Κοστάντσο Πρέβε: [Κριτική στους ηγέτες των πολιτικών κομμάτων της Αριστεράς]. Ανθολόγος ο Λουκάς Αξελός
Δεν θέλω να χαθώ εδώ σε μία εύκολη πολεμική ενάντια στους πολιτικούς ηγέτες οι οποίοι δηλώνουν ότι θέλουν να διατηρήσουν, να συντηρήσουν και να επανιδρύσουν τον κομμουνισμό. Από αυτούς υπάρχουν καλοί, μέτριοι και χείριστοι. Εξαιρετικούς δεν γνωρίζω, αλλά μπορεί να οφείλεται σε δική μου έλλειψη πληροφόρησης. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των πολιτικών ηγετών είναι ερασιτέχνες σε επίπεδο κουλτούρας, καθ’ όσον ο φρενήρης και χειραγωγικός χαρακτήρας της σημερινής πολιτικής ζωής, δευτερεύουσα αντανάκλαση της επιτάχυνσης των ρυθμών ζωής με τους οποίους ο σύγχρονος καπιταλισμός αντιμετωπίζει το ζήτημα της αξιολόγησης, δεν τους αφήνει τον παραμικρό χρόνο για να διαβάσουν, να μελετήσουν και να σκεφτούν σε βάθος, και αυτό ακριβώς εξ αιτίας μιας δομικά εξοργιστικής επιτάχυνσης του ρυθμού ζωής. Σε ένα φρενήρες ανακάτεμα χρηματιστηρίων, κινητών τηλεφώνων, φθηνών καθημερινών πολεμικών, έμ¬μονων τηλεοπτικών εμφανίσεων και τα λοιπά, αυτοί οι κακόμοιροι είναι υποχρεωμένοι να «τσιμπολογάνε» εδώ και εκεί ερεθίσματα και υποδείξεις σε άρθρα εφημερίδων βιαστικών σχολιαστών ή σε ελάχιστα σοβαρά βιβλία τρίμηνης προγραμματισμένης ημερομηνίας λήξης, προωθούμενα από τις πολιτιστικές σελίδες των ημερησίων εφημερίδων. Αυτοί σίγουρα είναι περισσότερο άξιοι συμπόνιας παρά περιφρόνησης. Καθότι λειτουργοί μιας πολιτικής η οποία πλέον έχει πλήρως κοινοβουλευτικοποιηθεί, αυτοί οφείλουν να διαχειρίζονται «εκλογικά κυκλώματα», τα οποία συγκροτούνται και διαλύονται βάσει πολιτιστικών ροών που χειραγωγούνται ευρέως από τα ΜΜΕ, και συνεπώς διαφεύγουν από τον έλεγχό τους. Η διαχείριση αυτών των εκλογικών κυκλωμάτων είναι εκ των πραγμάτων ασύμβατη με μια αληθινή επανεξέταση των σχολών της μαρξιστικής σκέψης, και αυτό ακόμη και αν μπορούσαν να διαθέσουν τέσσερις ώρες την ημέρα κατά κεφαλή για να ασχοληθούν. Παραφράζοντας έναν αφορισμό του Καρλ Κράους, θα πούμε ότι η σχέση τους με τα προβλήματα των αρχέτυπων της μαρξιστικής θεωρίας είναι η ίδια με αυτή που διατηρούν οι χαρτορίχτρες με τη μεταφυσική.
Οι ηγέτες των πολιτικών κομμάτων της αριστεράς, στην εποχή του θανάτου της πολιτικής, βρίσκονται αντιμέτωποι με το να πρέπει να λογαριαστούν με ασφυκτικούς περιορισμούς του συστήματος, στους οποίους πρέπει να υποτάξουν όλες τις ιδεολογικές τους περιηγήσεις που αποσκοπούν στο να περιορίσουν τα λάθη (turn-over) των στρατευμένων αγωνιστών τους. Οι στρατευμένοι της πρωτο-μαρξιστικής και μεσο-μαρξιστικής εποχής ήταν στρατευμένοι «μακράς διαδρομής», οι οποίοι έκαναν οριστικές επιλογές ζωής και καλλιεργούσαν πάθη διαρκείας. Την υστερο-μαρξιστική εποχή της διάλυσης, οι στρατευμένοι μετέβαιναν γενικώς από το κομμουνιστικό εσχατολογικό όνειρο στον ριζοσπαστικό εκσυγχρονισμό των απελευθερωμένων ηθών, χωρίς να το αντιλαμβάνονται καν. Σήμερα οι στρατευμένοι αγγίζουν από κοντά την απίστευτη αδυναμία της πολιτικής δράσης και δεν διαχωρίζονται πλέον σε ρεφορμιστές και επαναστάτες, αλλά σε αυτούς οι οποίοι επιστρέφουν σπίτι μετά από περίπου πέντε χρόνια και σε αυτούς, αντιθέτως, οι οποίοι γίνονται μικροεπαγγελματίες μιας πολιτικής που έχει καταντήσει βοηθητικό δεκανίκι μιας επιστήμης της διαχείρισης δημόσιων οργανισμών.
