Η ιστορική αλήθεια μεταξύ «αναθεώρησης» και ποινικών διώξεων
του Μάριου Διονέλλη
Απρόβλεπτες διαστάσεις παίρνει η δίκη του Γερμανού ιστορικού Χάινς Ρίχτερ που διεξάγεται αυτές τις μέρες στο Ρέθυμνο. Η συστηματική τάση «αναθεώρησης» της Ιστορίας που υπηρετεί με πάθος ο κ. Ρίχτερ οδηγεί μέχρι και στη δικαιολόγηση των εγκλημάτων πολέμου που διέπραξαν οι Ναζί. Η άποψη αυτή όμως έρχεται αντιμέτωπη όχι με επιχειρήματα και επιστημονικά δεδομένα αλλά με ποινική δίωξη, και μάλιστα με βάση τον αντιρατσιστικό νόμο, η οποία προκαλεί σοβαρά ερωτηματικά ως προς τον σεβασμό της ελευθερίας του λόγου και της επιστημονικής έρευνας (ακόμα και αυτής που καταλήγει σε λάθος αποτελέσματα).
Το χρονικό της υπόθεσης ξεκινά από το 2011 όταν ο Χάινς Ρίχτερ, καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου του Μανχάιμ, εκδίδει το βιβλίο του με τίτλο Η κατάκτηση της Κρήτης και στο οποίο περιγράφει ως «ιπποτική» τη γερμανική εισβολή στο νησί το 1941 και την ίδια ώρα προσδίδει μελανά χρώματα στην αντίσταση των Κρητικών κάνοντας λόγο για έναν αγώνα «βρώμικο και κτηνώδη», περιγράφοντας κυρίως τον τρόπο με τον οποίο επιτίθεντο στους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές οι αμυνόμενοι Κρητικοί. Τρία χρόνια μετά, το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης αποφάσισε να τον αναγορεύσει σε επίτιμο διδάκτορα για το συνολικό ιστορικό του έργο και όχι για το συγκεκριμένο βιβλίο. Εξάλλου για τις μελέτες του πάνω στην ελληνική Ιστορία ο Ρίχτερ είχε ήδη από το 2010 τιμηθεί από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Η είδηση της αναγόρευσης προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις στο Ρέθυμνο, που ξεκινούν από στρατιωτικούς κύκλους, όπως ο πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ Μανούσος Παραγιουδάκης και Σύλλογοι Εφέδρων Αξιωματικών του νομού, ενώ δεν άργησαν να εμπλακούν και πολιτικοί παράγοντες, βουλευτές, ακόμα και καθηγητές του πανεπιστημίου με σαφείς πολιτικές βλέψεις. Η τελετή αναγόρευσης τελικά πραγματοποιείται εν κρυπτώ και με συνοπτικές διαδικασίες και από εκεί ξεκινά ένα γαϊτανάκι οργής εναντίον του Ρίχτερ που καταλήγει στην άσκηση ποινικής δίωξης εις βάρος του με την κατηγορία της «άρνησης εγκλημάτων του ναζισμού σε βάρος του κρητικού λαού με εξυβριστικό περιεχόμενο».
Και έτσι φτάσαμε αντί οι ανακρίβειες ενός ιστορικού να απαντώνται με επιχειρήματα, με έρευνα, με ιστορική μελέτη και αντιπαράθεση εντός του πανεπιστημίου, να δικάζονται στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Ρεθύμνου. Ο ίδιος ο Ρίχτερ είναι αντιμέτωπος με φυλάκιση τριών μηνών έως τριών ετών και χρηματικό πρόστιμο 5.000 έως 20.000 ευρώ.
Από αυτό το σημείο και μετά ξεκινούν και οι αντιδράσεις όχι για τα ίδια τα γραφόμενα του Ρίχτερ, αλλά για αυτή καθαυτή τη δίωξή του. Το ίδιο το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας της Παντείου, η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, οι Οικολόγοι Πράσινοι είναι μεταξύ των φορέων που εξέδωσαν ψηφίσματα καταδικάζοντας τη δίωξη ενός καθηγητή Ιστορίας και ζητώντας την κατάργηση του επίμαχου άρθρου 2 του αντιρατσιστικού νόμου.
Η ακροαματική διαδικασία
Μέχρι στιγμής από το δικαστήριο του Ρεθύμνου έχουν εξεταστεί κυρίως μάρτυρες κατηγορίας, οι οποίοι ανάλογα με την ιδιότητά τους δηλώνουν και προσωπικά θιγμένοι από τα γραφόμενα του κ. Ρίχτερ. Ο βουλευτής της Ν.Δ. Λευτέρης Αυγενάκης, ο πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ Μανούσος Παραγιουδάκης, ενώ ζητήθηκε να καταθέσουν και οι δήμαρχοι Καντάνου και Πλατανιά αλλά ακόμα και ο ίδιος ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος, που είχε βραβεύσει τον Ρίχτερ. Από το βήμα του μάρτυρα πέρασαν και οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης που εναντιώθηκαν στην αναγόρευση του Ρίχτερ σε επίτιμο διδάκτορα ενώ θα κληθούν να δώσουν εξηγήσεις και εκείνοι που είχαν προτείνει να του αποδοθεί η τιμητική διάκριση.
Ο ίδιος ο Γερμανός ιστορικός απουσιάζει από το εδώλιο και εκπροσωπείται από τον συνήγορό του Θ. Αναγνωστόπουλο, ο οποίος συχνά κάνει λόγο για δίωξη της ελεύθερης επιστημονικής έρευνας προκαλώντας την αντίδραση του δικαστηρίου με τον πρόεδρο να θυμίζει πως σε καμία περίπτωση δεν δικάζεται η ελευθερία του λόγου. Κι όμως, παρόλο που οι ανακρίβειες του Ρίχτερ θα μπορούσαν εύκολα να αντικρουστούν επιστημονικά και με βάση την έρευνα, εντούτοις ήδη η συγκεκριμένη δίκη γυρίζει μπούμερανγκ για την Κρήτη. Εφόσον το θέμα έφτασε μέχρι εδώ πλέον καμία απόφαση του δικαστηρίου δεν θα έχει μόνο θετικές συνέπειες. Σε περίπτωση καταδίκης του Ρίχτερ, κάποιοι εθνικά ευαίσθητοι θα δηλώσουν δικαιωμένοι και υπερήφανοι ωστόσο θα έχει ήδη καταγραφεί ως ο πρώτος ιστορικός επιστήμονας που καταδικάστηκε στη χώρα μας για τις (έστω και λάθος) απόψεις του. Σε περίπτωση αθώωσης η Ελλάδα θα έχει γλιτώσει τον διασυρμό ως διώκουσα την επιστημονική έρευνα αλλά ο ίδιος θα συνεχίσει με ακόμα μεγαλύτερη δύναμη το «αναθεωρητικό» του έργο.
