Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Πιο κοντά στον Ήλιο
Το ρεκόρ της κοντινότερης προσέγγισης τεχνητού αντικειμένου στον Ήλιο στην ιστορία κατέχει πλέον το διαστημόπλοιο Parker Solar Probe της NASA. Το αμερικανικό σκάφος ξεπέρασε το προηγούμενο ρεκόρ των 26,55 εκατ μιλίων (42,7 εκατ. χιλιομέτρων) από την επιφάνεια του άστρου, στις 29 Οκτωβρίου.
Το προηγούμενο ρεκόρ κατείχε το γερμανο-αμερικανικό Helios 2, από τον Απρίλιο του 1976. Καθώς η αποστολή θα συνεχίζεται, το νέο διαστημόπλοιο θα σπάει συνέχεια τα ίδια του τα ρεκόρ, με το τελικό κοντινό πέρασμα να το φέρνει σε απόσταση 3,83 μιλίων το 2024.
«Είναι μόλις 28 ημέρες από την εκτόξευση του Parker Solar Probe και έχουμε φτάσει πιο κοντά στο άστρο μας από οποιοδήποτε άλλο διαστημόπλοιο στην ιστορία» είπε ο Άντι Ντράισμαν, project manager στο Johns Hopkins Applied Physics Laboratory στο Μέριλαντ. «Είναι στιγμή περηφάνιας για την ομάδα, αν και μένουμε επικεντρωμένοι στην πρώτη μας ηλιακή επαφή, που αρχίζει στις 31 Οκτωβρίου». Το διαστημόπλοιο αναμένεται επίσης να σπάσει το ρεκόρ του ταχύτερου διαστημοπλοίου σε σχέση με τον Ήλιο (ηλιοκεντρική ταχύτητα) το οποίο είχε επίσης το Helios 2, στα 153.454 μίλια (247.000 χλμ) ανά ώρα.
Η ταχύτητα και η θέση του σκάφους παρακολουθούνται από το Deep Space Network (DSN) της NASA, το οποίο στέλνει σήμα στο διαστημόπλοιο, που με τη σειρά του απαντά επιστρέφοντάς το και επιτρέποντας στην ομάδα της αποστολής να υπολογίσει τη θέση και την ταχύτητα.
Η πρώτη επαφή θα αρχίσει στις 31 Οκτωβρίου, με το σκάφος να πετά όλο και πιο κοντά στην επιφάνεια του Ήλιου, μέχρι να φτάσει στο πρώτο του περιήλιο (το σημείο της τροχιάς του που είναι πιο κοντά στο άστρο), την 5η Νοεμβρίου. Εκεί θα είναι αντιμέτωπο με εξωπραγματικά υψηλές θερμοκρασίες και ακτινοβολία, παρέχοντας πολύτιμα επιστημονικά δεδομένα στους επιστήμονες, που αναμένεται να βοηθήσουν να απαντηθούν ερωτήματα που υφίστανται εδώ και δεκαετίες.
Το διαστημόπλοιο έχει το μέγεθος ενός μικρού αυτοκινήτου και είναι προστατευμένο από μια ειδική ασπίδα πάχους 11 εκατοστών από σύνθετο υλικό άνθρακα. Όσον αφορά στο όνομά του, τον Μάιο του 2017 η NASA το μετονόμασε από Solar Probe Plus σε Parker Solar Probe, προς τιμήν του αστροφυσικού Γιουτζίν Πάρκερ, του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Είναι η πρώτη φορά που η NASA δίνει σε σκάφος το όνομα κάποιου που βρίσκεται ακόμα εν ζωή.
Υπερίων
Ο Υπερίων ήταν ένα πρωτο-υπερσύμπλεγμα γαλαξιών –η μεγαλύτερη κοσμική δομή– που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα σε τόσο μακρινή απόσταση στον χρόνο και στον χώρο.
Οι αστρονόμοι, υπό την Όλγκα Κουτσιάτι του Εθνικού Ινστιτούτου Αστροφυσικής της Ιταλίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας και αστροφυσικής Astronomy & Astrophysics, χρησιμοποίησαν για τις παρατηρήσεις τους το Μεγάλο Τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή.
