του Γιάννη Σχίζα
Ο ηρωικός αγώνας δεκάδων οργανώσεων και μεμονωμένων ακτιβιστών βρίσκεται ένα βήμα πριν τη δικαίωσή του: Αντί για την καταστροφή των ορεινών όγκων με το αχαλίνωτο οδικό δίκτυο, αντί για την επίθεση κατά της βιοποικιλότητας και τον ευτελισμό των τοπίων, έχουμε πλέον μια λύση.
Από το 2007, όταν ελάχιστοι ήταν υποψιασμένοι ή διατεθειμένοι να υποστηρίξουν γενικότερες λύσεις, ο γράφων με άρθρα στην Εποχή, στην Αυγή όπως και μεταγενέστερα στον Δρόμο της Αριστεράς, είχα υποστηρίξει την υπόθεση της παράκτιας ή επιθαλάσσιας ανάπτυξης των αιολικών πάρκων. Με τη λύση αυτή συμπλέουν περιβαλλοντολόγοι όπως ο Δημήτρης Μπούσμπουρας, που σε άρθρο του δημοσιευμένο πρόσφατα, αφού εκθέτει την ασχετοσύνη και την ετσιθελική προσέγγιση των εταιρειών που ενδιαφέρονται για επιθαλάσσιες αναπτύξεις, καταλήγει:
Κι όμως στη θάλασσα του Αιγαίου, του Ιονίου και του Κρητικού πελάγους υπάρχει μεγάλος χώρος για χωροθέτηση πλωτών αιολικών που τώρα αναπτύσσονται διεθνώς». (1)
Η λύση αυτή προϋποθέτει την αποδοχή δύο θεωρήσεων: Πρώτον, αυτής που έγινε γνωστή ως «Θεωρία του Θερμοκηπίου», που ήταν η άποψη ότι η θερμοκρασία τείνει να αυξάνεται συνεχώς και ότι πολλαπλασιάζονται τα ακραία καιρικά επεισόδια. Η θεωρία αυτή συναντούσε δύο αντιρρήσεις: Είτε από ανθρώπους μονοϊδεασμένους με την οικονομία του άνθρακα και ολίγον «περίεργους» έως εξωνημένους, είτε προέρχονταν από διάφορους ορθολογικούς αντιρρησίες που αμφισβητούσαν τον ανθρωπογενή χαρακτήρα της κλιματικής αλλαγής. Όμως ανεξάρτητα από την ορθότητα των ιδεών τους, ανεξάρτητα από το αν η κλιματική κρίση ήταν πρόσκαιρη ή μη ανθρωπογενής, η θεωρία έδινε το σήμα της αλλαγής πολιτικής στις διάφορες χώρες: Τουλάχιστον η αρχή της προφύλαξης, η αρχή με βάση την οποία έπρεπε να ληφθούν μέτρα για να αποτραπεί σοβαρό επεισόδιο κατά της βιόσφαιρας και επομένως κατά της οικονομίας και της κοινωνίας, έπρεπε να εφαρμοστεί από όλους τους σοβαρούς παίχτες! Η προσφυγή στις ανανεώσιμες πηγές ήταν αναγκαία.
