«Πολλές από τις ιδέες που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο, στην πραγματικότητα γεννήθηκαν πάνω στα κύματα του ωκεανού από ναύτες, πειρατές και σκλάβους… Οι πειρατές δεν παραβίασαν απλά τους κανόνες αλλά τους ξανάγραψαν από την αρχή»
Μάρκους Ρέντιγκερ (Από πρόλογο στον «Μαυροπετρίτη»)
Ο«Μαυροπετρίτης – το Γεράκι της Μεσογείου» του Λεωνίδα Γ. Γουργουρίνη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρτέον, δεν είναι απλώς ένα ιστορικό μυθιστόρημα, όπως αναφέρεται στο εξώφυλλο.
Πρόκειται για μια εξαιρετική σκιαγραφία της πειρατείας στις ελληνικές θάλασσες με αφορμή κάποια επεισόδια από την πολυτάραχη ζωή του Κερκυραίου καπετάνιου και πειρατή Πέτρου Λάντζα.
Του μυθιστορήματος άλλωστε προηγείται μια πολύ ενδιαφέρουσα και πολυσέλιδη μελέτη για την πειρατεία και τον ρόλο που έπαιξε στις ιστορικές εξελίξεις. Αναφέρονται πολλές από τις επιπτώσεις που είχε για την οικονομία, το εμπόριο αλλά και για τη ζωή και την καθημερινότητα των νησιών, τον τρόπο που κατοικήθηκαν, τα κάστρα που δημιουργήθηκαν, την ίδια την αρχιτεκτονική των οικισμών.
Πολλά από τα όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21 και της προετοιμασίας της, συνδέονται με τη δράση πειρατών και κουρσάρων. Οι μεγάλες επιτυχίες του ελληνικού ναυτικού, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, έχουν τις ρίζες τους στον αμφιλεγόμενο κόσμο της πειρατείας.
«Η παραδοσιακή ιστορία είναι ότι οι πειρατές ήταν κτήνη κι εγκληματίες με μοναδικό κίνητρο την απληστία τους. Αυτό έχει μια δόση αλήθειας, όπως άλλωστε όλα τα στερεότυπα. Αλλά αυτό που ανακάλυψα είναι ότι οι περισσότεροι πειρατές ήταν απλώς κοινοί ναύτες, πολλοί από τους οποίους είχαν πέσει θύματα κακομεταχείρισης στα εμπορικά και πολεμικά πλοία όπου εργάζονταν.»
Όπως γράφει ο Μάρκους Ρέντιγκερ στο βιβλίο «Outlaws of the Atlantic: Sailors, Pirates, and Molley Crews in the Age of Sail», σε απόσπασμα που παραθέτει ο συγγραφέας στον πρόλογο, «ο τρόπος λειτουργίας και ιεραρχίας ενός πειρατικού πλοίου ήταν πολύ πιο δημοκρατικός από αυτόν του εμπορικού και πολεμικού ναυτικού… Οι πειρατές δημιούργησαν επίσης ένα πρώτο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, όπου φρόντιζαν τα μέλη του πληρώματος που τραυματίζονταν στις μάχες…»
Πολλά από τα όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21 και της προετοιμασίας της, συνδέονται με τη δράση πειρατών και κουρσάρων. Οι μεγάλες επιτυχίες του ελληνικού ναυτικού, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, έχουν τις ρίζες τους στον αμφιλεγόμενο κόσμο της πειρατείας
Απόδειξη, όπως γράφει ο Λ. Γουργουρίνης, ότι «πολλοί ναυτικοί μετά από κάποιο πετυχημένο ρεσάλτο πειρατικού πλοίου, τις περισσότερες φορές οικειοθελώς, γίνονταν μέλη του πειρατικού πληρώματος. Προτιμούσαν την αβέβαιη και συνήθως σύντομη ζωή του πειρατή, από τον αργό και βασανιστικό θάνατο του ναύτη…»
Ο συγγραφέας ασχολείται επί χρόνια με το θέμα της πειρατείας και έχει γράψει πριν από αυτό το μυθιστόρημα τη μελέτη «Πειρατεία στη Μάνη και στη Μεσόγειο», όπου παρουσιάζει για πρώτη φορά συγκεντρωμένες και λεπτομερείς αναφορές για τη ζωή των πειρατών και των κουρσάρων.
Πέρα από τον πρόλογο, στο βιβλίο υπάρχει ένα λεπτομερές χρονολόγιο της ζωής του Πέτρου Λάντζα που υπήρξε πραγματικά πολυτάραχη. Από διοικητής της Πάργας στα μπουντρούμια διαφόρων χωρών και βασιλείων. Χρόνο με το χρόνο από τη δόξα στον κατατρεγμό. Παρ’ όλα αυτά έζησε ως τα 80 του χρόνια κάτι που μοιάζει απίστευτο με βάση τις περιπέτειές του και τον συνήθη τρόπο που τέλειωνε σύντομα η ζωή των πειρατών της εποχής.
Το ίδιο το μυθιστόρημα έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας συναρπαστικής περιπέτειας από αυτές που σε κρατάνε σε αγωνία μέχρι την τελευταία σελίδα. Παρουσιάζεται μια κρίσιμη καμπή της ζωής του, όταν είναι διοικητής στην Πάργα και η Βενετία υπογράφει συνθήκη ειρήνης με τον σουλτάνο. Κάτι που για τον πατριώτη Λάντζα είναι η ταφόπλακα των ονείρων του για απελευθέρωση των Ρωμιών. Θα συνεχίσει να αγωνίζεται σε όλη του τη ζωή γι’ αυτόν τον σκοπό, αλλάζοντας στρατόπεδα, αλλά έχοντας μονίμως απέναντί του την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στα περιστατικά που περιγράφονται αποδεικνύεται η μεγάλη οξυδέρκειά του, αλλά κι ο άτεγκτος χαρακτήρας του. Αυτό που δεν συγχωρεί σε κανέναν είναι η προδοσία…
Διακρίνει κανείς αρκετούς παραλληλισμούς ανάμεσα στη ζωή πειρατών και κουρσάρων με αυτό που συνέβαινε στη στεριά με αρματολούς και κλέφτες.
Ωστόσο το τι συνέβαινε στις θάλασσες είναι πολύ λιγότερο φωτισμένο. Μοιάζει λες κι οι ήρωες της Επανάστασης στη θάλασσα να ξεπήδησαν από το πουθενά…
Ευτυχώς βιβλία σαν τον «Μαυροπετρίτη» μας δίνουν μια ανάγλυφη εικόνα άγνωστων πτυχών της Ιστορίας μας…
