του Γιώργου Κυριακού
Τρία γεγονότα είναι ενδεικτικά των εξελίξεων στο Κόσοβο: 1) η περσινή συμφωνία Κοσόβου-Σερβίας στη Νέα Υόρκη, 2) η παραπομπή του πρώην πρωθυπουργού Χαραντινάι και του πρώην προέδρου Θάτσι στο Διεθνές Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου, και 3) η εκλογή του Άλμπιν Κούρτι.
Το πρώτο εμπίπτει στη βασική στρατιωτική πολιτική των ΗΠΑ για την αποφυγή της πολιτικής ένωσης Αλβανίας-Κοσόβου, αλλά και της ανάληψης ευθύνης για την προσέλκυση της Σερβίας στη δυτική συμμαχία. Δεν είναι τυχαίο ότι για επιτευχθεί η συμφωνία έπρεπε να μεθοδευτεί η πτώση της προηγούμενης κυβέρνησης και να υπογραφτεί από υπηρεσιακό πρωθυπουργό. Έτσι όταν ανέλαβε ο Κούρτι, την αναγνώρισε ως «δεσμευτική». Σημαντικό είναι το εδάφιο για την αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ, γεγονός που απέκτησε πολύ μεγάλη σημασία μετά την πρόσφατη αιματηρή ισραηλινή επέμβαση στη Λωρίδα της Γάζας. Ο Κούρτι ενισχύει επίσης την εχθρότητα απέναντι στην Κίνα και στη Ρωσία. Ήταν ξεκάθαρη η άρνησή του να εισαχθούν στο Κόσοβο ακόμα και τα κινεζικά εμβόλια από την Αλβανία: «Ο προσανατολισμός μας είναι ευρωπαϊκός και ευρωατλαντικός, με χώρες που μας αναγνωρίζουν», είπε. Εξάλλου στο Μπόνστιλ του Κοσόβου βρίσκεται μεγάλη αμερικανική βάση, με 7.000 στρατιώτες και πολιτικό προσωπικό – δηλαδή τα 3/4 των συνολικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην περιοχή, που αποτελούν τμήμα της «ειρηνευτικής» δύναμης του ΝΑΤΟ. Μικρά κράτη λοιπόν, «εύχρηστα», και με έξοδα ευρωπαϊκά: αυτός είναι ο στόχος των ΗΠΑ στα Βαλκάνια.
Υπάρχει και ένα αγκάθι…
Το δεύτερο γεγονός σχετίζεται με την περίοδο «απελευθέρωσης» μετά τους βομβαρδισμούς στη Σερβία το 1999, μέχρι και σήμερα. Το Διεθνές Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου ολοκλήρωσε τον αρχικό «ειδικό» ρόλο που του είχε ανατεθεί, δηλαδή να δίνει «προτεραιότητα» στους Σέρβους ως κατηγορούμενους. Πλέον η Σερβία είναι ακρωτηριασμένη, έχοντας χάσει καταρχήν τη Σλοβενία, την Κροατία και τη «Μακεδονία», έπειτα το Μαυροβούνιο και τη Βοσνία, και τελικά και το Κόσοβο (μετά τη μονομερή ανεξαρτησία του οποίου το 2008, το ψήφισμα 1244 του Σ.Α. του ΟΗΕ υπάρχει μόνο στα χαρτιά). Συνεπώς «επιτρέπονται» πλέον και διώξεις Αλβανών ηγετικών στελεχών του UCK, που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στο μεταπολιτευτικό Κόσοβο. Άλλωστε σε όλες τις χώρες που ενεπλάκησαν εναντίον της Σερβίας δραστηριοποιούνται διεθνείς οργανισμοί με την ίδια αποστολή: να αποτρέπουν τους μη χρήσιμους –πλέον– εθνικισμούς που ενισχύουν πιθανότητες για αναδασμούς σε μεγάλα κράτη στα Βαλκάνια.
