οικονομία

Του Κώστα Μελά *

Η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους έχει αναχθεί, στην παρούσα συγκυρία, σ’ ένα από τα βασικά προβλήματα της κρίσης που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Σ’ αυτό έχουν συμβάλει, αποφασιστικά, τα διαχειριστικά λάθη της σημερινής κυβέρνησης. Ανεξαρτήτως όμως αυτών των λαθών, υπάρχουν αντικειμενικά δεδομένα που δημιουργούν ασφυκτικούς περιορισμούς, ορισμένοι εκ των οποίων μπορούν να ξεπεραστούν μόνο με αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ε.Ε. Αυτό είναι και το μέγιστο καθήκον των αριστερών πολιτικών δυνάμεων. Είναι γνωστό ότι η συμμετοχή στο κοινό νόμισμα δεσμεύει τις δυνατότητες ασκήσεως οικονομικής πολιτικής. Βραχυχρονίως, η σημαντικότερη παράμετρος αντιμετώπισης της κρίσης είναι ασφαλώς η αποφυγή αύξησης του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ (λόγος ο οποίος θα αυξηθεί τα δύο επόμενα έτη, παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί).

Επομένως, η μεταβλητή ενδιαφέροντος είναι ο λόγος του δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ, καθόσον αυτός αντανακλά τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των δανειακών υποχρεώσεων. Επομένως, η τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης είναι σημαντικότατη. Υψηλότερη ανάπτυξη σημαίνει αφενός υψηλότερα φορολογικά έσοδα, αφετέρου βελτίωση του λόγου του χρέους προς το ΑΕΠ.

Η ανάπτυξη, όμως, θα είναι πολύ δυσχερής υπόθεση τα επόμενα έτη. Το περιβάλλον κρίσης ανέδειξε τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, ήτοι τα δίδυμα ελλείμματα, δημοσιονομικό και εξωτερικό. Τα συμπτώματα αυτά μαρτυρούν τις βαθύτερες παθογένειες της χαμηλής ανταγωνιστικότητας και του στρεβλού παραγωγικού προτύπου της ελληνικής οικονομίας. Η αβελτηρία όλων των μεταπολεμικών κυβερνήσεων στην ενεργητική αντιμετώπιση αυτών, καθιστά πλέον εμφανές ως επιβαλλόμενο σενάριο την αναγκαστική προσαρμογή των ανισορροπιών, μέσω μίας μακροχρόνιας ύφεσης. Αυτό, όμως, είναι το χειρότερο δυνατό σενάριο προσαρμογής. Αφενός διότι δεν αντιμετωπίζει τις υπολανθάνουσες, διαρθρωτικές, αιτίες της υστέρησης της ανταγωνιστικότητας, άρα υπονομεύει τις μακροχρόνιες προοπτικές ανάπτυξης, επιφέρει μεγαλύτερη συνολική απώλεια εισοδημάτων και κοινωνικής ευημερίας σε σχέση με μία συνεκτική στρατηγική διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και δεν αποκλείει την επανάληψη του φαινομένου. Αφετέρου, κάθε θεραπεία-σοκ δεν επιτρέπει τη στοχευμένη κατανομή του κόστους μεταξύ των κοινωνικών στρωμάτων και μεταξύ         των γενεών, ώστε τελικά το κόστος της θα βαρύνει αναλογικά περισσότερο τους λιγότερο εύπορους και τους πάσης φύσεως εργαζόμενους, καθώς και τις μελλοντικές γενιές έναντι των οικονομικά ενεργών επί του παρόντος.

Η αναζήτηση χρόνου για να μπορέσει η χώρα να μεγεθύνει το εισόδημά της, να αποφύγει την πτώχευση και να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της είναι πρωταρχική ανάγκη. Αυτό θα έπρεπε να είχε αποτελέσει τη βάση της διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης η οποία, παρά τα ισχυριζόμενα, παρουσιάζει ισχυρό έλλειμμα διαπραγματευτικής ισχύος.

Υπάρχουν αναλυτές που προτείνουν ως μοναδική διέξοδο να προχωρήσει η Ελλάδα, εθελοντικά, σε στάση πληρωμών. Δηλαδή να κηρύξει χρεοκοπία, να επανέλθει στο εθνικό της νόμισμα αποχωρώντας από την Ευρωζώνη και την Ε.Ε. Το συγκεκριμένο σενάριο αποτελεί την πεμπτουσία της καταστροφής. Όσοι το υποστηρίζουν δεν έχουν την παραμικρή αίσθηση της πραγματικότητας - ούτε της ελληνικής ούτε της διεθνούς. Πάνω απ’ όλα δεν έχουν συναίσθηση των πολλαπλών αρνητικών επιπτώσεων σε βάρος όλων των κοινωνικών διαστρωματώσεων των εργαζόμενων πολιτών της χώρας.

* Ο Κώστας Μελάς είναι πανεπιστημιακός

Του Γιάννη Δραγασάκη *

1. Η Αριστερά δεν πρέπει να γίνει, άθελά της, μέρος της κυρίαρχης προπαγάνδας και της «δημοσιονομικής τρομοκρατίας» που ασκείται συνειδητά, στη βάση βεβαίως υπαρκτών προβλημάτων. Το πρώτο που πρέπει να κάνει, επομένως, η Αριστερά είναι να αποκτήσει μια σαφή άποψη για το πρόβλημα και για τη ν πολιτικοοικονομική, και όχι μόνο οικονομική, φύση του ζητήματος του κρατικού χρέους.

