Όλοι συμπεριφέρονται προεξοφλώντας τις εκλογές και τον χρόνο διεξαγωγής τους -στο τέλος Απριλίου ή τις αρχές Μαΐου- αλλά κανείς δεν κρατάει μια «πισινή». Εκτός από παράγοντες που κινούνται στο περιβάλλον του τεχνοκράτη πρωθυπουργού, στελέχη της αγοράς ή Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και δεν χάνουν ευκαιρία να υπενθυμίζουν το «λαμπρό παράδειγμα» της Ιταλίας που, παρ’ ότι έχει κι αυτή τεχνοκράτη πρωθυπουργό, δεν πρόκειται να προσφύγει στις κάλπες πριν το τέλος της θητείας της παρούσας Βουλής. Τα περί δυσαρμονίας της Βουλής αυτής με τη λαϊκή βούληση τα ακούνε βερεσέ, υπενθυμίζοντας το πρωτόκολλο της κοινοβουλευτικής τάξης.
Η έκθεση Κομισιόν
Πιο αποτελεσματικοί στις πιέσεις τους, οι αξιωματούχοι της τρόικας, που τις προηγούμενες μέρες επικύρωσαν με τις αποφάσεις τους τη νέα δανειακή σύμβαση, υπενθυμίζουν στο εγχώριο πολιτικό σύστημα, αλλά σε τελική ανάλυση στους ίδιους τους πολίτες, πως το νέο δάνειο τελεί υπό την αίρεση της πιστής εφαρμογής του νέου Μνημονίου από οποιονδήποτε κι αν εκλεγεί. «Δεν πιστεύουμε πραγματικά ότι οποιοδήποτε κόμμα κι αν εκλεγεί θα έχει την ανευθυνότητα να θέσει σε αμφισβήτηση ένα πρόγραμμα το οποίο τόσο προσεκτικά διαπραγματευτήκαμε και τώρα είναι η μόνη ελπίδα για το μέλλον της Ελλάδας», είπε ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζοζέ Μπαρόζο.
Πολύ πιο σαφής στο περιεχόμενο της πίεσης που ασκεί στην εσωτερική πολιτική τάξη της χώρας, η Κομισιόν έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση που ουσιαστικά αποτελεί τη μοναδική αποδεκτή από την ευρωκρατία ατζέντα της εκλογικής αναμέτρησης στην Ελλάδα, αν και όποτε γίνουν. Στην «έκθεση συμμόρφωσης», όπως αποκαλείται, η Κομισιόν θυμίζει ότι η κυβέρνηση, είτε η παρούσα είτε αυτή που θα προκύψει από τις πρόωρες εκλογές, θα πρέπει τον Ιούνιο να αποφασίσει πρόσθετα μέτρα λιτότητας ύψους 11,5 δισ. ευρώ για τη διετία 2013-2014, με έμφαση στις κρατικές δαπάνες και δη τις κοινωνικές, από τις οποίες (συντάξεις, φάρμακα, επιδόματα) θα πρέπει να κοπούν 8,6 δισ. Άλλα 3,2 δισ., με μείωση μισθών και απολύσεις, θα πρέπει να προκύψουν από τους συνήθεις υπόπτους, τους δημοσίους υπαλλήλους.
Αυτή είναι η κατά Κομισιόν μόνη πραγματική ατζέντα των εκλογών, μαζί με τους δεκάδες εφαρμοστικούς νόμους των μνημονίων, και ιδιαίτερα αυτών που υπηρετούν τον βασικό τους ταξικό στόχο, την «εσωτερική υποτίμηση» και την απελευθέρωση των αγορών, και η προβολή αυτής της ατζέντας ίσως αποτελεί και μια μορφή πίεσης στα κόμματα του μνημονίου να ξανασκεφτούν το θέμα των πρόωρων εκλογών.
Όσο η τεχνοκρατική κυβέρνηση Παπαδήμου και η τρόικα «κάνουν τη δουλειά» χωρίς να συναντούν μια σοβαρή κοινωνική και πολιτική αντίσταση, τόσο τα κόμματα του μνημονίου και οι δορυφόροι τους απαλλάσσονται από την υποχρέωση να απολογούνται για τη δρομολογούμενη κοινωνική καταστροφή. Θα περιοριστούν προγραμματικά στις αγαπημένες κοινοτοπίες της περιόδου περί «επιστροφής στην ανάπτυξη».
