Διαβάστε το Μέρος Α΄
Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Όπως ήδη αναφέρθηκε, τον Μάιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιο REPowerEU, που περιελάμβανε «Μια ειδική στρατηγική της Ε.Ε. για την ηλιακή ενέργεια» και «Μια πρωτοβουλία ηλιακών στεγών». Η «Στρατηγική για την ηλιακή ενέργεια» αφορούσε στην προώθηση γενικά των ηλιακών έργων ενώ η «Πρωτοβουλία ηλιακών στεγών» αποτελούσε μια κρίσιμη υποκατηγορία της παραπάνω Στρατηγικής. [1]
Φωτοβολταϊκά χωρίς στέγη!
Το πρώτο πράγμα που πρόβαλε η «Καθημερινή» τον Μάιο του 2022, ή τουλάχιστον, όπως γράφει, της μετέφεραν «παράγοντες με γνώση της ευρωπαϊκής εμπειρίας», ήταν ότι «Η γενικευμένη εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις στέγες στην Ελλάδα θα προχωρήσει με το μοντέλο του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net-metering)»! Το μοντέλο αυτό προβλέπει την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής σε άλλες θέσεις από αυτές της κατανάλωσης. «Οικιακοί καταναλωτές και επιχειρήσεις θα γίνονται παραγωγοί ενέργειας από φωτοβολταϊκά στέγης χωρίς οι ίδιοι να τα εγκαταστήσουν ούτε καν να ξέρουν πού βρίσκονται. Θα μπορούν απλώς να αγοράζουν σε προκαθορισμένη τιμή τμήμα της παραγωγής τους μέσω διμερών συμβολαίων με εταιρείες που θα έχουν υπενοικιάσει ταράτσες για να τοποθετήσουν και να λειτουργήσουν τα φωτοβολταϊκά.».
Αυτό είναι το μοναδικό μοντέλο που αντιλαμβάνεται η ελληνική πραγματικότητα θεωρώντας ότι δεν υπάρχουν άλλες προοπτικές πέρα από τη συγκεντρωτική διαχείριση της ενέργειας που παράγεται από εταιρείες! Σύμφωνα λοιπόν με την «Καθημερινή»: «Παράγοντες της αγοράς παρομοιάζουν το μοντέλο που εφαρμόζουν η Ισπανία και η Ολλανδία με το πρόγραμμα που αναπτύσσει η εταιρεία Ήρων στην Ελλάδα, σε μικρή βέβαια κλίμακα. Η εταιρεία δίνει τη δυνατότητα ακόμη και σε όσους ενοικιάζουν ένα διαμέρισμα και δεν έχουν δική τους ταράτσα, να έχουν τη δική τους πράσινη ενέργεια. Μέσω ενός προγράμματος που διαθέτει στην αγορά, νοικοκυριά και επιχειρήσεις που θα συμμετέχουν σε αυτό, γίνονται παραγωγοί της ποσότητας ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν.». [2]
Πολύ συγκινητικό βέβαια που η εταιρεία «φροντίζει» τους ενοικιαστές αλλά ο εικονικός συμψηφισμός δεν είναι διεσπαρμένη παραγωγή σε στέγες!
Τον Ιούλιο του 2022 η Ελληνική Βουλή ψήφισε νόμο, τον 4951/2022, που ρύθμιζε την παροχή «ηλεκτρικού χώρου», για τη σύνδεση στο Ελληνικό Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας, μονάδων αυτοπαραγωγής, για τα σπίτια, τις κοινωνικές υποδομές και τους αγρότες, συμπεριλαμβάνοντας, βέβαια, τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό, αλλά και άλλες κατηγορίες εμπορικών μονάδων, όπως και το πλαίσιο ανάπτυξης Πιλοτικών Θαλάσσιων Πλωτών Φωτοβολταϊκών Σταθμών.
Τραγική ειρωνεία αποτελεί το γεγονός ότι ο νόμος αυτός αφ’ ενός διευκολύνει να προστεθούν στο ενεργειακό δυναμικό της χώρας μας ενεργειακά έργα όλων των κατηγοριών και αφ’ ετέρου καθορίζει δυνατότητα περικοπών ισχύος σε σταθμούς ΑΠΕ στη φάση της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης προκειμένου να καταστεί δυνατή η εγκατάσταση σε περισσότερους σταθμούς ΑΠΕ σε περιοχές του δικτύου οι οποίες ή είναι κορεσμένες, ή παρουσιάζουν περιορισμένη δυνατότητα απορρόφησης.
