα; Θα πάνε κόντρα στη φύση τους επειδή θα υποχρεωθούν να σεβαστούν κάποιους κανόνες; Μήπως, στην Αμερική και την Ευρώπη, έχουμε δημοκρατικότερες τηλεοράσεις; Όποιος παρακολουθεί το Fox News και όλα τα κανάλια που λειτουργούν μέσα σε ένα αυστηρά δομημένο πλαίσιο στην Αμερική και την Ευρώπη, ξέρει ότι όπως και να τα ντύσεις, η τηλεόραση και το ραδιόφωνο που ελέγχονται από τον ολιγάρχη θα είναι, με ή χωρίς κανόνες, η τηλεόραση και το ραδιόφωνο του ολιγάρχη. Κι αν αυτό δεν αντιμετωπιστεί με διαπλάτυνση των δρόμων ενημέρωσης και επικοινωνίας, με την όλο και μεγαλύτερη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, δεν θα μπει ποτέ η ενημέρωση στην υπηρεσία του λαού, η δημοκρατία θα χωλαίνει, η Αριστερά θα υπονομεύεται και η δημοκρατική κυβέρνηση θα ανατρέπεται.
Η ευκαιρία, τώρα, είναι πολύ μεγάλη, για την κυβέρνηση, για την Αριστερά και τους αριστερούς πολίτες, για την κοινωνία ολόκληρη, να πάρουν την ενημέρωση στα χέρια τους. Κι αν γίνει αυτό, θα κάνουμε όχι ένα απλό βήμα, αλλά ένα έγκυρο άλμα προς τα μπρος.