Ο Υπερίων –που πήρε το όνομά του από τον Τιτάνα της ελληνικής μυθολογίας– εκτιμάται ότι, όταν το φως του ξεκίνησε το μακρινό ταξίδι του για τη Γη πριν από 11,5 δισεκατομμύρια χρόνια, είχε μάζα πάνω από ένα τρισεκαταμμύριο φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου μας. Ο Υπερίων βρίσκεται στον αστερισμό του Εξάντος και εκτιμάται ότι ήταν τουλάχιστον 5.000 φορές μεγαλύτερος από το γαλαξία μας – και στο μεταξύ θα έχει μεγαλώσει πολύ περισσότερο.
Η Όλγκα Κουτσιάτι τόνισε ότι «είναι η πρώτη φορά που μια τόσο μεγάλη δομή ανακαλύπτεται στο πρώιμο σύμπαν. Ήταν μια έκπληξη να δούμε ότι κάτι τέτοιο είχε κιόλας εξελιχθεί, όταν το σύμπαν ήταν σχετικά νέο».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Φαγώσιμα έντομα;
Ο Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) επισημαίνει ότι η εκτροφή βρώσιμων εντόμων μπορεί να είναι «εξαιρετικά αποδοτική». Στο Μεξικό οι ακρίδες σωταρισμένες με σκόρδο θεωρούνται εξαιρετικό έδεσμα, ενώ στην Ταϊλάνδη υπάρχουν ήδη 10.000 εκτροφείς εντόμων. Η αλυσίδα σούπερ μάρκετ Coop (Ελβετία) έκανε το πρώτο βήμα και από πέρσι έχει βάλει στο ράφι αλευροσκούληκα σε συσκευασία σνακ.
Neue Zürcher Zeitung. iefimerida.gr, 24/8/2018.
Οριζόντια καθήλωση
Για να αντιληφθούμε το έλλειμμα για την Αθήνα από τον εγκλωβισμό σε μία αντίληψη άρνησης του ψηλού κτιρίου, ας αναλογισθούμε την πρωτεύουσα χωρίς αττική οδό, χωρίς μετρό και νέο αεροδρόμιο. Όπως αυτά τα κύρια δίκτυα μετακίνησης οργανώνουν και κατευθύνουν την αστικοποίηση του αττικού χώρου, με ανάλογο τρόπο σημαντικές αστικές πυκνώσεις –και με τη μορφή ψηλών κτιρίων– οφείλουν να είναι τα εργαλεία που θα συμπληρώνουν τις κατευθύνσεις μίας πολιτικής για το χώρο της πόλης στον 21ο αιώνα. Είναι ζήτημα αποδοτικότητας, είναι και ζήτημα βιώσιμης ανάπτυξης (η «διάσπαρτη πόλη», η εκτεταμένη δηλαδή αστικοποίηση, θεωρείται πλέον μη βιώσιμη επιλογή μακροπρόθεσμα). Όμως, παρά την πρόσφατη ανάπτυξή της στον τομέα των υποδομών, η Αθήνα καθηλώνεται στην ομοιομορφία της οριζόντιας δόμησης, χωρίς επεξεργασμένες πυκνώσεις και επιλεγμένες εξάρσεις, όντας υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της μητροπολιτικής της εποχής με τις ισοπεδωτικές ρυθμίσεις περί υψών ενός απαρχαιωμένου οικοδομικού κανονισμού. Ένα ιδεολογικό προκρούστειο όριο έχει επικαθήσει στην κορυφογραμμή της πόλης σε ύψος 28 μέτρων.
Η Αθηναϊκή μητρόπολη εισέρχεται λοιπόν στη νέα περίοδο επέκτασής της χωλαίνοντας. Για πρώτη ίσως φορά στη σύγχρονη πορεία της είναι σε τέτοιο βαθμό αισθητή η αναντιστοιχία ανάμεσα σε μια νέα φάση ανάπτυξης και στα κτίρια που την εκφράζουν. Από την εποχή της μικρής επαρχιακής πρωτεύουσας έως εκείνη της μεγαλούπολης του 20ου αιώνα, σημαντικά και σημαδιακά κτίρια αποτύπωσαν την εποχή τους και εξέφρασαν τους μεγάλους σταθμούς της αστικής της ολοκλήρωσης. Παλάτι του Όθωνα, Πανεπιστήμιο και Αρσάκειο για το πρώτο μισό του 19ου αιώνα. Πολυτεχνείο, Ζάππειο, Βιβλιοθήκη, Ακαδημία και Εθνικό Θέατρο για το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Μετοχικό Ταμείο Στρατού, Rex και Τράπεζα της Ελλάδος για τον Μεσοπόλεμο. Χίλτον, Φιξ, Μέγαρο ΟΤΕ και ψηλά κτίρια επί των λεωφόρων Μεσογείων και Κηφισιάς για τη μεταπολεμική περίοδο. Το τελευταίο όμως διάστημα έχει επικρατήσει μία εικοσαετής, τουλάχιστον, περίοδος παγετού σε ό,τι αφορά την ανέγερση φιλόδοξων κτιρίων. Η εικόνα αυτή με δυσκολία αμβλύνεται από τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις του 2004 και τις επιμέρους αρχιτεκτονικές επιτυχίες.