Έτσι προχώρησε ‒με πολλά εμπόδια‒ η υλοποίηση των εφαρμογών ενεργειακού συμψηφισμού, σαν μια κατηγορία έργων ανάμεσα στις πολλές χωρίς να περιορίζει τις άλλες κατηγορίες στο ελάχιστο, με τις συνολικά εγκατεστημένες μονάδες αυτοκατανάλωσης στη χώρα να αριθμούν, το 2023, ισχύ 456,9 MW, όσο δηλαδή ένα έργο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μεγάλης κλίμακας!
Οι περιπέτειες των φωτοβολταϊκών στέγης
Το 2022 δεν υπήρχε πλαίσιο ενίσχυσης των νοικοκυριών για φωτοβολταϊκά σε στέγες. Στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» που είχε άνοιξε το 2020, τα φωτοβολταϊκά είχαν συμπεριληφθεί στη λίστα των επιχορηγούμενων επενδύσεων, αλλά από τον επόμενο κύκλο του προγράμματος αφαιρέθηκαν. Έτσι, όποιος δεν εντασσόταν στο «Εξοικονομώ», καλούνταν να χρηματοδοτήσει μόνος του το υψηλό επενδυτικό κόστος, ενώ πρόσθετα προβλήματα δημιουργούσε το ακριβό κόστος δανεισμού. [3]
Οι «παράγοντες της αγοράς» «ξανακτύπησαν» το Σεπτέμβριο του 2022 ζητώντας να μην επιδοτούνται εφαρμογές ενεργειακού συμψηφισμού με φωτοβολταϊκά στέγης παρά μόνο εφαρμογές σε συνδυασμό με μπαταρίες, «επειδή προκαλούν μια σειρά από δυσλειτουργίες στην αγορά». [4] Δεν είπαν όμως ότι και τα δικά τους έργα θα πρέπει να προχωρούν μόνο αν διαθέτουν μπαταρίες!
Εν τέλει προκρίθηκε η επιδότηση μονάδων φωτοβοταϊκών στη στέγη με μπαταρίες με αποτέλεσμα πολλοί οικιακοί καταναλωτές να μην διεκδικήσουν ένταξη στο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες», αντέχοντας οικονομικά να εγκαταστήσουν μόνο «απλά» φωτοβολταϊκά, χωρίς μπαταρία, που δεν ήταν επιλέξιμα για χρηματοδότηση για τα νοικοκυριά παρά μόνο για τους αγρότες. Το καλοκαίρι του 2023 από τα 12.500 συστήματα που είχαν κατακυρώσει ηλεκτρικό «χώρο», τα 7.500 που συνδυάζονταν με μπαταρίες εντάχθηκαν στο πρόγραμμα, κλειδώνοντας και επιδότηση. Τα υπόλοιπα 5.000 που ήταν «απλά» οικιακά φωτοβολταϊκά, σχεδιαζόταν να υλοποιηθούν χωρίς επιχορήγηση, επειδή οι δικαιούχοι του «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες» θα έπρεπε να καλύψουν σε πρώτη φάση με ίδια κεφάλαια το σύνολο της δαπάνης, ώστε στη συνέχεια να τους επιστραφεί το ποσό που αναλογεί στη χρηματοδότησή τους. [5] Ακόμα χειρότερα στο τέλος του 2024 το «Φωτοβολταϊκά για επιχειρήσεις» έγινε «Μπαταρίες για επιχειρήσεις»! [6]
Τον Μάρτιο του 2023 ψηφίστηκε νέος νόμος, ο ν. 5037/2023, που αναδιατύπωσε τα ζητήματα που σχετίζονται με την αυτοπαραγωγή, καταργώντας τον ενεργειακό συμψηφισμό (net-metering) και εισάγοντας την αυτοπαραγωγή σε πραγματικό χρόνο με πώληση της πλεονάζουσας ενέργειας (net-billing), με διεύρυνση των ορίων ισχύος και της δυνατότητας εικονικού ετεροχρονισμένου συμψηφισμού (virtual net-billing). [7]
