Έχουμε εισέλθει σε προεκλογική περίοδο. Όσοι ασχολούνται με την πολιτική –όπως κι αν την ορίσουμε– μπλέκονται με διλήμματα και προκλήσεις που θέτουν οι τριπλές εκλογές που έρχονται. Σε αυτές, πρόκειται να καταγραφούν τάσεις που έχουν ήδη εμφανιστεί και διατρέχουν το πολιτικό σκηνικό. Θα τροποποιηθεί ο πολιτικός χάρτης της χώρας. Πολλοί θα ποντάρουν στις εκλογικές διαδικασίες, είτε γιατί αυτή είναι η δουλειά τους, είτε γιατί μέσω αυτών θα βρουν δουλειά. Ή και γιατί έχουν το «ψώνιο» τους με αυτά τα θέματα, ή ακόμα επειδή θεωρούν ότι είναι ευκαιρία να διαδώσουν όσα πιστεύουν.
Υπάρχει ένα ερώτημα που πρέπει προκαταβολικά να απαντηθεί: Διακυβεύεται κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τον λαό, για τα υποτελή στρώματα, τους ανθρώπους του μόχθου, μέσα από τις εκλογικές διαδικασίες του 2019; Πέρα από το ποιος θα διαχειριστεί όσα έχουν δρομολογηθεί μέσα από τα μνημόνια, ποιος θα έχει πρόσβαση στη λεία της κυβερνητικής εξουσίας, διακυβεύεται κάτι άλλο, σημαντικό κι ελπιδοφόρο; Κυοφορείται ένα ρεύμα ή μια δυναμική πέρα από τις επιδιωκόμενες καταγραφές από το πλήθους των συνδυασμών που θα παρουσιαστούν; Χωρίς να παραγνωρίζουμε τη σημασία των εκλογών ως στιγμή του πολιτικού, και χωρίς να απαξιώνουμε προσπάθειες και εγχειρήματα, θα αναφερθούμε σε τρία ζητήματα. Αυτά έχουν, κατά την γνώμη μας, κεντρική σημασία για μια προοδευτική στάση που δημιουργεί κριτήρια για την παρέμβαση και στην εκλογική σκηνή.
Στην ελληνική κοινωνία, υπάρχει και το συνολικότερο πολιτικό, ιδεολογικό ζήτημα ότι δεν έχει διατυπωθεί μια συνεκτική κριτική και άποψη, πέρα από αυτά που αναπαράγουν οι δύο πόλοι, ο κεντροαριστερός κι ο κεντροδεξιός, και αυτό παίζει τον ρόλο του ευρύτερα.
Ξεκινάμε πάντα από τον λαϊκό παράγοντα
Χρειάζεται πάντα μια προοδευτική λογική να ξεκινά από εκεί και να μπορεί να βλέπει την κατάσταση χωρίς να την παραποιεί. Δηλαδή, να αξιολογεί κανείς σωστά, να μην μετατρέπει τη θέλησή της σε πραγματικότητα. Από την άποψη αυτή, αν θέλουμε να πούμε κάτι ουσιαστικό για τον υποκειμενικό παράγοντα, μπορούμε να σταθούμε σε κάποια κεντρικά σημεία.
Το σοκ του 2015 και τη ματαίωση των αυταπατών για ένα σταμάτημα, μέσω του κυβερνητισμού, του κακού με τα μνημόνια, τα διαδέχθηκε μια φάση μεγάλης σύγχυσης και αποπροσανατολισμού (που συνεχίζεται) μαζί με μια πιο ευρεία και διαδεδομένη επέκταση της αποξένωσης και απομάκρυνσης του κόσμου από την πολιτική διαδικασία.
Αυτή η κυρίαρχη κατάσταση, διακόπηκε ορισμένες στιγμές αυθόρμητα μπροστά σε εθνικές απειλές και ξεπουλήματα (Πρέσπες, κίνδυνος από Τουρκία), χωρίς αυτό να δίνει τη θέση του σε μια πιο μόνιμη συσπείρωση ή θετική διεργασία. Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει ρεύμα υπέρ κανενός κόμματος. Όλα τα κόμματα νοιώθουν πως ένα μεγάλο μέρος τούς γυρίζει την πλάτη, δεν τους πιστεύει πλέον. Αυτή η απομάκρυνση από την πολιτική, δεν σημαίνει ότι ο κόσμος συσπειρώνεται σε μια εναλλακτική πολιτική. Πολλώ δε μάλλον, δεν μπορεί να ακουμπήσει σε μια κραυγαλέα «καταγγελτικού» χαρακτήρα πολιτική.