Οι ηγέτες κόμματος δεν ενδιαφέρονται για τη γνώση, αλλά μόνο για τα ιδεολογικά εφόδια. Αυτοί απευθύνονται στους αποκαλούμενους «διανοούμενους» για να έχουν ρητορικές και δημοσιογραφικές εκ των υστέρων δικαιώσεις των «διαφημιστικών τους ευρημάτων».Το γνωστικό περιεχόμενο μιας θεωρίας είναι η τελευταία των ανησυχιών τους. Με τρόπο συχνά αυτόματο, εξαλείφουν κάθε τι το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τα εκλογικά και ταυτοποιητικά σλόγκαν τους.
Όπως φαίνεται, αυτοί δεν είναι μόνο άχρηστοι για κάθε πραγματική καινοτομία, αλλά είναι και από κάθε άποψη εμπόδιό της. Δεν χρειάζεται όμως ούτε να είμαστε πεσιμιστές και να υπερτιμάμε τον ρόλο τους.
Οι ηγέτες των πολιτικών κομμάτων της αριστεράς, στην εποχή του θανάτου της πολιτικής, βρίσκονται αντιμέτωποι με το να πρέπει να λογαριαστούν με ασφυκτικούς περιορισμούς του συστήματος, στους οποίους πρέπει να υποτάξουν όλες τις ιδεολογικές τους περιηγήσεις που αποσκοπούν στο να περιορίσουν τα λάθη (turn-over) των στρατευμένων αγωνιστών τους. Οι στρατευμένοι της πρωτο-μαρξιστικής και μεσο-μαρξιστικής εποχής ήταν στρατευμένοι «μακράς διαδρομής», οι οποίοι έκαναν οριστικές επιλογές ζωής και καλλιεργούσαν πάθη διαρκείας. Την υστερο-μαρξιστική εποχή της διάλυσης, οι στρατευμένοι μετέβαιναν γενικώς από το κομμουνιστικό εσχατολογικό όνειρο στον ριζοσπαστικό εκσυγχρονισμό των απελευθερωμένων ηθών, χωρίς να το αντιλαμβάνονται καν. Σήμερα οι στρατευμένοι αγγίζουν από κοντά την απίστευτη αδυναμία της πολιτικής δράσης και δεν διαχωρίζονται πλέον σε ρεφορμιστές και επαναστάτες, αλλά σε αυτούς οι οποίοι επιστρέφουν σπίτι μετά από περίπου πέντε χρόνια και σε αυτούς, αντιθέτως, οι οποίοι γίνονται μικροεπαγγελματίες μιας πολιτικής που έχει καταντήσει βοηθητικό δεκανίκι μιας επιστήμης της διαχείρισης δημόσιων οργανισμών.
Οι ηγέτες κόμματος δεν ενδιαφέρονται για τη γνώση, αλλά μόνο για τα ιδεολογικά εφόδια. Αυτοί απευθύνονται στους αποκαλούμενους «διανοούμενους» για να έχουν ρητορικές και δημοσιογραφικές εκ των υστέρων δικαιώσεις των «διαφημιστικών τους ευρημάτων».Το γνωστικό περιεχόμενο μιας θεωρίας είναι η τελευταία των ανησυχιών τους. Με τρόπο συχνά αυτόματο, εξαλείφουν κάθε τι το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τα εκλογικά και ταυτοποιητικά σλόγκαν τους.
Όπως φαίνεται, αυτοί δεν είναι μόνο άχρηστοι για κάθε πραγματική καινοτομία, αλλά είναι και από κάθε άποψη εμπόδιό της. Δεν χρειάζεται όμως ούτε να είμαστε πεσιμιστές και να υπερτιμάμε τον ρόλο τους.
Μετάφραση: Διονύσης Κουνάδης
Κοστάντσο Πρέβε, Κριτική ιστορία του Μαρξισμού,
εκδ. «ΚΨΜ», Αθήνα χ.χ. έκδ.
Σχόλια
