Το 550 είναι ένα λεωφορείο που έχω χρησιμοποιήσει και χρησιμοποιώ πολύ. Από την πλατεία Πλατάνου στην Κηφισιά οδηγεί στο Παλιό Φάληρο διασχίζοντας κάθετα όλη την Αθήνα. Ο Γαβριήλ Μελισσουργάκης (σχέδια) και ο Χρήστος Χαντζής (κείμενα) αποφάσισαν αν μας μεταφέρουν με τον δικό τους τρόπο το κλίμα αυτής της γραμμής μέσα από ένα κόμικ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δίαυλος.
Όσοι είμαστε τακτικοί επιβάτες μπορεί να αναγνωρίσουμε ακόμη και στοιχεία από εμάς. Σκέψεις, συναισθήματα, πρόσωπα που μπαίνουν για μια διαδρομή στη ζωή μας… Μικρές ιστορίες, σκηνές, εικόνες που γεννά η φαντασία μας. Πολλές φορές ταλαιπωρία. Το κοινό των λεωφορείων στην πλειονότητά του έχει και σαφές ταξικό πρόσημο. Και τα τελευταία χρόνια συνυπάρχουν άνθρωποι από κάθε είδους κουλτούρα.
Ο παρατηρητικός επιβάτης μπορεί να σκεφτεί και να ανακαλύψει πολλά. Αφού διαβάσετε το βιβλίο, μια πραγματικά εξαιρετική δουλειά, ίσως αν καταλάβετε πως είναι καλύτερα να κοιτάζουμε τους γύρω μας, παρά να βυθιζόμαστε στο κινητό μας…
Οι δυο δημιουργοί συζητούν μαζί μας και ξεδιπλώνουν την ιστορία για το πώς γεννιέται ένα τέτοιο βιβλίο.
Γιατί διαλέξατε να κάνετε ένα κόμικ για το 550;
Γ.Μ.: Παίρνω το 550 κάθε μέρα για να πάω στη δουλειά και να γυρίσω απ’ αυτήν. Άρχισα να σχεδιάζω τους επιβάτες του εδώ και πολύ καιρό. Όχι όμως με σκοπό να γίνουν αυτές οι εικόνες κόμικ. Περισσότερο ήθελα να κρατήσω στιγμιότυπα μιας καθημερινότητας και να αλλάξω λίγο τη δική μου. Όσο παρατηρούσα, τόσο έμπαινα σε αυτή την μικροκοινωνία του 550. Μια δύσκολη, άλλα ταυτόχρονα τόσο όμορφη καθημερινότητα.
Χ.Χ.: Στο 550 πρέπει να έχω μπει όλες κι όλες δέκα-δεκαπέντε φορές, ο Γαβριήλ είναι εκείνος που το ξέρει σαν την παλάμη του. Έμπαινα, βέβαια, πολύ συχνά στα λεωφορεία του κέντρου της πόλης μέχρι να μας ξεθεμελιώσει ο κόβιντ και ο φόβος που σέρνει στην ουρά του. Εντός της αστικής συγκοινωνίας συμβαίνει σε κάποια μικρή κλίμακα ό,τι συμβαίνει και εκτός της, στους δρόμους, τα κτίρια, την κοινωνία. Το εξωστρεφές πολιτικό χιούμορ της χώρας, η γενναιοδωρία της συνυπάρχει για τα καλά με το ρατσισμό και τον παραγκωνισμό της αλληλεγγύης. Όταν η κρίση σάρωσε τους καλούς τρόπους οι επιβάτες έγιναν έτοιμοι να δαγκώσουν λαρύγγια για ένα «ε κάντε μισό βηματάκι παραμέσα».