Παπαδήμος for ever;
Προς το παρόν, πάντως, ιδιαίτερα η Ν.Δ., κινούνται με την κεκτημένη ταχύτητα των πρόωρων εκλογών. Ορισμένοι ίσως να επενδύουν και στην αρχιτεκτονική του χάους, υπολογίζοντας ότι ένα εκλογικό αποτέλεσμα που θα επιβεβαιώνει τον πολιτικό κατακερματισμό ο οποίος καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις θα καταστήσει αναπόφευκτη μετεκλογικά μια ακόμη κυβέρνηση Παπαδήμου, που άλλωστε προβάλλεται ως ο υπεράνω πολιτικής φθοράς αρχιτέκτων της «σωτηρίας».
Όλα αυτά εδράζονται στην παραδοχή ότι η «σωτηρία» έχει αποφευχθει, ότι η χρεοκοπία έχει αποφευχθεί, και εκτυλίσσονται στο έδαφος λαθροχειριών πάνω στους αριθμούς της. Ο Βενιζέλος διατυμπανίζει με κάθε ευκαιρία ότι διαγράφηκε χρέος 100 δισ. ευρώ και αποσιωπά την αύξησή του κατά 25 δισ. λόγω της δανειακής σύμβασης. Στη λογική «τρεις το λάδι, τρεις το ξύδι, πέντε το λαδόξυδο» προβάλλει ότι η χώρα ενισχύεται από τους εταίρους της με 174 δισ. ευρώ και αντιπαρέρχεται όχι μόνο ότι δίνει κυριολεκτικά «γην και ύδωρ», αλλά και ότι χρόνο με το χρόνο το σημαντικότερο μέρος του δανεισμού θα επιστρέφεται αυτομάτως στους πιστωτές, κυρίως κρατικούς πλέον, χωρίς καν να περάσει από τα εγχώρια ταμεία και χωρίς η χώρα να έχει για πολλά χρόνια τη δυνατότητα δανεισμού μέσω των αγορών.
Η ψήφος των αγορών
Ωστόσο, οι πιστωτικές αγορές αξιολογούν ήδη το αποτέλεσμα του PSI με τον πιο δυσοίωνο τρόπο: τα νέα, κουρεμένα ομόλογα, που υπάγονται μάλιστα στο ευνοϊκότατο για τον κάτοχό τους αγγλικό Δίκαιο, στη δευτερογενή αγορά τιμολογούνται μόλις στο 15% -20% της νέας ονομαστικής τους αξίας. Το οποίο σημαίνει ότι οι αγορές, που ήδη αρχίζουν να στοχοποιούν ως επόμενο θύμα τους την Πορτογαλία, προεξοφλούν δύο ενδεχόμενα: ή χρεοκοπία ή νέο, ακόμη βαθύτερο κούρεμα.
Το πρώτο ενδεχόμενο υιοθετεί ως επικρατέστερο έκθεση οργανισμού που παρακολουθεί τις αποδόσεις των CDS, ο οποίος κατατάσσει την Ελλάδα πρώτη σε σύνολο 52 χωρών από άποψη κινδύνου χρεοκοπίας, και μάλιστα με δείκτη επικινδυνότητας υπερδεκαπλάσιο της αμέσως επόμενης χώρας στη λίστα, της Πορτογαλίας.
Στο ίδιο μήκος κύματος η Ernst& Young θεωρεί από δύσκολη έως αδύνατη τη διαχείριση του ελληνικού χρέους με τα δεδομένα της ύφεσης και της πρωτοφανούς ανεργίας και δεν αποκλείει το ενδεχόμενο συμμετοχής και του δημοσίου τομέα σε μια μελλοντική διαγραφή χρέους, δηλαδή του χρέους που κατέχουν οι εταίροι στην Ε.Ε. και η ΕΚΤ.
Το φόντο αυτού του φαύλου κύκλου φώτισε με ανάλογα θλιβερά χρώματα το γερμανικό οικονομικό ινστιτούτο Ifo, τονίζοντας ότι η εξτρεμιστική λιτότητα που εφαρμόζεται στην Ελλάδα βαθαίνει και επιμηκύνει την ύφεση, με αποτέλεσμα φέτος χώρες όπως το Περού, το Βιετνάμ και το Μπαγκλαντές να ξεπεράσουν τη χώρα ως προς το ΑΕΠ.
