του Γιώργου Καραβέλατζη
Θεωρώ υποχρέωση μου να σας παραθέσω μερικές σκέψεις και βιώματα, από το ακριτικό νησί μου το Καστελλόριζο (Μεγίστη) όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα, καθώς, αυτό μου προτάθηκε την 7η Μαρτίου, ημέρα εορτασμού της ενσωμάτωσης (1948) της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα, και ταυτόχρονα της 105ης επετείου της επανάστασης των Καστελλοριζίων κατά των Οθωμανών, τον Μάρτιο του 1913. Ένοιωσα λοιπόν υποχρέωσή μου να ανταποκριθώ.
Το γεγονός της παράτολμης αυτής εξέγερσης, της δίψας για ελευθερία, είχε μεν μεγάλο τίμημα, αλλά ήταν και η αφορμή που το Καστελλόριζο ακολούθησε την πορεία των υπολοίπων Δωδεκανήσων, στην Ιταλική κατοχή, τους κοινούς αγώνες με εκτοπίσεις, προσφυγιά, πολέμους, θυσίες, μετανάστευση, καταστροφές, για να ελευθερωθεί και να ενσωματωθεί τελικά στην Ελλάδα το 1948.
Από το γεγονός αυτό προκύπτει ό,τι είναι σήμερα το Καστελλόριζο από μόνο του, αλλά και ο ρόλος που διαδραματίζει για την χώρα μας.
Η ζωή στο ακριτικό νησί
Στο νησί μένουν περίπου 250 μόνιμοι εναπομείναντες Καστελλοριζιοί και έχει περισσότερους από 1.000 κατοίκους το καλοκαίρι. Υπάρχουν μεγάλες παροικίες σε άλλες πόλεις και στο εξωτερικό. Το μεγαλύτερο οικονομικό ενδιαφέρον είναι ο τουρισμός, η θάλασσα και η ανοικοδόμηση των πολλών ερειπίων. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση ακινήτων από Ευρωπαίους. Οι νέοι, παρά τα προβλήματα, έχουν την τάση να παραμένουν ή να επιστρέφουν.
Η ελληνική πολιτεία έχει επιδείξει αρκετή μέριμνα έως τώρα. Χρειάζεται όμως κι ένας συντονισμός. Επιδοτούνται ακτοπλοϊκά δρομολόγια ώστε να είναι εύκολες οι μετακινήσεις των κατοίκων από και προς την Ρόδο. Θα περιμέναμε όμως δρομολόγια, περισσότερα από δύο την εβδομάδα. Θα έπρεπε να υπάρχουν σχεδόν καθημερινά, ειδικά τώρα που το αεροπλάνο (ιδιωτική εταιρεία) είναι πανάκριβο.
Στο θέμα της υγείας, που είναι πάρα πολύ σημαντικό για όλους, από μία νέα μητέρα έως τον διασωθέντα ημιθανή λαθρομετανάστη. Υπάρχει πολυδύναμο αγροτικό ιατρείο, με στρατιωτικό γιατρό, όμως δεν είναι όμως επαρκώς επανδρωμένο. Δεν υπάρχει φαρμακείο.
Το θέμα της παιδείας χωλαίνει ακόμα περισσότερο. Ενώ λειτουργεί γυμνάσιο και λύκειο, οι καθηγητές είναι όλοι αναπληρωτές, με αποτέλεσμα να αναλαμβάνουν καθήκοντα τον Οκτώβριο ή Νοέμβριο, ακόμα και μετά τον Δεκέμβριο, να παραμένουν στην θέση τους μόνο για ένα έτος και να αποχωρούν μετά το Πάσχα. Φυσικά τα παιδιά δεν συγκεντρώνονται σοβαρά στα μαθήματα και στο πρόσωπο του καθηγητή, αφού σε λίγο αυτός θα αποχωρήσει και θα έρθει άλλος. Τόσο δύσκολο πρόβλημα είναι να παραμένουν οι καθηγητές για τρία χρόνια τουλάχιστον και να έχουν μία μικρή επιδότηση ενοικίου;
Η συχνότερη συγκοινωνία, η καλύτερη παιδεία, η υγεία, η ασφάλεια και η εργασία είναι παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν ακόμα και στην αύξηση του πληθυσμού ώστε να πλησιάσει τις 2.000-3.000 κατοίκους.
Οι σχέσεις με την Τουρκία
Πολλοί αναρωτιούνται: πως είναι οι σχέσεις σας με τους απέναντι; Πως αισθάνεστε όταν βλέπετε τα τουρκικά πλοία και την επιθετικότητα;
Πρέπει να εξηγήσουμε ότι η απέναντι μικρασιατική περιοχή της Λυκίας αποτελεί από αιώνες την «φυσική μας ενδοχώρα». Το εμπόριο ποτέ δεν έχει ουσιαστικά διακοπεί. Ακόμα και τότε που έφυγαν οι ελληνικοί πληθυσμοί. Εκεί είναι σπουδαία ιστορικά μέρη και προσκυνήματα. Ο τάφος του Αγίου Νικολάου, προστάτη των ναυτικών, βρίσκεται απέναντι στα Μύρα.
Η πολιτική των γειτόνων μας είναι πιο λεπτή, σταθερή, έξυπνη και μακροχρόνια. Μέσω των οικονομικών σχέσεων πάει να δημιουργηθεί σιγά-σιγά σχέση εξάρτησης
Εκείνο το οποίο βλέπουμε σχεδόν καθημερινά στο λιμάνι είναι τουρκικά τουριστικά πλοιάρια. Οι προκλήσεις είναι κάτι ανησυχητικό αλλά γνωρίζουμε ότι γίνονται περισσότερο προς δημιουργία πιέσεων, σε άλλη κλίμακα και η καθημερινή ζωή ουσιαστικά δεν επηρεάζεται. Κάπου συνηθίζει κανείς να ζει έτσι. Οι τελευταίες κλιμακούμενες προκλήσεις αφορούν την χώρα μας γενικά.
