περίπτερο ιδεών

Το σύστημα μπορεί να αμφισβητηθεί σε πολλά σημεία και επίπεδα, αρκεί να βελτιώσουμε τους τρόπους επικοινωνίας με τους συμπολίτες μας. Ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας την άθλια Εθνική Οδό για το ταξίδι μας στο Γράμμο, δεν μπορούσα να αποφύγω την αγανάκτησή μου για την πληρωμή διοδίων σε ένα δρόμο που είναι ατελείωτος, κακός και ήδη χρυσοπληρωμένος. Και, μάλιστα, σε ιδιώτες που τα παίρνουν χάρη στη διαπλοκή τους με το διεφθαρμένο πολιτικό μας σύστημα. Δεν πλήρωνα εγώ, ούτε καν οδηγούσα, αλλά δεν είναι σωστό να πληρώνει κανείς άδικα και παράνομα.

Οι διανοούμενοι που έχουν ταχθεί αναφανδόν υπέρ της Αμερικής, σε ΗΠΑ και Ευρώπη, τώρα ποιούν τη νήσσα. Ο πιο σοβαρός λόγος που έκανε τους διανοούμενους να έρθουν σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση και τον υπαρκτό σοσιαλισμό ήταν ο περιορισμός των πολιτικών δικαιωμάτων και η επιβολή των μηχανισμών ασφαλείας που αναπτύχθηκαν για την αυτοπροστασία του συστήματος.  Σήμερα, μόλις είκοσι χρόνια μετά την κατάρρευση των ανελεύθερων καθεστώτων του ανατολικού μπλοκ, ο δυτικός κόσμος, που πρόβαλε ως συγκριτικό του πλεονέκτημα την ελευθερία της έκφρασης και τα ανθρώπινα δικαιώματα, έχει αλωθεί από τους μυστικούς μηχανισμούς ασφαλείας οι οποίοι αναπτύσσονται σε βαθμό πρωτόγνωρο στην ανθρώπινη ιστορία. Η παραμικρή συμπεριφορά των πολιτών παρακολουθείται, καταγράφεται, αναλύεται και επιφέρει συνέπειες σε μαζικά αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων, χωρίς καν να έχει συντελεσθεί παράνομη πράξη, αν και το νομικό πλαίσιο συνεχώς διευρύνεται και προσαρμόζεται στη δράση των μηχανισμών.

Η Αριστερά πώς αντιμετώπισε το πρόβλημα των ΜΜΕ, αλλά και γενικότερα τη διαμόρφωση του νέου τοπίου, μέσα στο οποίο καλείται να δράσει;
Η Αριστερά νόμισε, κάποια στιγμή, ότι είναι μέρος του συστήματος, το ’89. Και συμμετείχε σ’ αυτή την ιστορία. Νομίζω ότι υπάρχουν και εκπρόσωποι της Αριστεράς οι οποίοι λένε ότι κάναμε λάθος.

Στο προηγούμενο Περίπτερο Ιδεών δημοσιεύτηκε το πρώτο μέρος μιας μακριάς συζήτησης με τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Βασίλη Παπαβασιλείου, με την ευκαιρία του ανεβάσματος του θεατρικού έργου του Μιχαήλ Χουρμούζη Τυχοδιώκτης. Η συνέχεια αναφέρεται στις απόψεις του καλλιτέχνη για την ελληνικότητα, το τραγούδι, τη γλώσσα και το θέατρο, τις ευθύνες της Αριστεράς, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώθηκε το ελληνικό κράτος. Αφορμή για την εκκίνηση της κουβέντας, ένα γνωστό λαϊκό τραγούδι του Άκη Πάνου που τραγουδήθηκε από τον Στέλιο Καζαντζίδη και χρησιμοποιήθηκε ως «ενισχυτικό» στις πρόβες του Τυχοδιώκτη!

Σαν να έχει πέσει ο ΣΥΝ σε ένα πηγάδι άπατο. Οι «κακοτυχίες» ακολουθούν η μία την άλλη. Η ρήξη του Αλαβάνου με τον Τσίπρα ήταν και παραμένει ένα ανοιχτό πλήγμα, του οποίου τα αίτια δεν είναι καθόλου σαφή στον κόσμο της Αριστεράς. Το πώς ο ρηξικέλευθος Αλαβάνος από επικεφαλής του ΣΥΝ, πετυχημένος για τους χειρισμούς του στις δημοτικές και βουλευτικές εκλογές, βρέθηκε σε χρόνο μηδέν μόνος του, εκτός κόμματος, Βουλής και θώκου, σε κόντρα με το διάδοχό του, παραμένει ένα μυστήριο που, εκτός από πολιτική ανάλυση, χρήζει και ψυχανάλυσης.