Δεύτερες σκέψεις
Απηχώντας πάντα την αμφιθυμία των αγορών και τα συγκρουόμενα εντός Ευρωζώνης συμφέροντα, ένα πάνελ αναλυτών από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, επιχείρησε προ ημερών στο Λονδίνο να απαντήσει στο δίλημμα των ηγετών της Ευρωζώνης για το αν θα διατηρήσουν στις τάξεις της την Ελλάδα. Όλοι συμφώνησαν ότι το χρέος είναι αβίωτο και το κούρεμά του μικρό, και εκτίμησαν ότι μετά τις εκλογές του 2013 στη Γερμανία θα γεννηθούν δεύτερες σκέψεις για μια πιο «σφιχτή και καθαρή Ευρωζώνη», με αποβολή των ασθενέστερων κρίκων. Ωστόσο, το κόστος ενός τέτοιου «διαζυγίου», μια πρόγευση του οποίου η Γερμανία παίρνει ήδη, χάνοντας από τις ΗΠΑ τη δεύτερη θέση στη λίστα των μεγαλύτερων εξαγωγών του κόσμου, κάνει πιθανότερο ένα νέο πακέτο δανεισμού προς την Ελλάδα, πάντα με σκληρούς όρους λιτότητας.
Σε πείσμα του πεσιμισμού των αγορών, η τρόικα κάνει ό,τι μπορεί για να εξωραΐσει τα δεδομένα. Το ΔΝΤ βελτιώνει την εκτίμησή του για την εξέλιξη του χρέους, υποστηρίζοντας ότι με πιστή τήρηση του Μνημονίου μπορεί το 2020 να φτάσει κάτω από το 120% (γιατί αυτό είναι καλό, δεν το απαντά). Η έκθεση της Κομισιόν ονειρεύεται ανάπτυξη από το 2014 και «κουρεύει» κατά βούληση την ανεργία, προβλέποντας περιορισμό της στο 17,9% φέτος, όταν ήδη έχει καταγράφεται κοντά στο 21%.
Αλλά τα νούμερα δεν βγαίνουν με τίποτα. Ακόμη και οι οίκοι αξιολόγησης που έσπευσαν σε -ή προανήγγειλαν- πιστοληπτική αναβάθμιση της Ελλάδας λόγω PSI (Fitch, S&P), επισημαίνουν πως ο κίνδυνος χρεοκοπίας παραμένει μεγάλος και το κόστος μιας εξόδου από το ευρώ ακόμη υψηλότερος, με το δεδομένο υπαγωγής των ομολόγων στο αγγλικό Δίκαιο και, άρα, αποτίμησής τους αποκλειστικά σε ευρώ.
Τα όρια της αντοχής
Τα τυχερά νούμερα του PSI και του νέου Μνημονίου, λοιπόν, δεν βγαίνουν. Γιατί, πολύ απλά, πρέπει να τα υπηρετήσουν άνθρωποι. Άνθρωποι που δεν θα μπορούν να πληρώσουν φόρους γιατί απλώς δεν θα έχουν, άνεργοι που θα αδυνατούν να καταναλώσουν τα στοιχειώδη, μισθωτοί και συνταξιούχοι χωρίς πρόσβαση στα ελάχιστα κοινωνικά αγαθά. Άνθρωποι με όρια αντοχής και ανοχής. Τα οποία θα δοκιμαστούν σε πρώτη φάση στις πρόωρες εκλογές, αλλά η πραγματική δοκιμασία τους θα συντελεστεί στις κοινωνικές συγκρούσεις του μέλλοντός μας – άτακτες, κρυμμένες πίσω από εξάρσεις της κοινής εγκληματικότητας και της κοινωνικής αποσύνθεσης, ή συντεταγμένες, εμπνευσμένες από μια συνεκτική, εναλλακτική λύση προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας. Η οποία προς το παρόν δεν βρίσκει πρόθυμους οπαδούς, ούτε καν στην Αριστερά, μειώνοντας έτσι δραστικά τα «πολιτικά ρίσκα των πρόωρων εκλογών» που τόσο απασχόλησαν το ΔΝΤ όταν ενέκρινε τον οβολό του των 28 δισ. ευρώ στο ταμείο «διάσωσης» της Ελλάδας.
