Τη Βυζαντινή Οδό θα τη σώσουν οι πολίτες
Η τύχη που επιφυλάσσουν οι διαχειριστές της πολιτικής εξουσίας στις αρχαιότητες που έχουν αποκαλυφθεί στο σταθμό Βενιζέλου του μετρό, είναι ένα ζήτημα το οποίο απασχολεί ιδιαίτερα τους πολίτες της Θεσσαλονίκης τους τελευταίους δέκα μήνες. Όπως είναι ήδη γνωστό σε όσους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ασχολούνται με τα κοινά σ’ αυτήν την πόλη, στο σταθμό της Βενιζέλου έχει αποκαλυφθεί ένα πολύ σημαντικό, εντυπωσιακό στη διατήρησή του αρχαιολογικό σύνολο, το οποίο σύμφωνα με τις επιταγές της ελληνικής νομοθεσίας και τις ισχύουσες διεθνείς συμβάσεις δεν είναι θεμιτό να μετακινηθεί, ενώ τεχνικά είναι αδύνατη η μετακίνησή του, έστω και προσωρινά, δίχως την ολική ή μερική καταστροφή του.
Η θέση της Αττικό Μετρό Α.Ε. ήταν εξαρχής ότι δεν είναι δυνατή η συνύπαρξη των αρχαιοτήτων και του σταθμού του μετρό. Με αυτή τη θέση συντάχθηκε και η ηγεσία του ΥΠΠΟ (Γενική Γραμματεία στο υπουργείο Παιδείας τότε) και τον Ιανουάριο του 2013 εκδόθηκε απόφαση για την απόσπαση του αρχαιολογικού συνόλου, τη μεταφορά και οριστική τοποθέτησή του, σε αδιευκρίνιστη χρονική στιγμή, στο στρατόπεδο Παύλου Μελά. Όταν έγινε αντιληπτό ότι η Αττικό Μετρό Α.Ε. και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου δεν συμμερίζονταν την αυτονόητη άποψη για την κατά χώραν ανάδειξη των αρχαιοτήτων, ο Δήμος, το ΑΠΘ, φορείς, σύλλογοι, συλλογικότητες και απλοί πολίτες της Θεσσαλονίκης αντέδρασαν. Το Tμήμα Τέχνης και Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, μάλιστα, πρωτοστάτησε σ’ αυτήν την αντίδραση με την οργάνωση πολύ σημαντικών εκδηλώσεων με διακεκριμένους ειδικούς επιστήμονες από το εξωτερικό και καθηγητές του ΑΠΘ και αρκετών παρεμβάσεων. Ως αποτέλεσμα αυτών των αντιδράσεων προέκυψαν κάποιες προτάσεις για την κατασκευή του σταθμού με την παράλληλη ανάδειξη των αρχαιοτήτων (από το ΤΕΕ και το ΑΠΘ), οι οποίες καταρρίπτουν ουσιαστικά τους ισχυρισμούς της Αττικό Μετρό Α.Ε. Στο πλαίσιο αυτό, ο Δήμος Θεσσαλονίκης κατέθεσε προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την αναστολή της εκτέλεσης της Υπουργικής Απόφασης.
Και ενώ έτσι είχαν τα πράγματα, το τελευταίο διάστημα η Αττικό Μετρό Α.Ε. εξαπέλυσε έναν επικοινωνιακό βομβαρδισμό: «Η λύση βρέθηκε. Αποξήλωση των αρχαιοτήτων και επανατοποθέτησή τους, όπως εξαρχής προτείναμε». Ο χώρος δεν είναι αρκετός για να σχολιαστεί εκτενώς το γεγονός αυτό, αλλά οι δηλώσεις, επίσημες και ανεπίσημες, τόσο του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Έργων, όσο και των υπευθύνων της Αττικό Μετρό Α.Ε. είναι προσιτές στον καθένα μας στο Διαδίκτυο, όπου όχι μόνο τα scripta, αλλά και τα verba manent, και όλοι μπορούμε να διαπιστώσουμε την ανακολουθία τους. Παράλληλα, το ΥΠΠΟΑ κατέθεσε αίτημα προς το ΣτΕ για την ανάκληση της προσωρινής διαταγής για την αναστολή της εκτέλεσης της Υ.Α., την οποία είχε κερδίσει ο Δήμος Θεσσαλονίκης μέχρι την οριστική εκδίκαση της προσφυγής του, τον Ιανουάριο του 2014.
Από τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκαν την υπόθεση η υπεύθυνη πολιτική ηγεσία του αρμόδιου για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς Υπουργείου Πολιτισμού και η -δημοσίων συμφερόντων- υπεύθυνη για την εκτέλεση του τεχνικού έργου Αττικό Μετρό Α.Ε., ανακύπτουν σοβαρά πολιτικά ζητήματα.
Είναι γνωστό κι έχει αποδειχθεί και επιστημονικά παγκοσμίως ότι δεν τίθεται δίλημμα ανάμεσα στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την κατασκευή σύγχρονων έργων υποδομής, καθώς δεν πρόκειται για δύο αντικρουόμενες διαδικασίες. Ο τρόπος με τον οποίο μπορούν να ξεπεραστούν τα προβλήματα, που είναι πιθανό να προκύψουν, είναι ζήτημα πολιτικής θεώρησης, βούλησης, προτεραιοτήτων και πολιτιστικών αξιών.
Ίσως φαίνεται σαν υπερβολική απλούστευση, αλλά είναι προφανές ότι η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ δεν προστατεύει την πολιτιστική κληρονομιά και με το πρόσχημα της «απρόσκοπτης συνέχισης κοινωφελούς έργου» (δηλ. του μετρό) δεν εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, αλλά τα συμφέροντα των σχεδιαστών και των κατασκευαστών του έργου. Άλλωστε, η καθυστέρηση αρκετών ετών(!) υλοποίησης του έργου του μετρό και η συνεπακόλουθη αύξηση του κόστους κατασκευής του, πολύ πριν έρθουν στο φως τα αρχαία, αποδεικνύει ότι οι αιτιάσεις, τόσο της εταιρίας όσο και του υπουργείου, για την καθυστέρηση του έργου εξαιτίας της αναζήτησης της λύσης που προτείνουμε, είναι άκρως προσχηματικές.
Αυτό φυσικά δεν εκπλήσσει κανέναν μας, όταν έχουμε να κάνουμε με μία κυβέρνηση η οποία όχι μόνο έχει καταλύσει, αλλά φαίνεται πως δεν αναγνωρίζει καμία έννοια κοινωνικού αγαθού, πολύ δε περισσότερο ζητήματα που άπτονται του πολιτισμού και της ιστορικής μνήμης της πόλης. Επιπλέον, τώρα πια φαίνεται πως δεν αναγνωρίζει ούτε τις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μόνο οι συμβάσεις που υπαγορεύουν οι πάσης φύσεως εργολάβοι τη συγκινούν αρκετά, ώστε να θέλει να τις σεβαστεί.
Εντέλει, όταν όλα θυσιάζονται στο βωμό μιας νεοφιλελεύθερης πολιτικής, η μόνη λύση είναι να ενωθούμε σε μία ανθρώπινη αλυσίδα, όπως αυτή που σχηματίσαμε την προηγούμενη Δευτέρα γύρω από το εργοτάξιο της Βενιζέλου και να επιβάλουμε τη θέληση των πολιτών. Ο αγώνας μας για τη διατήρηση των αρχαιοτήτων είναι μια διεκδίκηση για το μέλλον μας και θα την κερδίσουμε.
Τμήμα Τέχνης και Πολιτισμού
ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης
