Τα βράχια, ο κάβος και… η αναβαλλόμενη προοπτική της χώρας
Του Ρούντι Ρινάλντι
Όταν λένε «να μην πέσει η χώρα στα βράχια», εννοούν να αποφευχθεί ένα μεγάλο πιστωτικό γεγονός, η χρεοκοπία της χώρας. Τα πάντα, λοιπόν, ώστε να μην πέσουμε στα «βράχια», την ίδια στιγμή που διαρκώς ασφυκτιούμε, στραγγαλιζόμαστε πάντα εντός ευρωζώνης και τηρώντας τις συμφωνίες.
Όταν λένε «να περάσουμε τον κάβο», εννοούν να κλείσει μια συμφωνία, σε μία ή δύο φάσεις, στο ίδιο πλαίσιο προδιαγραφών με την 20ή Φλεβάρη και έτσι, να μείνουμε όρθιοι, ώστε σε «εύλογο διάστημα» να εφαρμόσουμε το πρόγραμμα ή κάτι από αυτό. Για παράδειγμα, αν πάει καλά η οικονομία, τότε ίσως δοθεί η 13η σύνταξη, ως επίδομα…
Όσον αφορά το ζήτημα της μετάβασης σε μια άλλη Ελλάδα, αυτό σιγά-σιγά αποσύρεται από τη συζήτηση και η επικαιρότητα κυριαρχείται από την «διαπραγμάτευση» και το «συμβιβασμό». Η λεωφόρος της διαπραγμάτευσης οδηγεί κάπου, πάντως όχι σε μια άλλη Ελλάδα. Η διαπραγμάτευση και οι όροι με τους οποίους γίνεται, μονοπωλεί το πολιτικό σκηνικό, εξασθενίζει κάθε οικονομική, παραγωγική, πολιτική δυνατότητα και οδηγεί στο συνεχές γαλβάνισμα των συνειδήσεων με την ιδέα του «συμβιβασμού».
Εύστοχα ακούστηκε στην πρόσφατη Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ ότι «ζούμε την ματαίωση μιας μεγάλης ιστορικής δυνατότητας, που δεν εξαντλήθηκε και δεν παλεύτηκε».
Επομένως, παραμένει ανοικτό και αναπάντητο, επί της ουσίας, το ερώτημα: Ήταν δυνατή μια άλλη πορεία, είναι έστω και τώρα δυνατή μια άλλη στάση ή το μόνο που μπορεί να γίνει είναι να παίρνουμε δανεικά για να ξεπληρώνουμε τα δανεικά και ούτω καθεξής;
Υποστηρίζουμε ότι η χώρα μπορεί να πορευτεί διαφορετικά, να μπει στην τροχιά μιας βαθιάς αλλαγής, να αναγεννηθεί. Η δυνατότητα αυτή υπάρχει. Παρ’ όλο που τα μνημόνια έπληξαν μεγάλο μέρος αυτής της δυνατότητας σε οικονομικό κυρίως επίπεδο, εντούτοις η Ελλάδα μπορεί να υπάρχει, να παράγει, να δημιουργεί, να έχει υπόσταση.
Ξεκινάμε από αυτήν την αφετηρία που υπογραμμίζει δυνατότητες (οικονομικές και πολιτικές), δεξιότητες (τεχνικές και πνευματικές), καθώς και την επιβιωτική ανάγκη μιας χώρας (σε συνθήκες τεράστιας εσωτερικής καταστροφής που επέβαλαν οι μνημονιακές πολιτικές) να οδηγηθεί στην ενεργοποίηση όλων των παραγωγικών και πνευματικών της δυνάμεων, όπως συμβαίνει σε συνθήκες πολέμων ή μεγάλων καταστροφών. Πρόκειται για μια κεντρική ιδέα που μπορεί να στηρίξει πολλαπλές και ανεξερεύνητες, εν πολλοίς, κατευθύνσεις αναγέννησης και ανόρθωσης της χώρας.
