Έχει ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου η φρικιαστική δολοφονία του, επικριτικού προς το καθεστώς της χώρας του, Τζαμάλ Κασόγκι μέσα στο σαουδαραβικό προξενείο της Κωνσταντινούπολης. Η εξαΰλωση, κυριολεκτικά, του Κασόγκι φαίνεται ότι είχε στόχο να σταλεί ένα σαφές μήνυμα από τον παντοδύναμο πρίγκιπα Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν στους κάθε είδους διαφωνούντες, ότι δεν υπάρχει η παραμικρή ανοχή. Και η αποκρουστική, σχεδόν δημόσια αποστολή του μηνύματος βασιζόταν στη βαθιά πεποίθηση της πετρομοναρχίας ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Πεποίθηση η οποία εδράζεται στην (ορθή) αίσθηση ότι η Σαουδική Αραβία αποτελεί –μαζί με το Ισραήλ– τον μοναδικό σίγουρο συνεργάτη και τον καλύτερο πελάτη της Δύσης, και ιδίως των ΗΠΑ, στη Μέση Ανατολή. Το ότι ταυτόχρονα είναι και το πιο μεσαιωνικό και ανελεύθερο καθεστώς στον πλανήτη αποτελεί, προφανώς, λεπτομέρεια.
Η πλέον πρόσφατη απόδειξη της βασιμότητας αυτής της αίσθησης ατιμωρησίας είναι η σιωπηρή συνενοχή της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας μπροστά στο διαρκές έγκλημα πολέμου που διαπράττει η Σαουδική Αραβία στην Υεμένη – την οποία έχει κυριολεκτικά ανασκάψει με βόμβες που της προμηθεύουν οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γαλλία κ.ά. «πολιτισμένες» χώρες. Με πενταψήφιο αριθμό αμάχων που έχουν σκοτωθεί στην Υεμένη από την υπό σαουδαραβική ηγεσία σουνιτική συμμαχία, η οποία επιπλέον έχει ανατινάξει τις όποιες υποδομές διέθετε αυτή η ήδη φτωχή χώρα, δεν κουνιέται φύλλο. Γιατί λοιπόν να ανησυχήσει η απόλυτη μοναρχία για τις επιπτώσεις της παραδειγματικής τιμωρίας ενός αντιφρονούντα; Εξάλλου η ίδια ανοχή επιδείχθηκε και για άλλα πρόσφατα σαουδαραβικά κατορθώματα, όπως η απαγωγή και ο εξαναγκασμός σε παραίτηση του Λιβανέζου πρωθυπουργού Ραφίκ αλ-Χαρίρι, ή ο αποκλεισμός του Κατάρ…
Γιατί αυτή τη φορά «την πάτησαν» οι Σαουδάραβες
Κι όμως, φαίνεται ότι δεν υπολόγισαν σωστά. Πρώτα-πρώτα επειδή διέπραξαν το έγκλημα στην Τουρκία, της οποίας το καθεστώς ανταγωνίζεται στα ίσα τους Σαουδάραβες για την ηγεμονία στον σουνιτικό κόσμο. Και, ακόμη χειρότερα για το Ριάντ, επειδή αυτό συνέβη σε μια στιγμή που ο Ερντογάν επιχειρεί να αποκαταστήσει διαύλους με τμήματα, τουλάχιστον, του βορειοαμερικανικού κατεστημένου (εξ ου και η πρόσφατη απελευθέρωση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον). Αυτοί οι δύο παράγοντες συνέβαλαν καθοριστικά ώστε το θέμα να μην «πνιγεί», όπως συνήθως συμβαίνει με αντίστοιχα σαουδαραβικά κατορθώματα, καθώς οι τουρκικές αρχές φρόντισαν να ξεμπροστιάσουν για τα καλά τους Σαουδάραβες. Μέχρι στιγμής η Τουρκία βγαίνει από πάνω, και εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο τρόπο τη δυσχερή θέση των Σαουδαράβων, από τους οποίους ζητά μεγάλα ανταλλάγματα για να επιτευχθεί «αποκατάσταση των σχέσεων».
Υπάρχει όμως ένας πρόσθετος παράγοντας: ο δολοφονηθείς δεν ήταν τυχαίος. Δεν ήταν ένας τολμηρός ακτιβιστής, ούτε καν ένας φιλελεύθερος διανοούμενος. Αντίθετα, ανήκε στο βαθύ σαουδαραβικό κατεστημένο μέχρι το παλατιανό πραξικόπημα του πρίγκιπα Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν, ο οποίος εκδίωξε πέρυσι τον μέχρι τότε πανίσχυρο ξάδελφό του Μοχάμαντ μπιν Ναγιέφ. Ο Κασόγκι ήταν, για την ακρίβεια, το δεξί χέρι του εκδιωχθέντος, και πρωτύτερα του πρίγκιπα Τουρκί μπιν Φαϊζάλ, τότε επικεφαλής των επίφοβων σαουδαραβικών μυστικών υπηρεσιών. Μεταξύ άλλων είχε παίξει, υπό τον μανδύα του δημοσιογράφου, ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ του Οσάμα μπιν Λάντεν και της σαουδαραβικής μοναρχικής οικογένειας, της οποίας ήταν έμπιστος για πολλά χρόνια. Όλα αυτά εξηγούν και το πόσο εύκολα και γρήγορα υιοθετήθηκε από το βορειοαμερικανικό κατεστημένο, με σημαίνοντες εκπροσώπους του οποίου είχε καλλιεργήσει σχέσεις στα «χρυσά» χρόνια του.