Ωστόσο η πολιτική των γειτόνων μας είναι πιο λεπτή, σταθερή, έξυπνη και μακροχρόνια. Μέσω των οικονομικών σχέσεων πάει να δημιουργηθεί σιγά-σιγά σχέση εξάρτησης. Είναι σαν να λένε: Αν θέλετε τουρισμό, θα σας στέλνουμε εμείς. Αν θέλετε προϊόντα, ελάτε να ψωνίσετε από εμάς. Αν έχετε επείγοντα περιστατικά, ελάτε στο νοσοκομείο μας. Να δουλεύετε μαζί μας, όχι με άλλους. Ακόμη και νύφες υπάρχουν.
Προσωπικά, επιστρέφοντας στο σπίτι έχω βρει μερικές φορές την μητέρα μου να πίνει καφέ με κομψότατη κοπέλα, νέα γνωριμία, επισκέπτρια από απέναντι. Μμ! Ενδιαφέρον! Ήδη έχουμε μερικούς μικτούς γάμους αφού στο νησί το γυναικείο στοιχείο υπολείπεται.
ΓΑΠ και Μνημόνιο
Πολλοί συχνά ρωτούν: «Δεν σας ενοχλεί ότι ο ΓΑΠ ανήγγειλε την αρχή της μνημονιακής περιπέτειας της χώρας από το λιμάνι σας και έτσι σας έχει χαρακτηρίσει;»
Θεωρούμε οι Καστελλοριζιοί δεν ευθύνονται για αυτό, καθώς δεν μπορούσαν να γνωρίζουν τις δηλώσεις που επρόκειτο να ακολουθήσουν, ούτε μπορούσαν να αλλάξουν κάτι. Ακόμα και η δημοσιογραφία που ίσως μπορούσε να προϊδεάσει τους πολίτες ήταν, εκείνο τον καιρό, απασχολημένη με άλλα ενδιαφέροντα αντιπερισπασμού. Το Καστελλόριζο έχει την δική του ιστορία, ομορφιά και βαρύτητα.
Όμως καταλαβαίνουμε ότι η αναγγελία από το νησί μας έχει άλλον συμβολισμό, αναδεικνύοντας την νέα τότε έννοια της ΑΟΖ και το διεθνές ενδιαφέρον των μεγάλων για αυτήν και την εκμετάλλευσή της. Το έργο έχει πολλούς παίκτες και συνεχίζεται…
Το μεταναστευτικό ζήτημα
Τέλος το φλέγον θέμα του μεταναστευτικού. Παλαιότερα υπήρχαν φυγάδες, Κούρδοι κυρίως, οι οποίοι περνούσαν λαθραία την νύχτα μέσω κυκλώματος λαθροδιακινητών. Στην συνέχεια όμως το πρόβλημα έγινε δυσβάσταχτο, με τους Σύριους πρόσφυγες κ.λπ. να καταφθάνουν κατά εκατοντάδες, με την χαλάρωση φύλαξης των συνόρων. Το Καστελλόριζο είναι τρίτο σε ροές, μετά την Μυτιλήνη και την Σάμο. Πολλά μπορούμε να λέμε για αυτό, αλλά είναι σίγουρο ότι αν υπήρχε πολιτική βούληση το θέμα μπορούσε να αντιμετωπιστεί.
Από τους πρώτους ήταν οι χριστιανοί της Συρίας που έφυγαν στην Ευρώπη, στην συνέχεια πέρασαν οι προστατευόμενοι των ισλαμιστών και τελευταία οι μουσουλμάνοι που παραμένουν στην Ελλάδα. Οι νέες κοπέλες σπανίζουν καθώς παραμένουν «εργαζόμενες» σε πόλεις της γείτονος.
Να αναφέρω μόνο αυτό: σε παρέα στο λιμάνι του νησιού μας, με κάτοικο από απέναντι, εκείνος ανέφερε με καγχασμό και λίγο ειρωνεία ότι, αυτός ο Πρωθυπουργός μας είναι ο καλύτερος, μόνο και μόνο επειδή δήλωσε ότι «τα ψάρια του Αιγαίου δεν χρειάζονται διαβατήριο». Προφανώς έτσι τον είχαν πληροφορήσει. Δεν μπορεί να υπάρχει τέτοια δήλωση από όσο γνωρίζω. Και κάγχαζε ότι τα σύνορά μας είναι προσπελάσιμα, μονομερώς από την πλευρά τους βέβαια, γιατί αν τολμήσει κάποιος να κινηθεί αντίστροφα, έστω και κατά λάθος, θα βρεθεί αμέσως στην φυλακή (όπως πρόσφατα είδαμε να συμβαίνει στον Έβρο).
Γενικά, το ότι δεν αντιμετωπίζονται τα προβλήματα εγκαίρως, αυτό τα μεγαλώνει και τα δυσκολεύει. Επιπλέον οδηγεί κάποιους πολίτες στα άκρα, κυρίως από ανασφάλεια. Δεν είναι τυχαία η αποτύπωση των αποτελεσμάτων στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές όπου υπήρξε άνοδος των ακροδεξιών ψήφων.
Κλείνοντας. Εκφράζουμε την συμπαράσταση μας στους δύο συλληφθέντες στρατιωτικούς μας που βρίσκονται στις φυλακές της Ανδριανούπολης και στις οικογένειές τους. Ευχόμαστε πίστη και ηθικό. Να ζουν τα Δωδεκάνησα και η Ελλάδα!