Ακόμα κι έτσι, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι 14 μήνες μετά, στις 29.05.2024 ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών χρειάστηκε να διαμαρτυρηθεί επειδή η εφαρμοστική υπουργική απόφαση του νόμου για τη ρύθμιση της αυτοκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας καθυστερούσε ιδιαίτερα να εκδοθεί. Αιτία ήταν ότι «προέκυψαν εσχάτως απόψεις για αναστολή της έκδοσης αυτής της υπουργικής απόφασης μέχρι να κοπάσει η επενδυτική υπερθέρμανση της αγοράς των ΑΠΕ. Και όλα αυτά εν ονόματι της προστασίας των υφιστάμενων παραγωγών ΑΠΕ από μελλοντικές περικοπές.». Κι αυτό ενώ «Το 2023 τα μικρά συστήματα αυτοκατανάλωσης στην Ελλάδα αποτελούσαν μόλις το 3,2% της νέας εγκατεστημένης ισχύος. Παρόλα αυτά, συντηρούσαν το 17,5% των θέσεων εργασίας στον κλάδο, αφού η διεσπαρμένη παραγωγή έχει σαφή πλεονεκτήματα έναντι των μεγάλων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής σε ότι αφορά την απασχόληση.». [8] Λίγες μέρες πριν, ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών είχε ζητήσει και μηδενικό συντελεστή ΦΠΑ για οικιακά φωτοβολταϊκά σε εφαρμογή της Οδηγίας 2022/542 της 5ης Απριλίου 2022, αναφέροντας ότι: η Γερμανία είχε ήδη προχωρήσει στη θέσπιση μηδενικού συντελεστή ΦΠΑ για φωτοβολταϊκά συστήματα σε κατοικίες και κτίρια δημοσίου συμφέροντος. «Σε αντίστοιχες κινήσεις προχώρησαν και η Αυστρία (0% από 1.1.2024), η Βρετανία (0% από 5% που ήταν μέχρι πρότινος), η Ιρλανδία (0% από 1.5.2023), η Κροατία (0% από 25% που ήταν μέχρι πρότινος) και η Ολλανδία (0% από 21% που ήταν μέχρι πρότινος).» [9]
Σήμερα «Μεγαλώνει το χάσμα Ελλάδας-Ευρώπης στο μερίδιο των φωτοβολταϊκών στέγης». [10]
Στη χώρα μας είναι σταθερή η πολιτική επιλογή να φυτεύονται τα φωτοβολταϊκά στην αγροτική γη!
Παραπομπές
[1] REPowerEU: ένα σχέδιο για ταχεία μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης, ec.europa.eu
[2] Κάθε ταράτσα και φωτοβολταϊκό…, kathimerini.gr
[3] Πώς θα γίνουν τα νοικοκυριά παραγωγοί ενέργειας, kathimerini.gr
[4] “Να μην επιδοτούνται φωτοβολταϊκά στέγης παρά μόνον αν συνοδεύονται από μπαταρίες” – Παράγοντες της αγοράς αναλύουν στο energypress τα οφέλη, energypress.gr
[5] Θερμό ενδιαφέρον για φωτοβολταϊκά στη στέγη αλλά… σνομπάρουν την επιδότηση – 5.000 αιτήσεις για «απλά» συστήματα και 7.500 με μπαταρία, energypress.gr
[6] Το «Φωτοβολταϊκά για επιχειρήσεις» έγινε «Μπαταρίες για επιχειρήσεις»: Δημοσιεύθηκε ο Οδηγός του Προγράμματος – Δείτε αναλυτικά τους όρους για επιδότηση έως 50%, energypress.gr
[7] Οι νέες ρυθμίσεις του Ν.5037/2023 για φωτοβολταϊκά, energypress.gr
[8] Αυτοκατανάλωση ενέργειας – Τι επιτάσσει η Κοινοτική και εθνική νομοθεσία, helapco.gr
[9] Μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ για οικιακά φωτοβολταϊκά – Ο ΣΕΦ ζητά εφαρμογή της σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας, energypress.gr
[10] Μεγαλώνει το χάσμα Ελλάδας-Ευρώπης στο μερίδιο των φωτοβολταϊκών στέγης, energypress.gr