Στο προηγούμενο φύλλο, στη στήλη αυτή, παρουσιάσαμε την καταστροφική όψη της χρεοκοπίας, ως βίαιη επιλογή των πιστωτών μιας χώρας. Ίσως είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς άλλη όψη για μια έννοια που είναι συνδεδεμένη με τον οικονομικό μαρασμό και τους εργαζόμενους. Οι περισσότερες εμπειρίες κρατικής χρεοκοπίας, στους τέσσερις αιώνες ιστορίας της, ήταν οδυνηρές για τα φτωχότερα στρώματα.

Μπορεί να υπάρξει, άραγε, μια «καλή χρεοκοπία»; Δηλαδή, μια χρεοκοπία που δεν θα επέβαλαν οι δανειστές στη χώρα, αλλά η χώρα στους δανειστές της; Μια μερική ή ολική παύση πληρωμών;

Νέα βάρβαρη επίθεση με πρωτοφανή αύξηση των έμμεσων φόρων. Του Κώστα Λαμπρόπουλου.

Με «ηρωική έξοδο» στο ΔΝΤ «απειλεί» την Ε.Ε. ο Γ. Παπανδρέου, με ομήρους μισθωτούς και φορολογουμένους. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.

Μέσα στον ορυμαγδό της παραπληροφόρησης που διαχέεται από τα ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ έχει συσκοτιστεί για το ευρύ κοινό η πραγματική αιτία των ελλειμμάτων στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου και όχι μόνο. Ο κόσμος ακούει καθημερινά για τους τεμπέληδες Έλληνες και τους εργατικούς Γερμανούς, που αρνούνται να πληρώσουν την παραλυσία άλλων, μια προπαγάνδα που διαχέεται και στα μπλογκς των ξένων εφημερίδων. Για το ότι η παραπληροφόρηση είναι επιλεγμένη τακτική δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Δεν εξηγείται αλλιώς το γιατί οι «τρομεροί» δημοσιογράφοι των μεγάλων σταθμών, με τα τόσα τεχνικά μέσα, δε βρίσκουν στον ευρωπαϊκό και στον αμερικανικό Τύπο αυτό που εμείς βρήκαμε πανεύκολα: έγκυρες φωνές που υποστηρίζουν πως οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου πληρώνουν την εθνικιστική οικονομική πολιτική του γερμανικού κεφαλαίου/ κράτους που συνέτριψε τους δικούς του εργαζόμενους και επέβαλε τα ελλείμματα στις άλλες χώρες, τροφοδοτώντας έτσι τα κέρδη των τραπεζών.

 Του Κώστα Μελά *

Αυτό που επιχειρείται με τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης Παπανδρέου, στη γλώσσα των οικονομολόγων, περιγράφεται ως ελεγχόμενη αποθέρμανση μιας οικονομίας, η οποία, λόγω του ότι δουλεύει με ρυθμούς πάνω από τις δυνατότητές της, παρουσιάζει έντονες ανισορροπίες. Στην πραγματικότητα, είναι δύσκολο να αρνηθεί ο οποιοσδήποτε την ύπαρξη ανισορροπιών στην ελληνική οικονομία.

«Το μόνο μέρος του εθνικού πλούτου που, πραγματικά, ανήκει στον λαό είναι το δημόσιο χρέος του», έγραφε ο Μαρξ. Και η χρεοκοπία (ή πτώχευση) της χώρας είναι η μόνη «υπεραξία» που μπορεί να αντλήσει ο λαός από τον πλούτο αυτό, θα προσθέταμε εμείς. Με ποιο ύψος χρέους χρεοκοπεί ένα κράτος, δεν είναι σαφές. Το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας υπερβαίνει το 187% του ΑΕΠ της, αλλά η χρεοκοπία της θεωρείται αδιανόητη. Οι οικονομολόγοι έχουν επιχειρήσει να συστηματοποιήσουν δείκτες κινδύνου χρεοκοπίας – το ύψος του χρέους σε σχέση με την αξία των περιουσιακών στοιχείων ενός κράτους, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, το συνολικό εξωτερικό χρέος που περιλαμβάνει και το χρέος των ιδιωτών κ.ά. Ωστόσο, μια χώρα μπορεί να χρεοκοπήσει ακόμη κι όταν κανένας από τους δείκτες αυτούς δεν έχει υπερβεί το όριο κινδύνου. Η Ουγγαρία και η Λεττονία, τα πιο πρόσφατα παραδείγματα, έπεσαν στον γκρεμό από… ύψος χρέους κάτω του 40% του ΑΕΠ.

Μόνο η στάση πληρωμών θα φέρει ριζικά μέτρα

Του Σπύρου Μαρκέτου

Η κυβέρνηση, όπως και οι άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ματαιοπονεί προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την κρίση, χωρίς να συγκρουστεί με τις τράπεζες που τη δημιούργησαν. Αμήχανες, ονειρεύονται να ξεκινήσουν ένα νέο κύκλο συσσώρευσης με έξοδα, κυρίως, των εργαζομένων. Είναι αδύνατο!

Αν ο κ. Παπανδρέου ταξίδευε με ιδιωτική εταιρεία και όχι με το πρωθυπουργικό αεροσκάφος, σίγουρα θα είχε σαρώσει τα bonus miles. Το ερώτημα, όμως, είναι τι ακριβώς αποδίδουν τα ταξίδια.