Οι περισσότεροι νοιώθουν πολύ μακριά από όσους τους μιλάνε για πολιτική. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι πληροφορημένοι, ότι δεν ξέρουν τι γίνεται ή ότι αδιαφορούν. Δεν ελπίζουν όμως σε κάτι ενδιαφέρον και διαφορετικό. Σκέπτονται γύρω από τις εκλογές και θα εκφραστούν όπως νομίζουν, αλλά δεν έχουν εμπνευστεί ή «παθιαστεί». Σε μεγάλο βαθμό θα τιμωρήσουν, με ποιο τρόπο δεν ξέρουν ακόμα. Ξέρουν ότι θα τους γανωθεί το κεφάλι με πολλές κάλπες, ψηφοδέλτια και λόγια, γιατί να μην κουμπωθούν λίγο;
Στην ελληνική κοινωνία, υπάρχει και το συνολικότερο πολιτικό, ιδεολογικό ζήτημα ότι δεν έχει διατυπωθεί μια συνεκτική κριτική και άποψη, πέρα από αυτά που αναπαράγουν οι δύο πόλοι, ο κεντροαριστερός κι ο κεντροδεξιός, και αυτό παίζει τον ρόλο του ευρύτερα.
Επομένως, χωρίς να ξεκινά κανείς από την αναγνώριση αυτής της αποξένωσης και απόστασης από την πολιτική ευρύτερων στρωμάτων και των ειδικών διαθέσεων του κόσμου, δεν μπορεί να υπάρξει προοδευτική στάση. Πού μπλοκάρει ο κόσμος και πόσο βαραίνει η έλλειψη μιας πειστικής εναλλακτικής πρότασης; Πόσο βαραίνει η έλλειψη ελπίδας;
Θα διαψευστούν όσοι νομίσουν πάλι ότι θα εκφράσουν όσους ψήφισαν «Όχι» στο δημοψήφισμα, ή ότι με εύκολο τρόπο θα καλύψουν ένα κενό. Η επιφύλαξη απέναντι στην πολιτική, αφορά τους πάντες. Όποιος δεν μιλήσει πραγματικά στην καρδιά και την ψυχή του κόσμου, όποιος πει ψέματα και μεγάλα λόγια, δεν έχει τύχη. Αυτό είναι μικρό βέβαια μπροστά στο καθήκον να οριστεί μια προοδευτική στάση που να προάγει από τη σημερινή κατάσταση σε μια άλλη, καλύτερη.
Συνείδηση του τι έγινε και τι γίνεται
Το μνημονιακό πρόγραμμα, δεν ήταν ένα απλό οικονομικό πλαίσιο. Η εμβέλειά του δεν σταματούσε στην οικονομία. Ούτε πρόθεσή του ήταν να ορθοποδήσει οικονομικά η Ελλάδα. Ήταν και είναι ένα σχέδιο και πρόγραμμα διάλυσης της χώρας, μετατροπής της σε χώρο, ένα πρόγραμμα καθολικής άλωσης και αποδόμησης.
Στο στόχαστρο βρέθηκαν η οικονομία, ζώνες και περιοχές της χώρας, λιμάνια, τράπεζες και δημόσια περιουσία, βάσεις, δρόμοι και αγωγοί. Από κοντά, το γκριζάρισμα περιοχών και οι επιδιώξεις αλλαγής συνόρων και πληθυσμιακής σύνθεσης, η αλλοίωση της ιστορίας, παραδόσεων και συνειδήσεων, η ανατίναξη της εκπαίδευσης, της κοινωνικής πρόνοιας και τόσα ακόμα.
Αυτή η καθολικότητα του σχεδιασμού, δεν έγινε κατανοητή από την αρχή. Νόμισαν αρκετοί ότι πρόκειται απλά για κάποια σκληρά «μέτρα» και κατάργηση ορισμένων δικαιωμάτων. Ακόμα και τώρα, πολλές δυνάμεις δεν θέλουν να παραδεχθούν αυτό που ονομάζεται «εθνικές απειλές». Δεν θέλουν να δουν και να διαπιστώσουν το βάθος του σχεδιασμού. Κι όμως, επιχειρείται ήδη ένας διαμελισμός (αναίμακτος μέχρι τώρα) της χώρας υπό το καθεστώς απειλών. Είτε ακραίας υποβάθμισης της θέσης της χώρας στην Ευρώπη και τον κόσμο, είτε από τα casus belli –σήμερα της Τουρκίας, αύριο και της Αλβανίας σε συμμαχία με την Άγκυρα.
