του Σεργκέι Σκορτσόφ*
Θα σημειώσω λίγα μόνο σημεία της μακράς ομιλίας του κ. Πούτιν σχετικά με την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση για την αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας». Πρώτον, περιέχει οξεία αντιαμερικανική ρητορική με καταφανώς μη διπλωματικές εκφράσεις για τις ΗΠΑ: «αυτοκρατορία του ψεύδους», «αυθάδης, μοχθηρή και περιφρονητική» κ.ο.κ. Δεύτερον, ερμηνεύει με μεγάλη ελευθερία την ιστορία: «Όταν ιδρύθηκε η ΕΣΣΔ κανείς δεν ρώτησε τους λαούς που ζουν σε αυτά ή εκείνα τα εδάφη της σημερινής Ουκρανίας πώς θέλουν να ζουν». Και συνεχίζει με μια περίεργη επίθεση στον Στάλιν, τον οποίο πρόσεχε ως τώρα να μην θίξει: ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Πούτιν κατηγόρησε τη σοβιετική ηγεσία ότι «προσπαθούσε να κατευνάσει τον επιτιθέμενο στην αυγή του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου». Η «κοντόθωρη οπτική» του Στάλιν προφανώς αναφέρεται σε αντιδιαστολή με το σήμερα, για να υπογραμμίσει τη σπουδαιότητα και αναγκαιότητα των μέτρων που έλαβε η ρωσική ηγεσία έναντι της Ουκρανίας. Παρόλο που ο κ. Πούτιν επέκρινε σκληρά την αντιλαϊκή χούντα που λεηλατεί την Ουκρανία, στην πραγματικότητα αντιμετωπίζει την Ουκρανία κυρίως από την οπτική των σχέσεών της με τη Δύση: «Δεν μας αφέθηκε άλλη ευκαιρία για να υπερασπίσουμε τη Ρωσία».
Και τώρα αυτή η ευκαιρία παίρνει σάρκα και οστά – αν και είναι ασαφές γιατί μόλις τώρα, δεδομένου ότι πριν οχτώ χρόνια θα ήταν δυνατό να λυθούν όλα αυτά τα προβλήματα με πολύ μικρότερη προσπάθεια… Τι θα ακολουθήσει; Η ισχύς του ουκρανικού στρατού είναι συγκρίσιμη με τον όγκο των ρωσικών στρατευμάτων που επιχειρούν στην Ουκρανία. Βέβαια το επίπεδο μαχητικότητάς του δεν είναι πολύ υψηλό, αν και οπωσδήποτε υψηλότερο απ’ ό,τι το 2014-15. Από την άλλη, το ηθικό του είναι υψηλότερο σε σχέση με το παρελθόν: δεν έχουν παρατηρηθεί μαζικές συνθηκολογήσεις, και είναι ψέμα ότι μάχονται μόνο τα εθνικιστικά τάγματα. Φυσικά, στο επίπεδο του οπλισμού, η ρωσική υπεροχή είναι αδιαμφισβήτητη. Συνολικά, ο ρωσικός στρατός βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση, και κανείς ειδικός δεν αμφισβητεί την τελική στρατιωτική επικράτηση της Ρωσίας.
Αμοιβαία συμφέρουσα μια συμφωνία
Η σοφία των παλαιότερων μας διδάσκει ότι ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα. Αλλά παραμένουν ασαφείς οι πολιτικοί στόχοι που επιδιώκει να επιτύχει η ρωσική ηγεσία. Θέλει ουδετερότητα για την Ουκρανία; Ή επιθυμεί μια πλήρη αλλαγή της εξουσίας στη χώρα; Τα σινιάλα που στέλνει η επίσημη Μόσχα είναι αντιφατικά… Μόνο μετά τη συνομιλία του Πούτιν με τον Σι Τζινπίνγκ (στην οποία, αν κρίνουμε από το τι γράφουν τα κινεζικά ΜΜΕ, ο Κινέζος πρόεδρος ζήτησε τον τερματισμό της στρατιωτικής δράσης), ο Πεσκόφ ανακοίνωσε ότι η ρωσική πλευρά είναι έτοιμη για διαπραγματεύσεις όσον αφορά την ουδετερότητα της Ουκρανίας, αφού αυτή θα περιλαμβάνει την αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση.