Τρίτον, η εκλογή του Άλμπιν Κούρτι με το κόμμα «Αυτοδιάθεση» σηματοδοτεί όχι μόνο το ξεκαθάρισμα από το εγκληματικό παρελθόν του UCK και από παλιότερα προβλήματα διαφθοράς και εγκληματικότητας, αλλά μια εκ νέου ανάληψη πολιτικής δράσης για την ένωση με την Αλβανία. Για τις διαδικασίες εξομάλυνσης των σχέσεων με τη Σερβία, για τις οποίες η Αμερική ενδιαφέρεται, υπάρχει ένα αγκάθι: ο Κούρτι όχι μόνο δεν θα προσέλθει στις Βρυξέλλες για την προγραμματισμένη συνάντηση υπό τον Ευρωπαίο επίτροπο Μπορέλ αλλά, όπως δήλωσε, θα καταθέσει στον ΟΗΕ και αίτημα για αναγνώριση της γενοκτονίας των Αλβανών από τη Σερβία. Απ’ ό,τι φαίνεται, οι οχλαγωγίες του στο Κοινοβούλιο κατά τη διάρκεια ψήφισης της συμφωνίας εξομάλυνσης των σχέσεων με τη Σερβία το 2013, όπως και τα μέτρα δασμολόγησης των σερβικών προϊόντων που έλαβε στο παρελθόν, ήταν η αρχή. Πάντως στη θητεία του ο –ακόμα– αδιάφθορος Κούρτι θα πρέπει μεριμνήσει και για την επανασύσταση του θεσμού της δικαιοσύνης, όπως και για τη λήψη μέτρων για την οικονομία, η οποία έχει ανάγκη από επενδύσεις-χρηματοδοτήσεις-δανεισμό.
Στο Κόσοβο εδρεύει η μεγάλη αμερικανική βάση της περιοχής, με 7.000 στρατιώτες. Μικρά κράτη, «εύχρηστα», και με έξοδα ευρωπαϊκά: αυτός είναι ο στόχος των ΗΠΑ στα Βαλκάνια
Φτώχεια, τουρκικός παράγοντας και διλήμματα
Πέντε είναι οι βασικοί τομείς που έχουν καθοριστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση ως πρόσφοροι για επενδύσεις: οι βιομηχανίες ξύλου και μετάλλων, τα αγροδιατροφικά προϊόντα, η βιομηχανία εξόρυξης και ο τομέας της τεχνολογίας των πληροφοριών (υπάρχουν και τα μελλοντικά αιολικά πάρκα με δανειοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης…). Σύμφωνα με εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 45% του πληθυσμού ζει κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας, ενώ το 17% είναι εξαιρετικά φτωχό. Μέχρι τώρα η διαφυγή στη μετανάστευση ήταν κανόνας. Ποιος θυμάται την επιστροφή των 100.000 μεταναστών –όπως έγραφαν τα εθνικά ΜΜΕ– Κοσοβάρων το 2015, που δεν τους δέχτηκαν στις χώρες της Ε.Ε., και οι οποίοι για να διαφύγουν υποχρεώθηκαν να περάσουν πρώτα από τη μισητή Σερβία χρησιμοποιώντας τα μισητά σερβικά διαβατήρια;
Τέλος, είναι άγνωστο το μέλλον των σχέσεων του Κοσόβου με την Τουρκία. Η Τουρκία είναι ο 3ος κατά σειρά επενδυτής στο Κόσοβο (μεταξύ άλλων διαχειρίζεται το αεροδρόμιο και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας). Η αναγνωρισμένη τουρκική κοινότητα, αν και αποτελεί μόλις το 1% του συνολικού πληθυσμού, είναι βασικός μοχλός πίεσης. Ο Ερντογάν ελέγχει, μέσω της «Τουρκικής Υπηρεσίας Ανάπτυξης και Συνεργασίας» και του ιδρύματος Maarif, θρησκευτικές δομές και σχολεία. Το 2018, 6 «αντικαθεστωτικοί» Τούρκοι συνελήφθησαν στο Κόσοβο σε κοινή επιχείρηση των ντόπιων μυστικών υπηρεσιών και της τουρκικής ΜΙΤ. Τι θα σημάνει άραγε για την Τουρκία η αναγνώριση του Ισραήλ από το Κόσοβο, ειδικά μετά την εκκωφαντική εργαλειοποίηση του Παλαιστινιακού ζητήματος και του Ισλάμ γενικότερα;
Πολλά εξαρτώνται από τις ρευστές διεθνείς σχέσεις. Αλλά φαίνεται ότι ο προσανατολισμός του Κοσόβου προς τις ΗΠΑ ενισχύει μονόπλευρα την «ιδρυτική» του πράξη. Τα διλήμματα απλουστεύονται;