Άρα, είναι αναγκαίο να βγουν συμπεράσματα για το τι έγινε (και αυτά δεν έχουν βγει), αλλά κυρίως για το τι πρόκειται να αντιμετωπίσουμε και με ποιες πολιτικές. Ένα ακόμα κόμμα στη Βουλή για να καταγγέλλει, δεν είναι απάντηση σε αυτά τα ζητήματα. Ένα ψηφοδέλτιο για την ευρωβουλή χωρίς μια άποψη για την Ευρώπη και τις σχέσεις Ελλάδας με αυτή, δεν αποτελεί λύση. Επείγει, λοιπόν, μια πολιτική με περιεχόμενο και συνείδηση του τι «παίζεται» βαθιά και ουσιαστικά.
Μια προοδευτική ματιά και στάση δεν μπορεί να προκύψει εν κενώ λαϊκών διεργασιών, χωρίς συμμετοχή, σκέτα από τα πάνω, και μάλιστα χωρίς συναίσθηση των αναγκαιοτήτων που θέτει η συγκυρία. Δεν μπορεί να γίνει με ανακύκλωση παλιών υλικών και προσώπων, ούτε με επανάληψη σχημάτων του χτες
Όχι παλιά υλικά και φόρμες
Μια προοδευτική ματιά και στάση δεν μπορεί να προκύψει εν κενώ λαϊκών διεργασιών, χωρίς συμμετοχή, σκέτα από τα πάνω, και μάλιστα χωρίς συναίσθηση των αναγκαιοτήτων που θέτει η συγκυρία. Δεν μπορεί να γίνει με ανακύκλωση παλιών υλικών και προσώπων, ούτε με επανάληψη σχημάτων του χτες. Χρειάζεται μια πραγματική διαδικασία-διεργασία που να έχει τα χαρακτηριστικά εγχειρήματος. Οι δυσκολίες και η προσωρινή απουσία της, δεν βοηθά να «εκβιαστούν» μπροστά στο «κατεπείγον» εκλογικό ζητούμενο.
Αυτός ο εκβιασμός θα παίξει περισσότερο αρνητικό παρά θετικό ρόλο, αν δεν παρθούν υπόψη όσα θίγονται ως απαραίτητες προϋποθέσεις μιας προοδευτικής στάσης. Τα παλιά υλικά και φόρμες έχουν μάθει στο «κάνω πολιτική» με τον κλασικό τρόπο, και μπορούν να αναπαράγουν αρκετά επιχειρήματα, τα οποία όμως ξεκινούν και τελειώνουν στο «να συγκροτηθεί ψηφοδέλτιο».
Συνόψιση
Κι όμως, υπάρχουν παντού ανοιχτά αυτιά και κόσμος που αγωνιά, που θέλει κάτι διαφορετικό. Αν αποφευχθεί η τάση για γρήγορα αποτελέσματα κι αν, κόντρα στο ρεύμα της προεκλογικής νοσηρής ατμόσφαιρας, τεθούν οι ανάγκες και οι προϋποθέσεις μιας προοδευτικής στάσης στη συγκυρία, τότε μπορεί να προκύψει μια μερική προαγωγή, κάποιο ενδιαφέρον παράδειγμα, ένα πανελλαδικό εγχείρημα που να διαφέρει από μια απλή καταγραφή και αναπαραγωγή γνώριμων καταστάσεων.
Γενικό κοινωνικό κλίμα
Προς επίρρωση όσων υποστηρίζονται στο πρώτο σημείο του άρθρου, δηλαδή για την εκτίμηση και την συμπεριφορά του λαϊκού παράγοντα, παραθέτουμε ορισμένα σχετικά στοιχεία από την πρόσφατη έρευνα «Πολιτικό Βαρόμετρο 168» της Public Issue.
Στο ερώτημα αν τα πράγματα πηγαίνουν σε σωστή η λάθος κατεύθυνση, το 74%πιστεύει πως πάμε σε λάθος και μόλις 17 % απαντά σε σωστή.
Στο ερώτημα με βάση όσα συμβαίνουν εσείς τι νοιώθετε περισσότερο; Οι πολίτες απαντούν:
Σχετικά με την επίδραση που έχουν τα εθνικά ζητήματα και οι υπαρκτές απειλές, στο ερώτημα «Μιλώντας γενικά, πόσο υπερήφανος/η αισθάνεστε που είστε Έλληνας/ίδα;» δίνεται η εξής εικόνα:
Στο ερώτημα «πόσο ικανοποιημένος/η είστε από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση» οι απαντήσεις είναι:
Στο ερώτημα «ποια κυβέρνηση νομίζετε ότι μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα τα προβλήματα της χώρας; Μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ ή μια κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας» το ποσοστό των πολιτών που απάντησε «καμιά από τις δύο» είναι ιδιαίτερα υψηλό ξεπερνώντας και τις δύο άλλες επιλογές…