Πολιτικά και ηθικά, ο λαός βρέθηκε σε κίνηση ενάντια σε πλευρές αυτής της καταστροφής, σε πορεία κατανόησης των αιτιών που την έφεραν σε αντίθεση με το πολιτικό σύστημα που επέβαλε και διαμεσολαβούσε τους «δανειστές». Βρέθηκε σε κίνηση με όλα τα αντιφατικά χαρακτηριστικά που έχει μια πορεία συνειδητοποίησης σε περίπλοκες συνθήκες για μια βαθύτατη αλλαγή στο εσωτερικό της χώρας. Μπορούσε να ενεργοποιηθεί σε μια διαδικασία αναγέννησης της χώρας, όντας και ο ίδιος παράγοντας αναντικατάστατος σε μια τέτοια πορεία.
Η πορεία από τη μνημονιακή Ελλάδα των κοινωνικών ερειπίων σε μια άλλη Ελλάδα της παραγωγής, της ανάπτυξης, του πολιτισμού, της δημοκρατίας, υπήρξε και είναι η ιστορική δυνατότητα. Μοιάζει σήμερα να επιδεινώνεται, να δυσχεραίνεται από επιλογές και λάθη που τη διαστρέφουν σε συνηθισμένη διαχείριση του υπάρχοντος…
Η κυριάρχηση στο πολιτικό προσκήνιο επί 4 μήνες της «πανδιαπραγμάτευσης» αποδεικνύει, στην ουσία, ότι δεν έχουν τεθεί, αναλυθεί, εξηγηθεί βασικοί στόχοι μιας εναλλακτικής πορείας. Στόχοι που θα μπορούσαν να γίνουν κινούσες ιδέες μιας μεγάλης εσωτερικής μεταβολής, στην πολιτική, την οικονομία, την κοινωνική συνείδηση. Σηματοδοτώντας την απόπειρα ενός λαού και ενός έθνους να ξαναστήσει τη χώρα και την κοινωνία στα πόδια της μέσα από ένα νέο αξιακό πρότυπο και μοντέλο.
Η κυριαρχία της «πανδιαπραγμάτευσης» μονοπώλησε και καθήλωσε τον λαϊκό παράγοντα στην αναμονή μιας συμφωνίας, γεννώντας ταυτόχρονα μεγάλα ελλείμματα στη διακυβέρνηση και την αντιμετώπιση ζωτικών προβλημάτων του λαού και του τόπου. Πρακτικά, όλα αναβάλλονται -επιτρέπονται οι αυτοσχεδιασμοί σε κάθε υπουργείο- μέχρι νεωτέρας, ανάλογα με την πορεία της διαπραγμάτευσης. Το σίριαλ της διαπραγμάτευσης, το σούρσιμο της διαπραγμάτευσης και μέσω αυτού η παγίδευση από τους τροϊκανούς «φίλους», εξασθενεί τη χώρα και σπέρνει φόβο, αμφιβολία, ανησυχία, ίσως και απογοήτευση σε ένα μεγάλο δυναμικό.
Η δυναμική της νωπής λαϊκής εντολής και των πρώτων «όχι» προς τους δανειστές εξανεμίζονται σιγά-σιγά, καθώς όλα περιστρέφονται στο έδαφος του «συμβιβασμού», αυτής της νέας μεγάλης ιδέας που καθηλώνει και παραλύει. «Καλύτερα μια κακή συμφωνία, παρά μια καταστροφή», λένε ορισμένοι πρωτοκλασάτοι. Η πολιτική που επιλέχθηκε και ακολουθήθηκε οδήγησε στην 20ή Φλεβάρη και τώρα οδηγεί σε μια συμφωνία οδυνηρή για τη χώρα και την κοινωνία.
Ρήξη, ανατροπή και βλέπουμε…
Η θέση που υποστηρίζεται στο άρθρο αυτό είναι απλή: Όσο κενή είναι μια διαπραγμάτευση χωρίς στρατηγικό σχέδιο, μεγάλες ιδέες και στήριξη από το λαό, έτσι και η γενικόλογη επίκληση της «ρήξης» και της «ανατροπής» και η μονοκαλλιέργεια στο θέμα του νομίσματος (ευρώ/δραχμή), επίσης δεν δημιουργεί προϋποθέσεις για την αναγκαία μετάβαση.