Να πούμε για το ρόλο που έχουν παίξει τα ΜΜΕ, από τη στιγμή που ανοίγουν τα ιδιωτικά κανάλια. Πώς αυτά επανακαθόρισαν, πολιτισμικά και εκπαιδευτικά, το τοπίο.
Αυτό το επεισόδιο ξεκινάει το ‘89. Είναι σημαδιακή η έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης με τον τρόπο που έγινε. Αυτό καθόρισε, στην 20ετία που μόλις έκλεισε, παραμέτρους πολιτισμικές, κοινωνικές, οικονομικές και λοιπές. Σε μία χώρα όπως η Ελλάδα, εν μία νυκτί αποκτάς έναν αριθμό διαύλων πανελλήνιας εμβέλειας, με όρους πειρατικούς! Μην ξεχνάμε ότι πίσω απ’ αυτή την πραγματικότητα είναι οι νόμοι ενός δημόσιου αγαθού, οι συχνότητες.
Οι οποίες, καθώς το καθεστώς της ομηρίας διαιωνίζεται επί τόσα χρόνια, δημιουργούν μία σχέση αμοιβαίας εξάρτησης ανάμεσα στους φορείς της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας - και στο πολιτικό κατεστημένο. Αυτό είναι ένα έγκλημα. Μία χώρα σαν την Ελλάδα, το ‘λέγαν και οι οικονομοτεχνικές μελέτες σκοπιμότητας, δεν θα μπορούσε παρά να έχει δύο κανάλια εθνικής εμβέλειας. Απέκτησε τριάντα, σαράντα. Ο τρόπος με τον οποίο έγινε αυτό σημαίνει ότι επέλεξαν τη δημιουργία ενός συγκεκριμένου πολιτισμικού περιβάλλοντος σ’ αυτό τον τόπο.
Εμείς οι Έλληνες λέμε καμιά φορά, επιλέγω κάτι, αλλά δεν επιλέγω τις συνέπειές του. Επιλέγω το τράμ σημαίνει επιλέγω αντί-ΙΧ.
Όταν δεν επιλέγεις συνειδητά αντί-ΙΧ, κάνεις ένα τραμ σαν τσόντα, επειδή το έχεις στο φάκελο των Ολυμπιακών Αγώνων και μετά δεν ξέρεις τι να το κάνεις. Το ίδιο συνέβη και με την υπόθεση που λέγεται τηλεόραση. Επιλέγεις έναν συγκεκριμένο τρόπο πολιτιστικής ανάπτυξης, επιτρέπεις τη δημιουργία ενός συγκεκριμένου ορίζοντα για την εκπαιδευτική διαδικασία. Να μην ξεχνάμε ότι αυτός ο εξωσχολικός παράγοντας είναι καθοριστικός συντελεστής· εξωσχολικός μεν, αλλά της γενικότερης παιδευτικής διαδικασίας. Έγινε συγκεκριμένη επιλογή, εγκληματική.

Επικαλέστηκαν, όμως, την πολυφωνία της έκφρασης
Ναι, γιατί δεν θα μπορούσαν να επικαλεστούν (το επικαλείται, όμως, η πραγματικότητα σήμερα) την ηγεμονία του παράγοντα που λέγεται διαφήμιση. Η διαφήμιση είναι ένας μοχλός του συνολικού συστήματος, το οποίο σύστημα αυτά τα τριάντα χρόνια επικράτησε με την χρηματοπιστωτική του διάσταση και τα λοιπά. Τώρα που ο ηγεμών, η διαφήμιση, κατέρρευσε, αποδεικνύεται ότι, εν πολλοίς, η ιδιωτική τηλεόραση είναι κατά κάποιο τρόπο το ψευδεπίγραφον του διαφημιστικού ηγεμόνος. Σήμερα, βλέπουμε όλοι ότι υπάρχει πρόβλημα σε σταθμούς, σε παραγωγές κ.λπ., γιατί ο πραγματικός κάτοχος της τηλεόρασης που είναι το διαφημιστικό κεφάλαιο, γνωρίζει την περιπέτεια που γνωρίζει.

Είναι άρα και η πολιτική επιλεγμένη απ’ αυτά τα κέντρα επικοινωνίας και πλούτου; Οδηγούμαστε στο να επιλέγουμε πολιτικούς που μας προτείνει αυτό το σύστημα;
Το πρόβλημα της συγκέντρωσης της ισχύος το συναντά κανείς στις μητροπόλεις του συστήματος.
Όπου το χρήμα, η διαφήμιση, η πολιτική, το πολιτικό χρήμα, συνυπάρχουν, συγκλίνουν, συρρέουν και διαμορφώνουν αυτό το μοντέλο άσκησης της εξουσίας. Σε μας το δείχνει η πραγματικότητα αυτών των  είκοσι χρόνων. Είναι πάρα πολύ απλό. Σε μία άλλη δυτική χώρα, όπως είναι η Αυστρία, για να δημιουργηθεί ένα ιδιωτικό κανάλι, η συζήτηση κράτησε δέκα χρόνια. Σε μας, αυτά γίναν σε μια νύχτα!

Πρέπει να το πάρουμε χαμπάρι. Ζούμε σε κοινωνίες τηλεκατευθυνόμενες. Με ανθρώπους που έχουν μάθει στα έτοιμα, τα προκάτ. Όλα να αγοράζονται. Όλα να γίνονται από άλλους. Πράγματα, ενέργειες και ιδέες.