Στην παρούσα κατάσταση, μια συμφωνία για την ουδετερότητα της Ουκρανίας θα ήταν η καλύτερη λύση και για τις δύο πλευρές. Τώρα η ουκρανική ηγεσία κατανοεί ότι κανείς δεν θα τη δεχθεί στο ΝΑΤΟ, άρα δεν έχει να χάσει τίποτα… Μια τέτοια ειρηνευτική συμφωνία συμφέρει και τη ρωσική ηγεσία: η ελπίδα ότι το ουκρανικό κράτος και ο ουκρανικός στρατός θα κατέρρεαν σαν τραπουλόχαρτα ήταν αβάσιμη. Μια πλήρης στρατιωτική επικράτηση θα απαιτήσει πολύ χρόνο και μεγάλη προσπάθεια. Αλλά ακόμη και τότε, η ρωσική ηγεσία θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα: Οχτώ χρόνια πριν, το φιλορωσικό αίσθημα ήταν κυρίαρχο στο Ντονμπάς. Τώρα δεν είναι έτσι ούτε στην παραδοσιακά φιλορωσική Ανατολική Ουκρανία – για παράδειγμα στο Χάρκοβο. Ακόμη περισσότερο, η έναρξη των εχθροπραξιών ενίσχυσε τα ακραία εθνικιστικά αισθήματα των νοσταλγών του Ουκρανού ναζί Μπαντέρα – ενάντια στα οποία, σε αντίθεση με τον κ. Πούτιν, εμείς πάντα παλεύαμε.
Από την άλλη, ακόμη κι αν ηττηθεί ο ουκρανικός στρατός, θα επικρατήσει χάος στα υπό ρωσική κατοχή εδάφη. Η Ρωσία δεν έχει αρκετές δυνάμεις για να διατηρήσει την τάξη, και δεν υπάρχει κανείς αξιόπιστος και ικανός φιλορώσος πολιτικός για να αναλάβει τη διακυβέρνηση των «αποστρατιωτικοποιημένων» εδαφών. Επί τη ευκαιρία, είθε να μην επαναφέρουν τον Γιανουκόβιτς! Επιπλέον, η ρωσική ηγεσία δεν διαθέτει αρκετά χρήματα για να κατευνάσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια – η Ουκρανία παραείναι μεγάλη. Το αποτέλεσμα θα είναι η δυσαρέσκεια να δυναμώσει, και στη συνέχεια πιθανά να εξαπλωθεί και στην ίδια τη Ρωσία…
Η Ρωσία πέτυχε το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα
Έτσι η δημοφιλία της κυβέρνησης, που αρχικά αυξήθηκε λίγο, αναπόφευκτα θα αρχίσει να μειώνεται και πάλι. Μακροπρόθεσμα, το ψυγείο πάντα νικά την τηλεόραση, και το βιοτικό επίπεδο των συμπολιτών μας θα εξακολουθήσει να βυθίζεται λόγω των Δυτικών κυρώσεων – αυξάνοντας την απειλή μιας κοινωνικής έκρηξης. Αυτές οι κυρώσεις δεν είναι πια συμβολικές, και θα σκληρύνουν κι άλλο, καταφέροντας βαρύ χτύπημα στη ρωσική οικονομία. Όσο για την ελπίδα ότι οι ελλείψεις θα καλυφθούν από την Κίνα, μπορεί να διαψευστεί. Θυμηθείτε πώς μας εγκατέλειψε η κινεζική Huawei όταν υπέστη απειλές από τις ΗΠΑ.
