Η Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων 1940-1974 (Ε.Δ.Ι.Α) είναι επιστημονική μη-κερδοσκοπική εταιρεία που ιδρύθηκε το έτος 1992. Σκοποί της είναι, μεταξύ άλλων, η συγκέντρωση και αξιοποίηση πρωτότυπου ιστορικού αρχειακού υλικού της περιόδου 1940-1974.
Στο πλαίσιο αυτό διατηρεί και φυλάσσει τεκμήρια και αρχειακό υλικό που αφορούν τις περιόδους της γερμανικής κατοχής και της αντίστασης, του εμφυλίου πολέμου, της μετεμφυλιακής περιόδου και της περιόδου της δικτατορίας 1967-1974. Επίσης διαθέτει, σε μικρότερο όγκο, αρχειακά υλικά που αναφέρονται στην πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο περίοδο και στα χρόνια 1974 κι έπειτα. Πέραν αυτών η ΕΔΙΑ δραστηριοποιείται στην οργάνωση και λειτουργία μουσείων σε όλη την Ελλάδα που αφορούν και προβάλλουν τη δράση της αντίστασης κατά της γερμανικής κατοχής. Ακόμη, διαθέτει όλη την αλληλογραφία του ΚΚΕ με τα κομμουνιστικά κόμματα Γιουγκοσλαβίας και Βουλγαρίας. Τέλος, έχει αναπτύξει συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και το Ελληνικό Λαογραφικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ), ενώ στο πλαίσιο των εκδοτικών της δραστηριοτήτων εκδίδει το επιστημονικό περιοδικό Ανάλεκτα Κοινωνικής Ιστορίας, το οποίο δημοσιεύει πρωτότυπες και ανέκδοτες επιστημονικές εργασίες.
Το Αρχείο αντιδικτατορικού Αγώνα της ΕΔΙΑ είναι από τα σημαντικότερα αρχεία που διατηρεί η εταιρεία. Τα υλικά του περιλαμβάνουν χιλιάδες σελίδες πρωτότυπων, αλλά σε αναπαραγωγή, τεκμηρίων που αναφέρονται κυρίως στη δράση πολιτικών κομμάτων, αντιστασιακών οργανώσεων που δραστηριοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας και στη δράση του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος των ετών 1972-1973.
Αναλυτικότερα, περιλαμβάνει πρωτότυπα και σε αναπαραγωγή τεκμήρια που αφορούν: Ανακοινώσεις, προκηρύξεις, διακηρύξεις των καθοδηγητικών οργάνων πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων (κυρίως αυτών της κομμουνιστικής Αριστεράς) επιστολές, ομιλίες, απολογίες, τηλεγραφήματα στελεχών κομμάτων και πολιτικών κρατουμένων. Επίσης, πλήθος υλικών που αναφέρονται στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα, όπως αφίσες, τρικ, προκηρύξεις, κείμενα αντιδικτατορικού περιεχομένου, επιστολές στελεχών του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος, κ.ο.κ. Το Αρχείο Αντιδικτατορικού Αγώνα περιλαμβάνει, ακόμα, πολλά έντυπα κομμάτων και οργανώσεων, υλικά που αναφέρονται στο παράνομο Τύπο αυτής της περιόδου, όπως έντυπα πολιτικών φοιτητικών οργανώσεων και οργανώσεων του ΠΑΜ, εφημερίδες και αποκόμματα εφημερίδων από τον παράνομο και ελεγχόμενο Τύπο αυτής της περιόδου, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Επίσης, διαθέτει ένα σημαντικό όγκο υλικών από τις ανταποκρίσεις ξένων ραδιοσταθμών και την πλήρη σειρά, σε πρωτότυπη μορφή, των εφημερίδων Ελληνικός Ταχυδρόμος (30 τόμοι), που εκδίδονταν στο Μόντρεαλ του Καναδά, Ελεύθερη Ελλάδα και Ελεύθερη Πατρίδα, αντιστασιακών εντύπων που εκδίδονταν στη Ρώμη.
Στο Αρχείο Αντιδικτατορικού Αγώνα περιλαμβάνονται ακόμα το Αρχείο του ΠΑΜ Δυτικής Γερμανίας, με πλήθος τεκμηρίων από το αντιδικτατορικό κίνημα του εξωτερικού, το Αρχείο της ΕΔΑ και προσωπικές αρχειακές συλλογές που αναφέρονται στην περίοδο της δικτατορίας, όπως το αρχείο Βαρδή Β. Βαρδινογιάννη, το αρχείο Ηλία Στάβερη, το αρχείο Γιαννουλέα (που περιλαμβάνει υλικά από τη δράση της οργάνωσης Δημοκρατική Άμυνα), το αρχείο Ολύμπιου Δαφέρμου (με πλούσια τεκμήρια από τη δράση του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος), το αρχείο Κακαρά (περιέχει υλικά από το κίνημα του ναυτικού), το αρχείο Ζαβού, το αρχείο Σαλίγγαρου, μέρος από το αρχείο του Χρήστου Μιχαλόπουλου, μέρος από το αρχείο Σακάτου (αναφέρεται στο αντιδικτατορικό κίνημα Δυτικής Γερμανίας), το Αρχείο Παύλου Μπριλλάκη, το φωτογραφικό αρχείο της Καίτης Τσαρουχά, το αρχείο Μήτσου Παρτσαλίδη και το αρχείο Λεωνίδα Τζεφρώνη. Τα δύο τελευταία βρίσκονται, αυτή την περίοδο, υπό επεξεργασία στην ΕΔΙΑ.
Το μεγαλύτερο μέρος των τεκμηρίων που περιλαμβάνονται στο Αρχείο Αντιδικτατορικού Αγώνα έχουν ψηφιοποιηθεί και διατίθενται σε ηλεκτρονική μορφή στα γραφεία της Εταιρείας ενώ, σύντομα, ένα σημαντικό μέρος τους θα είναι προσβάσιμο στο ενδιαφερόμενο κοινό μέσω της ιστοσελίδας της ΕΔΙΑ.
Τέλος, η Εταιρεία ακολουθώντας την τακτική των «ανοιχτών αρχείων» δίνει τη δυνατότητα στους ερευνητές, αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο, να έχει ελεύθερη πρόσβαση στα υλικά που διατηρεί, προάγοντας με τον τρόπο αυτό την επιστημονική γνώση και έρευνα.
Επιμέλεια
Αργύρης Υφαντόπουλος