Η απάντηση σε μια πορεία κεντροαριστεροποίησης (υποχωρήσεις, διαρκής συμβιβασμός, συστημική διαχείριση, μνημονιακή εμβάθυνση κ.λπ.) δεν είναι η γενικολογία μιας «ανατροπής» ή «ρήξης», χωρίς πρόγραμμα, σχέδιο, προετοιμασία. Για όσους αρέσκονται σε τέτοιες ρητορικές, υπάρχει πάντα το ερώτημα: Αφού έχετε τη δυνατότητα να ματαιώσετε την πορεία προς μια συμφωνία μνημονιακής κατεύθυνσης, γιατί δεν το κάνετε, γιατί δεν προετοιμάζετε το έδαφος για αυτό; Η απλή καταγραφή της διαφοροποίησης από την πορεία που χαράσσει η κυβέρνηση, δεν είναι επαρκής στάση και πάντως δεν συνάδει με τη ρητορική των ρήξεων και των ανατροπών.
Επομένως, αναζητείται μια πραγματική εναλλακτική πρόταση διεξόδου και αναγέννησης της χώρας, μακριά από στερεότυπα και ιδεολογικές αγκυλώσεις. Απαιτείται απάντηση που δεν υπάρχει εκ των προτέρων σε οποιαδήποτε εγχειρίδια ή εγχειρήματα του παρελθόντος.
Απαιτείται συναίσθηση ότι είναι εξαιρετικά δύσκολη η οικοδόμηση μιας απάντησης και η υπέρβαση του διλήμματος «προσαρμογή στο ρεαλισμό μιας κεντροαριστερής διαχείρισης ή γενικόλογη χωρίς διέξοδο επίκληση ανατροπής και ρήξης χωρίς σχέδιο και προοπτική».
Αν παραιτηθεί κανείς από την αναζήτηση ενός δύσκολου, σύνθετου, πραγματικά εναλλακτικού δρόμου («μπορούμε αλλιώς»), τότε θα χαθεί μέσα στο δίλημμα. Αλλά και θα παραιτηθεί από την αναζήτηση μιας πραγματικής λύσης και των προϋποθέσεων που αυτή έχει. Πρέπει, λοιπόν, να εμπλακούμε σε μια διαδικασία βαθύτερης ανάδειξης πολιτικών και διαδικασιών σε όλους τους τομείς, αφού το ζήτημα δεν εξαντλείται σε έτοιμα «όπλα» που υπάρχουν και απλώς πρέπει να χρησιμοποιηθούν…
Η Ελλάδα μπορεί αλλιώς!
Η Ελλάδα μπορεί να πάψει να είναι αποικία χρέους και να τελεί υπό δανειακό καθεστώς. Προϋπόθεση είναι ένα σχέδιο καθολικής παραγωγικής και πνευματικής κοινωνικής, πολιτισμικής, ηθικής, κοινωνικής, ταξικής αλλά και εθνικής αναγέννησης με στόχο να μπει τέλος στο καθεστώς της αποικίας χρέους.
Στο στόχο αυτό πρέπει να κατευθυνθούν όλοι οι πόροι, οι υποκειμενικές ηθικές, συνειδησιακές δυνάμεις, η τεχνογνωσία, οι πρωτοπόρες ιδέες και καινοτόμες θεσμίσεις που ξεκινούν από την ελληνική πραγματικότητα, αξιοποιούν όλες τις ιδιαιτερότητες του τόπου, συγχωνεύουν το εθνικό με το κοινωνικό, εφευρίσκουν πρωτότυπες λύσεις συνέργειας, συντονισμού και αποτελεσματικότητας.
Η επίλυση του νεοελληνικού προβλήματος δεν είναι μια οποιαδήποτε συμφωνία με τους «δανειστές», είναι υπόθεση κινητοποίησης όλων των όρων και πόρων της κοινωνίας στο στόχο της διεξόδου από την αποικία χρέους. Αν τεθεί και υπηρετηθεί σοβαρά αυτός ο στόχος, τότε μπορεί να γίνει αποδεκτό και το κόστος υποχωρήσεων που θα μπορούσαν να γίνουν κάτω από «ανυπέρβλητους» συσχετισμούς.