Μανώλης Αναστασάκης, GRAD review
Μετεωρίτες: Μόνο μία επιβεβαιωμένη πτώση στην Ελλάδα
Δρ. Μπαζιώτης : «Το ιστορικό των μετεωριτών στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά φτωχό. Υπάρχει μόνο μία επιβεβαιωμένη πτώση μετεωρίτη τον Ιούνιο του 1818 και ένα αντίστοιχο δείγμα από την Ελλάδα που βρέθηκε στην περιοχή των Σερρών, ο λεγόμενος μετεωρίτης SERES. Υπάρχουν μερικές ακόμα ιστορικές πληροφορίες για την ύπαρξη μετεωριτών, ωστόσο δεν υπάρχει αντίστοιχο δείγμα για να χαρακτηριστούν επιβεβαιωμένες. Αυτά τα δείγματα χαρακτηρίζονται ως “αμφίβολοι” μετεωρίτες και υπάρχουν πέντε καταγραφές, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η περιοχή της Λάρισας (1706), η Θράκη (452), οι Δελφοί και η Κασσάνδρα Χαλκιδικής».
Σύμφωνα με τον κ. Μπαζιώτη, σήμερα μόνο ο μετεωρίτης SERES, ο οποίος ανήκει στην κατηγορία των χονδριτών, υπάρχει επίσημα ως ελληνικής προέλευσης στη βάση δεδομένων του διεθνούς Δελτίου Μετεωριτών του Σεληνιακού και Πλανητικού Ινστιτούτου (Meteoritical Bulletin of Lunar & Planetary Institute).
Από τον μετεωρίτη SERES, «περίπου συνολικά 6,5 κιλά βρίσκονται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης και το κύριο δείγμα ανέρχεται σε 4 κιλά και 649 γραμμάρια. Μελετώ αυτό το δείγμα, με αναμενόμενη δημοσίευση των αποτελεσμάτων εντός του 2018».
Ακόμη, ο ίδιος o Δρ. Μπαζιώτης προωθεί τη συλλογή και τη μελέτη μικρομετεωριτών στην περιοχή των Αθηνών. Όπως εξηγεί, η Γη δέχεται 100 τόνους αστρικού υλικού τη μέρα, εκ των οποίων η ποσότητα των κόκκων που θα διασωθεί κατά το πέρασμά τους από την ατμόσφαιρα και θα φτάσει τελικά στη Γη, αγγίζει τους δέκα τόνους. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και μικρομετεωρίτες, δηλαδή σώματα μικρότερα από ένα χιλιοστό, τα οποία συνήθως κυμαίνονται από 150 έως 300 μικρόμετρα (εκατομμυριοστά του μέτρου).
«Η πιθανότητα πτώσης μικρομετεωριτών», λέει ο κ. Μπαζιώτης, «εκτιμάται σε ένα έως δύο κόκκους ανά τετραγωνικό μέτρο ανά έτος. Μπορεί να ακούγεται πολύ μικρό το νούμερο αυτό, ωστόσο, η ταράτσα ενός σπιτιού 100 τετραγωνικών μέτρων, η οποία μπορεί να έχει να καθαριστεί πάνω από μια δεκαετία, πιθανώς να φιλοξενεί μερικούς κόκκους μικρομετεωριτών. Αν τελικά συλλεχθούν μικρομετεωρίτες από διαφορετικές χώρες, τότε θα ανοίξει ένα νέο παράθυρο προς το Διάστημα».
Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