Προς αναζήτηση αποδιοπομπαίου τράγου
Και τώρα, τι; Είναι σαφές ότι στην πλέον δυσχερή θέση βρίσκεται ο Τραμπ – στον οποίο τόσο οι Τούρκοι όσο και οι εντός ΗΠΑ αντίπαλοί του δεν επιτρέπουν να αγνοήσει το γεγονός. Έτσι προσπαθεί να κερδίσει χρόνο δηλώνοντας ότι «αναμένει πορίσματα», λαμβάνοντας «διαβεβαιώσεις άγνοιας για το γεγονός» από τον Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν, και υπενθυμίζοντας έμμεσα αλλά διαρκώς στους επικριτές του τη σπουδαιότητα της Σαουδικής Αραβίας για τις ΗΠΑ (όχι μόνο το πετρέλαιό της και το γεωπολιτικό της ρόλο εναντίον κυρίως του Ιράν, αλλά και τα δεκάδες δισεκατομμύρια με τα οποία τρέφει μήνας μπει-μήνας βγει την αμερικανική πολεμική βιομηχανία). Όμως η υπομονή εξαντλείται, και γι’ αυτό ο Τραμπ πιέζει με τη σειρά του τους Σαουδάραβες να κάνουν κάτι που θα εκτονώσει την κατακραυγή. Από εκεί πηγάζουν και οι χθεσινές «διαρροές», ότι θα υποδειχθεί ένας αποδιοπομπαίος τράγος στο πρόσωπο του στρατηγού Αχμέντ αλ-Ασίρι, συμβούλου ασφάλειας του πρίγκιπα Μοχάμαντ.
Αν το έγκλημα φορτωθεί τελικά σε αυτόν, και παρόλο που κανείς δεν θα πιστέψει ότι επρόκειτο για δική του πρωτοβουλία (7 από τους 15 Σαουδάραβες που μετέβησαν στην Κωνσταντινούπολη για να «διευθετήσουν» το πρόβλημα Κασόγκι ανήκουν στην προσωπική φρουρά του Μοχάμαντ), θα μπορέσουν να τηρηθούν τα προσχήματα και σιγά-σιγά να κηρυχθεί η λήξη του συναγερμού… Πόσο μάλλον που όλοι θέλουν να βουτήξουν τις κουτάλες τους στο νέο βάζο με το μέλι το οποίο μόλις έβγαλαν στην πιάτσα οι Σαουδάραβες: ένα «Ταμείο Δημόσιων Επενδύσεων», με κεφάλαια ύψους 230 δισεκατομμυρίων δολαρίων! Βοηθούν και άλλες… συμβολικές κινήσεις καλής θέλησης: μόλις την Τρίτη ο Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν δήλωσε στον Αμερικανό ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο, που επισκεπτόταν το Ριάντ, ότι η Σαουδική Αραβία δωρίζει 100 εκατομμύρια δολάρια στο Αντιτρομοκρατικό Πρόγραμμα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Στόχος, να μην αλλάξει τίποτα
Οπωσδήποτε η διεθνής εικόνα της σαουδαραβικής μοναρχίας έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα, και οι καταδίκες από δυτικές χώρες πολλαπλασιάζονται. Ακόμη και η Γερουσία των ΗΠΑ ανεβάζει τους τόνους, με επικεφαλής τον Ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή Λίντσεϊ Γκράχαμ, που χαρακτηρίζει τον Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν «τοξικό». Επιπλέον, μια σειρά πολυεθνικές ακυρώνουν τις δεσμεύσεις τους για επενδύσεις στη Σαουδική Αραβία – μεταξύ αυτών η Φορντ και η JP Morgan. Μεγαθήρια των δυτικών ΜΜΕ (ακόμα και το δίκτυο Fox) αποσύρουν την υποστήριξή τους από τη διεθνή συνάντηση που οργανώνει η πετρομοναρχία στο Ριάντ για το λανσάρισμα της «Πρωτοβουλίας Επένδυσης στο Μέλλον», και ο ένας μετά τον άλλον ακυρώνουν τη συμμετοχή τους σε αυτό το γεγονός οι υπουργοί Οικονομικών δυτικών χωρών και μεγαλοεπιχειρηματίες.
Παρ’ όλα αυτά, τελικός στόχος σχεδόν όλων των εμπλεκόμενων πλευρών είναι να μην αλλάξει ουσιαστικά τίποτα. Γι’ αυτό και καταβάλλονται συντονισμένες προσπάθειες ώστε όλοι όσοι… έπεσαν από τα σύννεφα, σταδιακά να «ξεχάσουν». Τους λόγους επαναλαμβάνει μονότονα ο Τραμπ (που κατά τα άλλα κι αυτός έχει «θυμώσει»): προέχει η αντιμετώπιση του Ιράν, η διασφάλιση του Ισραήλ, η σταθερότητα της αγοράς πετρελαίου, και η κερδοφορία της πολεμικής βιομηχανίας. Σε όλα αυτά, η βοήθεια των Σαουδαράβων προς τη Δύση είναι διαχρονική και αμέριστη… Και, επιλεκτικά, η Δύση δεν είναι αχάριστη! Ούτε άλλοι ευεργετηθέντες υπό των Σαουδαράβων είναι αχάριστοι: την υποστήριξή τους προς το Ριάντ έχουν εκφράσει –αφού βέβαια ζήτησαν κι αυτοί να ερευνηθεί το… ατυχές συμβάν– μέχρι στιγμής οι εξής: ο εμίρης του Μπαχρέιν (που κρατιέται στην εξουσία χάρη στα σαουδαραβικά στρατεύματα), οι επικεφαλής των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κουβέιτ, ο δικτάτορας αλ-Σίσι της Αιγύπτου και (λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;) ο Μαχμούντ Αμπάς, πρόεδρος της δοτής «Παλαιστινιακής Αρχής».