Μετά το πέρας του βιβλίου είδατε κι άλλες εικόνες που ίσως οδηγούσαν σε μια συνέχεια;
Γ.Μ.: Και μετά την έκδοση του 550 συνεχίζω να είμαι επιβάτης του. Καθημερινά συνεχίζω να παρατηρώ και να βλέπω τις μικρές, μεγάλες του ιστορίες. Αυτό που άλλαξε με την έκδοση είναι πως κάποιες ιστορίες του λεωφορείου τις μοιραστήκαν μαζί μας οι αναγνώστες του κόμικ. Αυτό με έκανε να βλέπω με μεγαλύτερο δέος την καθημερινότητα του λεωφορείου. Η συνέχεια, για να απαντήσω στο ερώτημα σας, είναι μες στο λεωφορείο 550 και μες στο κόμικ 550.
Αυτό που άλλαξε με την έκδοση είναι πως κάποιες ιστορίες του λεωφορείου τις μοιραστήκαν μαζί μας οι αναγνώστες του κόμικ
Πώς ήταν η συνεργασία σας; Πώς αποφασίσατε να συνδυάσετε το κείμενο με την εικόνα;
Γ.Μ.: Αν κρατώ κάτι από το 550, τελικά, είναι η αυτή συνεργασία. Έγινε τόσο αβίαστα και ουσιαστικά. Η απόφαση να συνδυάσουμε κείμενο με εικόνες ήταν του Χρήστου. Όσο ανταλλάσσαμε ιδέες κι έβλεπα το 550 να παίρνει μορφή, τόσο ενθουσιαζόμουν. Σαν να ήταν διπλά μου κι εκείνος (ο Χρήστος) όταν σχεδίαζα τους επιβάτες.
Χ.Χ.: Με τον Γαβριήλ γνωριζόμαστε καμιά δεκαριά χρόνια, ήξερα για τις εικόνες του, τις έβλεπα σταδιακά, «έφτιαξα άλλες δύο, να, δες». Μου ήρθε η ιδέα να βάλουμε λεζάντες, συζητήσαμε πολύ, ήπια καφέδες, έγραψα φράσεις, συζητήσαμε ξανά. Δεν πρόκειται για συνεργασία, μάλλον έκφραση μια φιλίας, νομίζω.
Υπάρχει κάτι άλλο που ετοιμάζετε μαζί ή ο καθένας χωριστά;
Γ.Μ.: Είναι σε τόσο αρχικό στάδιο αυτό το κάτι άλλο που δεν θα μπορούσαμε να πούμε ακόμη ποια μορφή θα έχει. Σίγουρα κρατάμε το «μαζί».
ΧΧ: Θα δούμε, χρειάζεται σκέψη. Πιθανά θα συνεχίσουμε με νέο κόμικ, αλλά θα πρέπει πρώτα να νιώσουμε πως το παρόν έκλεισε τον όποιο κύκλο του.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να κυκλοφορήσει ένα κόμικ στη Ελλάδα;
Γ.Μ.: Πραγματικά δεν γνωρίζω να πω. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι βγαίνουν πολλά και αξιόλογα κόμικ από πολύ καλούς δημιουργούς. Στη δική μας περίπτωση μας εμπιστευτήκαν ο Μανόλης Δεληγιαννάκης και οι εκδόσεις Δίαυλος κι έτσι προέκυψε η αφετηρία για να κάνει το 550 την διαδρομή του μέσα στον χώρο των κόμικ.
Χ.Χ.: Ανήκουμε στους τυχερούς εμείς, καθώς μέσω της απόφασης των εκδόσεων «Δίαυλος» αποφύγαμε τις ανησυχίες και τα τρεξίματα που κουβαλά μια αυτοέκδοση. Το σίγουρο: Εδώ και κάποια χρόνια υπάρχει σοβαρή εγχώρια σκηνή κόμικ. Το καταλαβαίνεις από τη ζωντάνια στο φεστιβάλ Comicdom, από τη διάδοση των graphic novels. Το κοινό μεταξύ των φανατικών αναγνώσεων αγγλόφωνων manga έχω την αίσθηση πως αρχίζει να παρεμβάλλει και ελληνικά δημιουργήματα.