Ασταθείς πηγές
Η δεύτερη θεώρηση που έπρεπε να απαντηθεί ήταν η θεώρηση της παραγωγής και εκμετάλλευσης ηλεκτρικού ρεύματος από μια πηγή ασταθή όπως ο άνεμος και ο ήλιος. Η θεώρηση αυτή κατέληγε στο παράδοξο να αμφισβητούμε την παραγωγή ρεύματος μέσω ανεμογεννητριών (α/γ), π.χ. στη Γερμανία, και να υπολογίζουμε την εγκατάσταση των α/γ ως απλή εργασιοθεραπεία, τη στιγμή που υπήρχαν σε αυτή τη χώρα τουλάχιστον 30.000 α/γ! Η υπάρχουσα μικρή συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μπορούσε εξισορροπηθεί από τις κλασικές πηγές –θερμοηλεκτρικά κ.λπ.– όμως στην περίπτωση που η παραγωγή ΑΠΕ μεγεθυνθεί είναι απαραίτητο να υπάρξουν «σταθμοί αποθήκευσης», δηλαδή μπαταρίες. Και οι τελευταίες εξελίξεις πείθουν γι’ αυτή την προοπτική – όπως δείχνουν οι δηλώσεις του Κ. Μπούρα, διευθύνοντος συμβούλου της ΔΕΗ Ανανεώσιμες. (2)
Οι χερσαίες α/γ καταρράκωναν τη βιοποικιλότητα και ειδικά έθεταν ζητήματα εξαφάνισης ειδών. Σε αυτό το θέμα είναι αξιοσημείωτες οι επανειλημμένες αναφορές της Ορνιθολογικής Εταιρείας και ειδικά του Κώστα Παπακωνσταντίνου: Αυτός ο τελευταίος σε ένα δοκίμιο με πάνω από 10.000 λέξεις αναφέρεται στις μέχρι στιγμής πρακτικές έναντι της βιοποικιλότητας, κάνοντας ουσιαστικά μια χωροταξική πρόταση διαχωρισμού των επιτρεπτέων από τις απαγορευμένες περιοχές για τις ανεμογεννήτριες. (3)
Η Μαριάννα Τζάννε σε πρόσφατο άρθρο της (4) αναφέρεται στις απόψεις ενός επιχειρηματία του κλάδου οι οποίες είναι χαρακτηριστικές των νέων τάσεων που κυριαρχούν: «Μέχρι σήμερα, λόγω των μεγάλων κοινωνικών αντιδράσεων, ήμασταν αναγκασμένοι να αναπτύσσουμε έργα στην ηπειρωτική χώρα», λέει ο επιχειρηματίας, αναγνωρίζοντας την αξία των μικρών αντιστάσεων (!) που προβάλλονται από τους ελλειμματικούς πληθυσμούς της υπαίθρου… Και συνεχίζει: «Εκεί… όπου είναι πραγματικά πλούσιο το αιολικό δυναμικό –στο Αιγαίο, για παράδειγμα– δεν υπάρχει καμία εκμετάλλευση»… η στροφή στα offshore αιολικά θα αποσυμπιέσει και την αγορά από τις κοινωνικές αντιδράσεις που υψώνονται σαν τείχη όλο και πιο συχνά μπροστά από τα επενδυτικά σχέδια.»
Τι λένε οι εταιρείες
Η ΕΛΕΤΑΕΝ, μια καθ’ υπόθεση «επιστημονική ένωση», έρχεται σε πιο μετριοπαθείς θέσεις και αναγνωρίζει τις «απαγορεύσεις» που συνεπάγεται το νέο πεδίο εγκατάστασης στη θάλασσα. Γι’ αυτό και λέει σε πρόσφατη μελέτη της: «…η Πολιτεία επιλέγει μια ευρύτερη περιοχή με βάση μετρήσεις επιστημονικών φορέων και ανεμολογικά χαρακτηριστικά και κάνει ένα πρώτο screening βγάζοντας εκτός τις απαγορευμένες περιοχές, κυρίως όσες σχετίζονται με οικονομικά, εθνικά ή και περιβαλλοντικά ζητήματα (π.χ. τουρισμό, αλιεία, λιβάδια Ποσειδωνίας, στρατιωτικές περιοχές κ.ά.). Έτσι, καθορίζονται οι περιοχές επέμβασης στη θαλάσσια έκταση, τις οποίες θα μπορεί ο επενδυτής να ερευνήσει ώστε να διαπιστώσει την καταλληλότητά τους.»
Μελέτη της Ε.Ε. υπολογίζει ότι το διαθέσιμο δυναμικό για πλωτά αιολικά ανέρχεται σε 263 GW, όμως μια άλλη εταιρεία, η ΤΕΡΝΑ, μιλάει για μικρότερο δυναμικό λόγω των περιβαλλοντικών, αρχαιολογικών, τουριστικών και στρατιωτικών χρήσεων του θαλάσσιου χώρου. Σημειωτέον ότι η ΤΕΡΝΑ αναφέρεται στην περιοχή του Αιγαίου όπου το εύρος των χωρικών μας υδάτων είναι 6 μίλια, ενώ είναι γνωστό ότι στις δυτικές περιοχές μπορούμε πλέον να μιλάμε για διεύρυνση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.
