Αντιδράσεις από τη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Της Νατάσσας Ακριβάκη
Στις 18 του ερχόμενου Σεπτέμβρη οι Σκωτσέζοι καλούνται να προσέλθουν στις κάλπες, για να απαντήσουν στην ερώτηση: «Θα πρέπει η Σκωτία να γίνει ανεξάρτητη χώρα;». Καλούνται, δηλαδή, να αποφασίσουν εάν η χώρα τους παραμείνει τμήμα της πολιτικής ένωσης που ονομάζεται Ηνωμένο Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας ή να γίνει η νεότερη ανεξάρτητη χώρα του κόσμου. Πρόκειται για το πιο σημαντικό συνταγματικό ζήτημα που αντιμετωπίζει ο λαός της Σκωτίας και κατ’ επέκταση το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο, από την εποχή της Ένωσης το 1707.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι, προς το παρόν, μόνο το ένα τρίτο των Σκωτσέζων συμφωνεί με την ανεξαρτητοποίηση, ενώ η πλειονότητα που διαφωνεί αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια εντός του Ηνωμένου Βασιλείου. Θα ήθελε, όμως, το σκωτικό κοινοβούλιο να έχει μεγαλύτερη οικονομική και νομική δύναμη.
Η απόφαση για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος ήταν αποτέλεσμα της επικράτησης του Εθνικού Σκωτικού Κόμματος με ευρεία πλειοψηφία στις εκλογές του 2011 και, ως εκ τούτου, είναι αυτό που δίνει το στίγμα στη διαμόρφωση της πρότασης για ανεξαρτησία. Υπέρ της ανεξαρτησίας τάσσονται τα περισσότερα αριστερά κόμματα, προτείνοντας ένα πιο ριζοσπαστικό μοντέλο για την ανεξάρτητη Σκωτία με την εθνικοποίηση των σημαντικότερων τομέων της οικονομίας και κατάργηση των πολιτικών λιτότητας.
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με το σχέδιο για μια ανεξάρτητη Σκωτία το οποίο δημοσιοποιήθηκε από τη σκωτική κυβέρνηση και περιγράφει το όραμα του Εθνικού Σκωτικού Κόμματος, η Σκωτία θα έχει τον πλήρη έλεγχο πάνω στους φόρους, τους νόμους και το πετρέλαιο της Βόρειας θάλασσας, ενώ θα παραμείνει στο Βρετανικό Στέμμα με τη βασίλισσα ως αρχηγό του κράτους, το νόμισμα θα είναι η στερλίνα, και η χώρα θα ενταχθεί αυτόματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ.
Τι θα γίνει με νόμισμα και ΝΑΤΟ
Υπάρχουν, όμως, φωνές που κριτικάρουν το σχέδιο ως ανεξαρτησία χωρίς… ανεξαρτησία. Όσον αφορά το νόμισμα, εάν η Σκωτία ανεξαρτητοποιηθεί, εξ ορισμού θα εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο, πράγμα που σημαίνει ότι η στερλίνα θα είναι ξένο νόμισμα. Αλλά ακόμη κι αν η βρετανική κυβέρνηση αποδεχτεί τη νομισματική ένωση με ενιαίο νόμισμα τη στερλίνα, τότε τα επιτόκια της Σκωτίας θα καθορίζονται από την Τράπεζα της Αγγλίας. «Αυτοεπιβαλλόμενη αποικιοκρατία», χαρακτήρισε την κατάσταση αυτή ο πρώην πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν.
Όσο για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το κυβερνών κόμμα τη θεωρεί δυνατή χωρίς η Σκωτία να υιοθετήσει το ευρώ, φέρνοντας ως παράδειγμα τη Σουηδία. Παρ’ όλα αυτά παραμένει αμφίβολο εάν η Σκωτία μπορέσει να επιβάλει για τον εαυτό της το ίδιο στάτους με τη Σουηδία μέσα στην Ε.Ε., ειδικά σε συνθήκες οικονομικής κρίσης της Ευρωζώνης.
Ένα από τα θέματα-αγκάθια είναι και η ένταξη της Σκωτίας στο ΝΑΤΟ, τη στιγμή που στο σχέδιο αναφέρεται ότι σταθερή θέση μιας ανεξάρτητης Σκωτίας θα είναι η μη φιλοξενία πυρηνικών όπλων και η απομάκρυνση των πυρηνικών υποβρυχίων Trident από τις ναυτικές βάσεις της. Βέβαια, σε μια προσπάθεια να αμβλυνθούν οι ανησυχίες της Ουάσιγκτον, αναφέρεται ότι η ανεξάρτητη Σκωτία, ακολουθώντας το παράδειγμα της Νορβηγίας και της Δανίας, θα επιτρέψει στις νατοϊκές δυνάμεις την πρόσβαση στα σκωτσέζικα λιμάνια «χωρίς να επιβεβαιώνουν ή να αρνούνται τη μεταφορά πυρηνικών όπλων». Φαίνεται, πάντως, εξαιρετικά δύσκολο το ΝΑΤΟ να μην απαιτήσει την παραμονή των Trident ως όρο για την αποδοχή της Σκωτίας στους κόλπους της συμμαχίας.
Κάμερον, Ραχόι, Μπαρόζο
Βέβαια, οι αντιδράσεις από τη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη απέναντι σε ενδεχόμενη ανεξαρτητοποίηση εκδηλώθηκαν ήδη πολύ έντονα και θα κλιμακωθούν τους επόμενους μήνες, καθώς τον Μάιο ξεκινά επίσημα η καμπάνια του δημοψηφίσματος. Το μεγάλο όπλο εκφοβισμού είναι η μη αποδοχή της Σκωτίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που όχι μόνο δεν χρησιμοποιήθηκε σε αντίστοιχες περιπτώσεις όπως π.χ. της απόσχισης της Κροατίας από την ενιαία Γιουγκοσλαβία, αλλά εκεί η ένταξη προβλήθηκε και ως καρότο της απόσχισης.
Ο Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος φυσικά δεν θέλει καθόλου να είναι αυτός ο Βρετανός πρωθυπουργός που θα χάσει τη Σκωτία, δήλωσε ότι δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι μια ανεξάρτητη Σκωτία θα συνεχίσει να έχει ως νόμισμά της τη στερλίνα ούτε ότι θα εισέλθει αυτόματα στη Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς αυτό είναι κάτι που πρέπει να αποφασιστεί από τα κράτη-μέλη. Ανάλογες ήταν και οι δηλώσεις του Βρετανού υπουργού Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζ. Μπαρόζο. Με τον τελευταίο συντάχθηκε πλήρως και ο Ισπανός πρωθυπουργός Μ. Ραχόι, ο οποίος ξεκάθαρα δήλωσε ότι «μια χώρα που ανεξαρτητοποιείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παραμένει έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση». Είναι φανερό πλέον ότι η κυβέρνηση της Μαδρίτης θα αντισταθεί σθεναρά στο ενδεχόμενο ανεξαρτητοποίησης της Σκωτίας, και μάλιστα ο Ραχόι ζήτησε από τον Κάμερον να υιοθετήσει την ίδια θέση σε περίπτωση που η Καταλονία ανεξαρτητοποιηθεί με το επικείμενο δημοψήφισμα και ζητήσει την ένταξή της στην Ε.Ε. ως ανεξάρτητο κράτος.