Ας το παραδεχτούμε: οι απαιτήσεις για «εγγυήσεις ασφαλείας», ακόμη κι αν είναι δίκαιες, ήταν εντελώς μη ρεαλιστικές. Και είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα: οι ΗΠΑ πέτυχαν μια εντυπωσιακή συσπείρωση των χωρών του ΝΑΤΟ πίσω τους και η Ρωσία απομονώθηκε εντελώς στη Δύση. Όσο για την Ανατολή, κρίνοντας από το πώς παρουσίασε η κινεζική κρατική τηλεόραση τη συνάντηση Πούτιν-Σι Τζινπίνγκ, και από το ότι οι κινεζικές τράπεζες ανέστειλαν την πληρωμή για παροχή ενέργειας, η κατάσταση δεν είναι ούτε εκεί λαμπρή…
Πριν ξεκινήσει η επιχείρηση, εκφράσαμε την υποστήριξή μας στη θέση του στρατηγού Ιβασόφ, που μιλούσε εξ ονόματος της Πανρωσικής Συνέλευσης Αξιωματικών (με την οποία συνεργαζόμαστε στενά), ότι αυτή δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί. Ακόμη κι αν είχε τις καλύτερες προθέσεις, η Ρωσία δεν θα έπρεπε να μπει σε τέτοια αντιπαράθεση με την ενιαία Δύση, την οποία δεν μπορεί να κερδίσει. Διότι μετά από τριάντα χρόνια «μεταρρυθμίσεων», η οικονομική ισχύς της χώρας μας έχει μειωθεί σε απαράδεκτο βαθμό. Ακόμη χειρότερα, το ρωσικό ολιγαρχικό καθεστώς δεν μπορεί, από θέση αρχής, να φέρει ελευθερία στον λαό της Ουκρανίας.
Ο πόλεμος πρέπει να σταματήσει άμεσα
Δεν σκοπεύω να παράσχω συμβουλές στον Πούτιν – όχι μόνο επειδή η άποψή μου μάλλον δεν θα φτάσει ποτέ σ’ αυτόν, αλλά επίσης επειδή δεν με αφορά η πολιτική του επιβίωση. ¨Όμως, ξέρετε, οι πρόεδροι έρχονται και παρέρχονται, αλλά η χώρα μένει. Και είναι ακριβώς για το συμφέρον της χώρας και του λαού μας που πρέπει ο πόλεμος να σταματήσει άμεσα. Βάσει της έως τώρα προώθησης των ρωσικών στρατευμάτων, θα ήταν δυνατό να συμφωνηθεί όχι μόνο η ουδετερότητα της Ουκρανίας, αλλά και η ασφάλεια των δημοκρατιών του Ντονμπάς. Πιθανά ακόμη και ένας διάδρομος που θα τις συνδέει με την Κριμαία.
Μια ειρηνευτική συμφωνία θα σώσει τις ζωές των, νεαρών στην πλειοψηφία τους, Ρώσων και Ουκρανών στρατιωτών. Επίσης κάθε επιπλέον μέρα εχθροπραξιών δηλητηριάζει ακόμη περισσότερο τις κάποτε αδελφικές σχέσεις Ρώσων και Ουκρανών, που τώρα θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να αναβιώσουν. Από πρακτική σκοπιά, τέλος, μια ειρηνευτική συμφωνία θα αποτρέψει νέες Δυτικές κυρώσεις, που απειλούν τη Ρωσία με πλήρη οικονομική κατάρρευση και τον ρωσικό λαό με δραματική επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου. Έτσι θα αποφευχθεί και η φθορά των σχέσεων με τον Ανατολικό μας γείτονα. Ο λαός μας δεν πρέπει να υποφέρει κι άλλο εξαιτίας των ασύνετων ενεργειών της ηγεσίας.
* Ο Σεργκέι Σκορτσόφ είναι Α΄ γραμματέας του KΠCC (www.kpss.org) και μέλος της ηγεσίας του Πανρωσικού Συνδικάτου Εργαζόμενων Συνταξιούχων.