Εντωμεταξύ, συνεχίζεται η προσπάθεια (επαν)εισαγωγής των φωτοβολταϊκών, παρά το γεγονός ότι η πρώτη φάση επί μνημονιακής εποχής, είχε σαν αποτέλεσμα την επί τρεις φορές υποβάθμιση των τιμών του παραγόμενου ρεύματος και την απελπισία των παραγωγών του! Τώρα μάλιστα τελευταία διαφημίζεται ένα σύστημα φορητών φωτοβολταϊκών, που επιτρέπουν την παράλληλη με τον ιδιοκτήτη μετακόμιση του φωτοβολταϊκού. Επίσης γίνεται εκτεταμένη συζήτηση για την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στις «λίμνες» (ταμιευτήρες…), και μάλιστα συζητείται ο βαθμός κάλυψης της επιφάνειας της λίμνης, που φθάνει (σε ορισμένες περιπτώσεις) στο 5,5%. Αντίθετα, οι μικρές α/γ ως συνεισφορά στην αφαλάτωση στα διάφορα νησιά, φαίνεται επί του παρόντος να έχουν παραμερισθεί.
Ο αγώνας συνεχίζεται
Φυσικά ο αγώνας ενάντια στη χερσαία χωροθέτηση των ανεμογεννητριών συνεχίζεται αμείωτος. Σε ένα ενδιαφέρον κείμενο εννέα περιβαλλοντικών οργανώσεων γίνεται αναφορά σε πρόσφατη επιστημονική έρευνα σχετικά με τη χωροθέτηση των χερσαίων Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) στην Ελλάδα για ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. (5) Η Ελλάδα διαχωρίζεται σε δύο ζώνες, από τις οποίες η μία είναι αποκλεισμένη για χρήσεις αιολικής ενέργειας λόγω του οικολογικού και άλλου ενδιαφέροντος, ενώ η άλλη μπορεί να χρησιμοποιείται για τις αιολικές αναπτύξεις υπό όρους. Το σημαντικότερο όμως στοιχείο: Στο κείμενο των εννέα οργανώσεων γίνεται αναφορά στο συμπέρασμα πολλών διεθνών οργανισμών, οι οποίοι τονίζουν ότι η απώλεια της βιοποικιλότητας και η κλιματική αλλαγή είναι οι δύο εξίσου σημαντικές παγκόσμιες κρίσεις που δρουν συνεργατικά…
Σήμερα στην Ε.Ε. λειτουργούν ή είναι υπό κατασκευή περίπου 16GW υπεράκτια αιολικά. Κάποια από αυτά προοιωνίζονται να συμπράξουν με τις εξορύξεις πετρελαίου στην ανοικτή θάλασσα, παρέχοντας την ενέργεια που απαιτούν οι διαδικασίες εξόρυξης, οπότε βάζουν ένα αγωνιστικό καθήκον στο κίνημα!
Προς το παρόν ο αγώνας συνεχίζεται για την έξωση των εταιρειών από τις ορεινές περιοχές. Ο αγώνας στα Άγραφα, στο Βέρμιο, στην Οίτη, στην Πίνδο, στην Τήνο, στις μικρές νησίδες του Αιγαίου και οπωσδήποτε στην Κάρυστο, της οποίας η ευρεία περιοχή είναι ο αποδέκτης του 45% των συνολικών ανεμογεννητριών επί ελληνικού εδάφους, διατηρεί στο ακέραιο τη σημασία του! (6)
Πηγές
1) Δ. Μπούσμπουρας, koutsomili.wordpress.com και Άρδην
2) Συνέντευξη του γράφοντα το 1983 από την Claire Holman του Ινστιτούτου Earthscan
3) Κώστας Παπακωνσταντίνου από το petrovouni.blogspot.com «Χωροθέτηση ΑΠΕ στην ήδη τροποποιημένη γη: η μόνη οικολογική λύση»
4) Μαριάννα Τζάννε 7/3/2021, «Οι ανεμογεννήτριες πάνε θάλασσα – έρχονται μεγάλοι “παίχτες” και νέες επενδύσεις»
5) Χρύσα Λιάγγου, «Οι νέες τεχνολογίες της “πράσινης” ενέργειας», Καθημερινή. 1/2/2021
6) oikologein.blogspot.com/2021/02/blog-post_11.html
