Η συρρίκνωση του εσωτερικού μετώπου
Του Βασίλη Ξυδιά
Πώς ξεμπερδεύει κανείς με τα έργα του που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής του που βγήκαν όλα πλάνες; Ο Αλέξιος δεν δυσκολεύτηκε να βρει τη δική του απάντηση. Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, είπε να ακολουθήσει την καβαφική συμβουλή, όπως –φαντάζομαι– θα του την εξήγησαν ο Φλαμπουράρης, ο Παππάς και οι λοιποί σύντροφοι της παρέας. Και χωρίς ούτε στιγμή να θρηνήσει ανωφέλετα –μάταιες ελπίδες τέτοιες δεν θα καταδεχόταν– είπε να το γυρίσει από «αντιμνημονιακός» σε «αντισυστημικός»: «Έξω» δεν τα πήγαμε και τόσο καλά, αλλά θα μεγαλουργήσουμε «μέσα».
Εννοείται, βέβαια, πως ο όψιμος αυτός αντισυστημισμός του νεοπαγούς μνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ είναι μια εξαερωμένη κατάσταση· απόληξη της διαρκούς συρρίκνωσης των αρχικών διακηρύξεων. Έτσι ο «αγώνας ενάντια στη διαπλοκή τραπεζών, κομμάτων και μέσων ενημέρωσης» έφτασε να παραλλάσσεται, με βάση τις ανάγκες της στιγμής, είτε με μια απολιτίκ αντιδεξιά ρητορική (το «νέο» ενάντια στο «παλιό», «εμείς» ενάντια σ’ «αυτούς», Τσίπρας ενάντια σε Μεϊμαράκη κ.ο.κ.) είτε ακόμα και με μια γενική και αόριστη εκσυγχρονιστική υπόσχεση για «πάταξη» της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής.
Απονεύρωση του αιτήματος για νέο Σύνταγμα
Το πράγμα είχε, δυστυχώς, αρχίσει να δείχνει από πολύ νωρίς – άσχετο αν δεν το βλέπαμε ή δεν θέλαμε να το παραδεχτούμε. Πρώτο σκοτεινό σημείο ήταν η υιοθέτηση –και απονεύρωση μαζί– του αιτήματος για ένα νέο δημοκρατικό Σύνταγμα.
Ήταν το καλοκαίρι του 2013 που ο Αλ. Τσίπρας εξήγγειλε από τα Χανιά ένα σχέδιο συνταγματικής αναθεώρησης, το οποίο περιελάμβανε μια σειρά από δημοφιλή αιτήματα διεύρυνσης της πολιτικής συμμετοχής (όπως π.χ. τα δημοψηφίσματα με πρωτοβουλία πολιτών), χωρίς όμως να αμφισβητεί το υφιστάμενο πλαίσιο συνταγματικής αναθεώρησης. Για όσους γνωρίζουν τις λεπτομέρειες, και κυρίως τις αυξημένες κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες που απαιτούνται, ήταν σαφές ότι τίποτε απ’ όλα αυτά δεν θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα αν δεν συγκέντρωνε τη συναίνεση όλου του πολιτικού συστήματος. Όλη, λοιπόν, η υποτιθέμενη νέα μεταπολίτευση του λαού ήταν εξαρχής συρρικνωμένη στα όρια κάποιων προτάσεων-ιδεών προς το πολιτικό σύστημα κι όχι ενάντιά του.
Η μάχη κατά της διαφθοράς
Ακόμα χειρότερα έγιναν τα πράγματα έναν χρόνο μετά, το φθινόπωρο του 2014, όταν στον 4ο πυλώνα του Προγράμματος της Θεσσαλονίκης περιελήφθη ένα μικρό μόνο μέρος των θεσμικών μεταρρυθμίσεων του 2013, τούτη όμως τη φορά χωρίς καμία αναφορά στην ιδέα της συνταγματικής αλλαγής. Επιπλέον, τα θέματα μείζονος σημασίας που αφορούσαν τη διαπλοκή ως πολιτικό καθεστώς, συγχέονταν με τα ζητήματα διοικητικού εκσυγχρονισμού του κράτους.
Είναι ένα κλασικό κεντροαριστερό τρικ παπανδρεϊκής εμπνεύσεως, που επιτρέπει το γλίστρημα από τα καυτά στα χλιαρά. Το ίδιο τρικ χρησιμοποιήθηκε τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο 2015, όταν η μάχη «κατά της διαπλοκής» έγινε μάχη κατά «της διαπλοκής, της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής», γλιστρώντας και πάλι από την «πάνω διαφθορά», που αποτελεί συνειδητά επιβεβλημένο και αναπαραγόμενο σύστημα διακυβέρνησης, προς την «κάτω διαφθορά», που αποτελεί διοικητική ή κοινωνική δυσλειτουργία. Η πολιτική ανατροπή και η δημοκρατική πολιτειακή ανασυγκρότηση μετεβλήθη σε ζήτημα εξυγίανσης.
Και τα… λοιπά
Και δεν αναφέραμε τα πιο γνωστά: την αφελή ιδέα ότι θα μπουν κανόνες στα ΜΜΕ, χωρίς άμεση σύγκρουση μαζί τους· την αναβάπτιση φιλομνημονιακών στελεχών σε ψηφοδέλτια, υψηλές διοικητικές θέσεις, ακόμα και στην κυβέρνηση· την τοποθέτηση του Προκόπη Παυλόπουλου στη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας και, τέλος, τη βίαιη νεκρανάσταση των μνημονιακών κομμάτων στο πρόσφατο Συμβούλιο των αρχηγών μετά το δημοψήφισμα. Α! Και ξεχάσαμε τα πάρε-δώσε του Φλαμπουράρη με τον Μελισσανίδη στον φοβερό εκείνο χειρισμό για το γήπεδο της ΑΕΚ (όπου συμμετείχε και ο Δημ. Στρατούλης, βεβαίως-βεβαίως). Αυτά και πολλά άλλα, ων ουκ έστιν αριθμός, τι άλλο είναι από ενέργειες διάσωσης και αναπαλαίωσης του πολιτικού συστήματος;
Ας μη γκρινιάζουμε όμως. Ευτυχώς που, έστω προεκλογικά, έστω και με στρεβλούς όρους, ξαναθυμήθηκαν οι πρώην σύντροφοι την ανάγκη του αντισυστημικού αγώνα. Είναι μια ανοικτή παρακαταθήκη για την ώρα που ο λαός θα μπορέσει πραγματικά να πάρει τις τύχες του στα χέρια του. Κι όταν αυτό συμβεί η ανατροπή θα είναι πλήρης και θα αφορά όλο το πολιτικό σύστημα· «παλιό» και «νέο», «δεξιό» και «αριστερό».