Η «πανδιαπραγμάτευση» είναι γυμνή από καινοτόμες ιδέες, από φλόγα για μια διαφορετική πρωτότυπη πορεία κοινωνικής δυναμικής και δημιουργίας. Είναι μακριά από θεσμίσεις λαογέννητες, συνεργατικές, συνδυαστικές, από ιδέες που δίνουν νόημα στην υπόσταση ανθρώπων και συλλογικοτήτων. Η λύση δεν βρίσκεται στο «διεκδικητισμό» κάθε χώρου και επιμέρους υποκειμένου. Αλλά στην πολιτική και στο σχέδιο διεξόδου και αναγέννησης, που πρέπει να προβάλλει ένα πολιτικό κίνημα, ένα υποκείμενο σε διαδικασία διαμόρφωσης.
Ας αναλογιστούμε τι έδωσε η σε κίνηση κοινωνία τα προηγούμενα 5 χρόνια. Πλατείες, δομές αλληλεγγύης, εκτόξευση ενός μικρού αριστερού κόμματος στη διακυβέρνηση, την ιδέα της παραγωγικής ανασυγκρότησης, διεθνή αλληλεγγύη, την κεντρικότητα του χρέους κ.λπ. Και ας δούμε πού προσγειώνονται οι προσδοκίες σε 4 μήνες. Ιδεολογική φτώχεια και καθήλωση, έλλειψη κινητήριων ιδεών και πρακτικών, κυβερνητισμός και «πανδιαπραγμάτευση» ως ανώτατες μορφές καθήλωσης και ανάθεσης που «βλάπτουν την υγεία».
Η χώρα χρειάζεται βαθιά πολιτειακή τομή, έκρηξη δημοκρατίας παντού, λαϊκή συμμετοχή, παραγωγική ανάταση (χώρα που δεν παράγει δεν υπάρχει), πολιτιστική ανάταση, κοινωνική συνείδηση αλλιώτικη από τον καταναλωτισμό και τον ατομισμό, άλλα πρότυπα. Άρα άλλη παιδεία, άλλα ΜΜΕ, άλλη επισιτιστική αυτάρκεια μέσα από πρωτογενή τομέα, άλλη σύνθεση του «παραγωγικού χάρτη».
Σήμερα έχουμε 3% πρωτογενή τομέα, 9% δευτερογενή και 88% υπηρεσίες παντός είδους. Και φυσικά εισαγωγές, πολλές εισαγωγές. Μια ενδογενής παραγωγική ανάπτυξη θα έπρεπε να αλλάξει αυτά τα δεδομένα. Μια τεράστια καμπάνια για την ενδογενή ανάπτυξη και ιδιαίτερα για τη στήριξη της ελληνικής παραγωγής και αγοράς θα αναδείκνυε τεράστιες δυνατότητες. Η κινητοποίηση περιφερειών, επιμελητηρίων, συνεταιρισμών, συνεργατικών δομών που θα έπρεπε να δημιουργηθούν, ο συνδυασμός δημόσιου, ιδιωτικού και συνεργατικού τομέα, ο πλουραλισμός σε μορφές, η κινητοποίηση του επιστημονικού δυναμικού, η ενεργοποίηση του ελληνισμού της διασποράς, όλα αυτά μπορούν να μας βάλουν σε άλλη τροχιά. Η κεντροαριστεροποίηση, όμως, παραμένει απλώς στο έδαφος των οικονομικών μοντέλων που επιβάλλουν οι δανειστές.
Η λύση είναι στην κινητοποίηση όλης της χώρας για να βγει από τη μνημονιακή φυλακή. Υπάρχουν, εν δυνάμει, όλες οι δυνατότητες. Υστερεί ο υποκειμενικός παράγοντας που βυθίζεται στη διαχείριση του υπάρχοντος. Μεγάλες ιδέες, καινοτόμες θεσμίσεις και πρακτικές, πολιτικό κίνημα διεξόδου και αναγέννησης με το λαό, παραμένουν ζητούμενα.
